Sens i bezsens życia w narracji społecznej
Janusz Mariański
Wydział Nauk Społecznych, Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie - Akademia Nauk Stosowanych, ul. Zamojska 47, 20-102 Lublin , PolskaAbstrakt
Socjologowie koncentrują się na społeczno-kulturowych uwarunkowaniach sensu życia w jego aspektach świadomościowych i behawioralnych. Dostarczają wielu diagnoz dotyczących zmian w wartościach, także w tych związanych z sensem życia, niekiedy zaniku wartości i kształtowania się bezsensu życia. W opracowaniu Autor przedstawia sens życia jako fakt społeczny, następnie bezsens życia w narracji społecznej i w końcu omawia wybrane wyniki badań socjologicznych dotyczących sensu i bezsensu życia w świadomości młodzieży polskiej. W świetle danych empirycznych można by określić świadomość egzystencjalną wielu młodych Polaków jako dość ambiwalentną, oscylującą między sensem i bezsensem życia. Tym niemniej około połowa młodzieży polskiej deklaruje, że życie ma sens i daje jej zadowolenie.
Słowa kluczowe:
sens życia jako fakt społeczny, bezsens życia, młodzież, wartości, narracja społecznaBibliografia
Acquaviva S. S. (1984), Rozdźwięk pomiędzy teorią religii niewidzialnej a jej weryfikacją, w: Socjologia religii. Wybór tekstów, red. F. Adamski, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków, s. 344-352.
Bauman Z. (2009), Konsumowanie życia, tł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Berger P. L. (1990), Modernizacja jako uniwersalizacja herezji, tł. B. Mikołajewska, w: Religia a życie codzienne, cz. I., red. H. Grzymała-Moszczyńska, Instytut Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 13-46.
Berger P. L. (1994), Pluralistische Angebote: Kirche auf dem Markt?, w: Leben im Angebot. Das Angebot des Lebens. Protestantische Orientierung in der modernen Welt. Synode der Evangelischen Kirche in Deutschland, hrsg. vom Kirchenamt der EKD im Auftrag des Rates der EKD, Gütersloh, s. 33-48.
Berger P. L., Berger B., Kellner H. (1989), Bezdomny umysł, w: Zjawisko wspólnoty (wybór tekstów), red. B. Mikołajewska, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, Warszawa, s. 454-525.
Bocheński J. (1992), Podręcznik mądrości tego świata, Wydawnictwo PHILED, Kraków.
Delsol Ch. (2018), Kamienie węgielne. Na czym nam zależy?, tł. M. Kowalska, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Dubach A. (1993), Nachwort: ,,Es bewegt sich alles. Stillstand gibt es nicht”, w: Jede(r) ein Sonderfall? Religion in der Schweiz, hrsg. von A. Dubach, R. J. Campiche, NZN Buchverlag Zürich / Friedrich Reinhardt Verlag Basel, Zürich-Basel, s. 295-313.
Frankl V. E. (1978), Nieuświadomiony Bóg, tł. B. Chwedeńczuk, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość. ,,Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Głaz S. (1998), Sens życia, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Głaz S., Sroczyńska E. (2009), Antropologiczny wymiar cierpienia i sensu ludzkiego życia w rozumieniu Victora Emila Frankla, w: Żyć etycznie – żyć etyką. Prace dedykowane Ks. Prof. Tadeuszowi Ślipko SJ z okazji 90-lecia urodzin, red. R. Janusz, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 131-151.
Góralczyk P. (2003), Sens życia, sens śmierci. W pełni osobowe spotkanie z Chrystusem, APOSTOLICUM. Wydawnictwo Księży Pallotynów Prowincji Chrystusa Króla, Ząbki.
Jabłczyńska G., Walczyna A. (2010), Sens życia w świadomości młodzieży akademickiej, w: Człowiek wobec uniwersum. Księga jubileuszowa z okazji 75. rocznicy urodzin Pana Profesora Mariana Filipiaka, red. A. Biała i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 41–50.
Jędrzejko M. (2013), Młodzież w zaburzonym świecie (etiologia i konsekwencje zjawiska – ujęcie socjopedagogiczne), Wydawcy: Studio Poligraficzne Edytorka i Mazowieckie Centrum Profilaktyki Uzależnień, Warszawa-Dąbrowa Górnicza 2013.
Jędrzejko M., Świerszcz K., Bożejewicz W. (2014), Człowiek w ponowoczesności – postęp czy zagrożenie?, w: Młode pokolenie w zderzeniu cywilizacyjnym. Studia – badania – praktyka, Wydawnictwo Edukacyjne „AKAPIT”, Toruń, s. 27-45.
Kasperek A. (2018), Poczucie sensu w życiu młodzieży akademickiej. Porównanie wyników badań z lat 1988–1998–2005 i 2017, w: Między konstrukcją a dekonstrukcją uniwersum znaczeń. Badanie religijności młodzieży akademickiej w latach 1988–1998–2005–2017, red. S. H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa, s. 51–68.
Kawula S. (2003), Po co przyspieszanie śmierci? Młodzież polska wobec fenomenu samobójstwa, w: Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, red. M. Machinek, Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej „Hosianum”, Olsztyn, s. 117-132.
Kołodziejczyk K. (1990), Sens życia, w: Słownik etyczny, red. S. Jedynak, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 222-223.
