Legal Protection of Ichthyofauna in Natura 2000 Sites in Poland: A Case Study of an Ecological Disaster in the Oder River

Elżbieta Małgorzata Zębek

University of Warmia and Mazury in Olsztyn , Poland
https://orcid.org/0000-0002-8637-8391

Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke

The Stanisław Sakowicz Inland Fisheries Institute in Olsztyn , Poland
https://orcid.org/0000-0001-8361-0290


Abstract

In EU legislation, the protection of ichthyofauna as an element of diversity takes place in the Habitats Directive 92/43/EEC. The purpose of the article is to present the legal status and legal instruments for the protection of ichthyofauna in Natura 2000 sites in the EU and Poland. The considerations were undertaken in the context of the ecological disaster in the Oder River. Analyzing the legal status of ichthyofauna protection, strengths and weaknesses were identified. The former include the establishment of a network of Natura 2000 sites, categories of priority species, strict, active and in situ species protection, prohibitions on fishing, trade and habitat destruction, and a program for the restoration and protection of fish stocks. However, a problematic issue has been the lack of procedures for dealing with threats to ichthyofauna, as exemplified by the ecological disaster in the Oder River. Although a law has been passed to revitalize the Oder River, it focuses on investments to regulate the riverbed and not on restoring the state of ichthyofauna and natural habitats.

Keywords:

environmental law, legal protection of ichthyofauna, ecological disaster in the Oder River, restoration and protection of aquatic ecosystems



Barausse, Alberto, Alan Michieli, Emilio Riginella, Luca Palmeri, and Carlotta Mazzoldi. “Long-Term Changes in Community Composition and Life-History Traits in a Highly Exploited Basin (Northern Adriatic Sea): The Role of Environment and Anthropogenic Pressures.” Journal of Fish Biology 79, no. 6 (2011): 1453–86. https://doi.org/10.1111/j.1095-8649.2011.03139.x. (Crossref)

Błońska, Dagmara. “The Origin of Poland’s Freshwater Ichthyofauna.” Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 61, no. 2 (2012): 261–71.

Buras, Paweł, Michał Woźniewski, Jacek Szlakowski, and Wiesław Wiśniewolski. “The Fish of the Nida River System – Present State, Threats and Possibility of Protection.” Roczniki Naukowe PZW 14 (2001): 213–33.

Bylak, Aneta, and Krzysztof Kukuła. “Ichtiofauna Bieszczadzkiego Parku Narodowego: skład gatunkowy, struktura i zagrożenia.” Roczniki Naukowe Polskiego Związku Wędkarskiego 28 (2015): 27–42. https://doi.org/10.12823/sapaa.0860-648X.15002.

Chybowski, Łucjan, Witold Białokoz, Arkadiusz Wołos, Hanna Draszkiewicz-Mioduszewska, and Jacek Szlakowski. Przewodnik metodyczny do monitoringu ichtiofauny w jeziorach. Warsaw: Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2016.

Ciechanowicz-McLean, Janina. “Ramowa Dyrektywa Wodna a ochrona środowiska morskiego.” Prawo Morskie, no. 29 (2013): 107–15.

Ciechanowicz-McLean, Janina. “Wpływ Ramowej Dyrektywy Wodnej na bezpieczeństwo ekologiczne Morza Bałtyckiego.” Gdańskie Studia Prawnicze 32 (2014): 85–97.

Ćwiek, Piotr. “Kompensacja przyrodnicza.” Accessed October 10, 2024. https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze-praktyczne/kompensacja-przyrodnicza-469906279.

Dictionary of the Polish Language. S.v. “Ichthyofauna.” Accessed October 17, 2024. https://sjp.pwn.pl/slowniki/ichtiofauna.

Encyklopedia PWN. S.v. “Katastrofa ekologiczna.” Accessed October 17, 2024. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/katastrofa-ekologiczna;3921133.html.

Encyklopedia PWN. S.v. “Ochrona ryb.” Accessed October 17, 2024. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/ochrona-ryb;3949676.html.

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. “Procedura monitorowania interwencyjnego Prymnesium parvum złotej algi.” 3rd ed., November 7, 2023. Accessed November 5, 2024. https://www.gov.pl/web/odra/opis-procedury.

Grabowska, Joanna, Jan Kotusz, and Andrzej Witkowski. “Alien Invasive Fish Species in Polish Waters: An Over-View” Folia Zoologica 59, no. 1 (2010): 73–85. https://doi.org/10.25225/fozo.v59.i1.a1.2010. (Crossref)

Gruszecki, Krzysztof. “Ochrona prawna rybostanu w Polsce.” Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Administracja Publiczna 11, no. 1 (1997): 73–82.

Gruszecki, Krzysztof. “Rybactwo śródlądowe. Komentarz.” Accessed November 15, 2024. https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze/rybactwosrodladowe-komentarz-587822379.

Guziur, Janusz, Małgorzata Woźniak, Mariusz Szmyt, and Ewa Siemianowska. Poradnik hodowcy ryb. Olsztyn: PWRIL, 2016.

