Godność ludzka w kontekście społecznym – szanse i zagrożenia
Janusz Mariański
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie , PolskaAbstrakt
Godność ludzka, czyli dignitas hominis, jest wartością fundamentalną, ale mówi się o niej zarówno w sensie psychologicznym, socjologi-cznym i pedagogicznym, jak i w sensie etycznym (filozoficznym), antropologicznym i teologi-cznym. Jest ona wartością – w sensie ontologicznym – niezbywalną i przysługującą każdemu człowiekowi, niezależnie od płci, wieku, stanu cywilnego, wykształcenia, wykonywanego zawodu, przynależności zawodowej i religijnej, ani jakiejkolwiek innej właściwości ludzkiej. Człowiek nie może nią dowolnie rozporządzać, rezygnować z niej dla jakichś doraźnych celów, powstrzymuje ona go przed pójściem na „skróty” dla osiągnięcia kariery, prestiżu, dobrobytu itp. Naruszenie jego godności jest czynem moralnie nagannym. Ludzi nie można znieważać, obrażać, czy poniżać, pozbawiać godności. Człowiek i jego życie jest zawsze wartością najwyższą. W artykule analizuje się godność ludzką na płaszczyźnie filozoficzno-teologicznej jako wartość fundamentalną, a następnie godność ludzką z perspektywy socjologicznej oraz sytuacje społeczne jej zagrażające.
Słowa kluczowe:
godność ludzka jako wartość fundamentalna, godność ludzka jako wartość społeczna, sytuacje społeczne zagrażające godności ludzkiejBibliografia
Bogunia-Borowska M. (2015), Życie w dobrym społeczeństwie. Wartości jako fundament dobrego społeczeństwa, w: Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości, red. M. Bogunia-Borowska, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 13-45.
Furmanek W. (2012), Czy kryzys wartości?, w: Wartości w pedagogice. Kryzys wartości kategorią problematyki badań w pedagogice współczesnej, red. W. Furmanek, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 36-56.
Granat W. (1974), Godność człowieka i jej współczesne uzasadnienia, w: Aby poznać Boga i człowieka, cz. 2 (O człowieku dziś), red. B. Bejze, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa, s. 223-256.
Joas H. (2015), Sind die Menschenrechte westlich? Kösel Verlag, München.
Kaczmarczyk M., Roby E. (2012), Intersubiektywność, uniwersalizm i dialog. O socjologii z perspektywy pragmatyzmu oraz o współczesnych sporach o wartości z Hansem Joasem rozmawiają Michał Kaczmarczyk i Elizabeth Roby, „Studia Socjologiczne”, nr 3, s. 183-195.
Kiciński K. (1983), Społeczne determinanty orientacji moralnych, „Etyka” , t. 20, s. 95-121.
Kiciński K. (1998), Orientacje moralne. Próba typologii, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Kiereś B. (2015), U podstaw pedagogiki personalistycznej. Filozoficzny kontekst sporu o wychowanie, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Luhmann N. (1978), Soziologie der Moral, w: Theorietechnik und Moral, hrsg. von N. Luhmann, S. Pfürtner, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, s. 8-116.
Luhmann N. (2007), Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, tł. M. Kaczmarczyk, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
Mazur J. (2016), Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia w zarysie, Wydawca: Inicjatywa Ewangelizacyjna WEJDŹMY NA SZCZYT, Kraków.
Mazurek F.J. (2008), Myśl przewodnia nauczania Jana Pawła II, w: Służba prawdzie, wolności i życiu. Refleksje nad myślą społeczną Jana Pawła II, red. E. Albińska, S. Fel, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 21-36.
Ossowska M. (1970), Normy moralne. Próba systematyzacji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Ossowska M. (1983), O pojęciu godności, w: O człowieku, moralności i nauce: miscellanea, red. M. Ossowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 514-522.
Rembierz M. (2016), Pedagogia miłosierdzia jako wyjście na aksjologiczne pogranicza i egzystencjalne peryferia – wyzwania dla myśli religijnej i refleksji pedagogicznej. O uczeniu się i nauczaniu papieża Franciszka, w: PAIDEIA – drogą do uniwersalizmu w wychowaniu, red. L. Pawelski, B. Urbanek, Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Twórczych, Szczecinek, s. 233-274.
Rogowski C. (2011), Pedagogika religii. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Salij J. (2009), Gwiazdy, ludzie i zwierzęta. O godności człowieka i godności materii, Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W drodze”, Poznań.
Štefaňak O. (2013), Úvod do katolíckej socjálnej náuky, VERBUM, Ružomberok.
Stępień K. (2016), Godność osobowa, w: Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2016, s. 376-383.
Stoecker R. (2011), Three Crucial Turns on the Road to an Adequate Understanding of Human Dignity, w: Humiliation, Degradation, Dehumanization. Human Dignity Violated, Springer Science - Business Media B.V., Heidelberg-London-New York.
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