Kowalczyk S. (1979), Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego, Wydawnictwo Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa.
Krech V. (2008), Georg Simmel: religia u progu, w: Filozofia religii od Schleiermachera do Eco, red. V. Drehsen, W. Gräb, B. Weyel, tł. L. Łysień, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 47-56.
Libiszowska-Żółtkowska M. (2020), Sens życia determinowany przekonaniami religijnymi, w: W poszukiwaniu dobra w perspektywie jednostkowej i społecznej. Księga jubileuszowa z okazji 80-lecia urodzin Profesor Krystyny Ostrowskiej, red. T. Przesławski, Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa, s. 159-175.
Libiszowska-Żółtkowska M. (2021), Homo religiosus. Szkice z socjologii religii, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
Lipovetsky G. (2008), Postępująca zmiana istoty tego, co społeczne, w: Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 393-410.
Mariański J. (1999), „Fides et ratio” a nauki społeczne, w: Wiara i rozum. Refleksje nad encykliką Jana Pawła II Fides et ratio, red. G. Witaszek, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin, s. 77-112.
Mariański J. (2011), Postawy maturzystów wobec sensu życia (1994-2009), „Przegląd Religioznawczy”, nr 2, s. 115-135.
Mariański J. (2018), Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988–1998–2005–2017 (Raport z ogólnopolskich badań socjologicznych), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Mariański J. (2019), Maturzyści puławscy w latach 1994-2016. Szkic do portretu młodych Polaków, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa.
Mariański J. (2021), Wartości życia codziennego a sens życia – zmienne relacje, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 1-2, s. 163-187. (Crossref)
Mariański J. (2022), Wartości moralne w świadomości maturzystów puławskich. Raport z badań socjologicznych zrealizowanych w latach 1994-2021, Wydawca: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych s siedzibą w Lublinie, Lublin.
Marody M. (1991), Jednostka w systemie realnego socjalizmu, w: Co nam zostało z tych lat... Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej, red. M. Marody, ,,Aneks”, Londyn, s. 220-252.
Michałowska E. (2020), Sens życia w późnej dorosłości, w: W poszukiwaniu dobra w perspektywie jednostkowej i społecznej. Księga jubileuszowa z okazji 80-lecia urodzin Profesor Krystyny Ostrowskiej, red. T. Przesławski, Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa, s. 75-84.
Nycz E. (2010), Raciborski gimnazjalista`2010. Fragment fotografii zbiorowej (pomiędzy dziedzictwem przodków a „fabrykowaniem” siebie), w: Racibórz. Dorastanie w przestrzeni miasta na początku XXI wieku, red. L. Nowacka, E. Nycz, Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW Grzegorz Wawoczny, Racibórz, s. 11-69.
Pałyga J. (1981), Wiara a sens życia, ,,Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny”, nr 4, s. 105-123.
Płoszczyniec A. (2017), Czy sens życia jest tym samym co cel życia? Rozważania aksjologiczne, „Analiza i Egzystencja”, nr 37, s. 43-60. (Crossref)
Płużek Z. (1991), Psychologia pastoralna, Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, Kraków.
Rusecki M. (2012), Sens chrześcijaństwa a pluralizm religijny. Zarys problematyki, w: Między sensem a bezsensem ludzkiej egzystencji. Teologiczna odpowiedź na fundamentalne pytania współczesnego człowieka. VIII Kongres Teologów Polskich Poznań 13-16 września 2010, Redakcja Wydawnictw UAM – Wydział Teologiczny, Poznań, s. 189-197.
Skoczylas K. (2011), Wartości młodych katolików regionu konińskiego. Studium katechetyczno-pastoralne na przykładzie wybranych szkół ponadpodstawowych regionu konińskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Stepulak M. Z. (2016), Sens życia, w: Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, POLWEN Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom, s. 1051-1057.
Sztompka P. (2020), Słownik socjologiczny. 1000 pojęć, Znak Horyzont, Kraków.
Sztompka P. (2021), Socjologia. Wykłady o społeczeństwie, Znak Horyzont, Kraków.
Szymczyk J. (2020), Socjologiczne rozumienie wartości w aspekcie relacjonistycznym, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 1, s. 5-22.
Therborn G. (1998), Drogi nowoczesnej Europy. Społeczeństwa europejskie w latach 1945-2000, tł. Z. Pucek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław.
Wysocka E. (2014), Diagnoza środowiska rodzinnego w kontekście przemian rodziny współczesnej, w: Rodzina współczesna. Portret interdyscyplinarny, red. G. Szabelska, G. Tarasenko, Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 43-64.
Zduniak A. (2017), Duchowość w niemieckiej i szwajcarskiej socjologii religii – koncepcje teoretyczne i perspektywy badawcze, w: Religia w dialogu kultur. V Międzynarodowy Kongres Religioznawczy Toruń 14-16 września 2017, t. II, red. M. Szulakiewicz, Ł. Dominiak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 221-233.
Ziółkowski A. (2003), Pluralizm, w: Encyklopedia nauczania społecznego Jana Pawła II, red. A. Zwoliński, POLWEN Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom, s. 356-361.
Wydział Nauk Społecznych, Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie - Akademia Nauk Stosowanych, ul. Zamojska 47, 20-102 Lublin
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.