Habuda, Adam. “Ochrona przyrody a działalność gospodarcza na obszarach Natura 2000.” In Gospodarcze prawo środowiska, edited by Janina Ciechanowicz-McLean and Tomasz Bojar-Fijałkowski, 177–88. Gdańsk: Wydawnictwo UG, 2009.

Henriques, Sofia, Miguel P. Pais, Marisa L. Batista, Marco J. Costa, and Henrique N. Cabral. “Response of Fish-Based Metrics to Anthropogenic Pressures in Temperate Rocky Reefs.” Ecological Indicators 25 (2013): 65–76. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2012.09.003. (Crossref)

Kolada, Agnieszka, ed. Raport kończący prace zespołu ds. sytuacji w Odrze. IOŚ-PIB, September 30, 2023. Accessed October 15, 2024. https://ios.edu.pl/aktualnosci/raport-konczacy-prace-zespolu-ds-sytuacji-w-odrze/.

Kolada, Agnieszka, ed. “Wstępny raport zespołu ds. sytuacji na rzece Odrze.” IOŚ-PIB, September 30, 2022. Accessed October 15, 2024. https://ios.edu.pl/aktualnosci/wstepny-raport-zespolu-ds-sytuacji-na-rzece-odrze.

Koščo, Ján, Pavol Balázs. “Fishes Protected of Natura 2000 System in Slovakia.” Acta Agraria Debreceniensis, no. 25 (2007): 9–12. https://doi.org/10.34101/actaagrar/25/3030. (Crossref)

Łaska, Grażyna. “‘Natura 2000’ Ecological Network in the Aspect of Sustainable Development.” Ecological Questions 15 (2011): 9–21. (Crossref)

Makomaska-Juchiewicz, Małgorzata, ed. Monitoring zwierząt. Przewodnik metodyczny, part I. Warsaw: GIOŚ Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2010.

Napiórkowska-Krzebietke, Agnieszka. “Ocena jakości/stanu/potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych – kryteria i unormowania prawne w Polsce.” In Odpowiedzialność za środowisko w ujęciu normatywnym, edited by Elżbieta Zębek and Michał Hejbudzki, 142–7. Olsztyn: UWM, 2017.

Otel, Vasile, and Aurel Năstase. “Researches on Ichthyofauna in the Natura 2000 Sites from Banat (Romania).” Scientific Annals of the Danube Delta Institute 16 (2010): 33–8.

Pawlaczyk, Paweł, and Andrzej Jermaczek. Natura 2000 – narzędzie ochrony przyrody. Planowanie ochrony obszarów Natura 2000. Warsaw: WWF Polska, 2004.

Plan Awaryjny dla Odry. Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 2024.

Pływaczewski, Wiesław, Elżbieta Zębek, and Joanna Narodowska. Odpowiedzialność za środowisko z perspektywy prawa, kryminologii i nauk przyrodniczych. Warsaw: Difin, 2020.

Program działań przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry. Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 2004.

Program szybkiego działania dla ochrony rzeki Odry przed zanieczyszczeniem 1997−2002. Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 1999.

Radecki, Wojciech. Kompendium prawa rybackiego. Poznań: Polskie Towarzystwo Rybackie, 2011.

Radtke, Grzegorz. “Współczesne zagrożenia dla ichtiofauny dolnej Wisły.” Dzikie Życie 239, no. 5 (2015). Accessed October 17, 2024. http://dzikiezycie.pl/archiwum/2014/maj-2014/wspolczesne-zagrozenia-dla-ichtiofauny-dolnej-wisly.

Ritterbusch, David, Christine Argillier, Jens Arle, Witold Białokoz, Jan Birzaks, Petr Blabolil, Jan Breine et al. Water Framework Directive Intercalibration: Central-Baltic Lake Fish Fauna Ecological Assessment Methods; Part A: Descriptions of Fishbased Lake Assessment Methods. EUR 28022 EN 2017. Publications Office, 2017. https://data.europa.eu/doi/10.2791/084375.

Ryby. Odra jakiej nie znacie. Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 2010.

Smoliński, Szymon. “Wskaźniki ichtiofauny w ocenie stanu środowiska morskiego.” In 95-lecie Morskiego Instytutu Rybackiego: aktualne tematy badań naukowych, vol. 2, Stan Środowiska Południowego Bałtyku, edited by Iwona Psuty, 65–76. Gdynia: Morski Instytut Rybacki 2016.

Stan wdrażania programów działań na Międzynarodowym Obszarze Dorzecza Odry. Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 2013.

Strategia wspólnego rozwiązywania istotnych problemów gospodarki wodnej na Międzynarodowym Obszarze Dorzecza Odry. Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 2019.

Szramka, Magdalena, and Elżbieta Zębek. “Ograniczenia realizacji przedsięwzięć na obszarach Natura 2000.” Studia Prawnoustrojowe 22 (2013): 195–206.

Tudor, Alina-Adriana. “Observations on the Ichthyofauna of ‘Balta Mică a Brăilei’ Nature Park.” 11th edition International Scientific-Practical Conference “Training by research for a prosperous society,” January 2024. https://doi.org/10.46727/c.v1.16-17-05-2024.p304-309. (Crossref)

Weber, Łukasz, Agnieszka Pasztaleniec, Agnieszka Ochocka, Mateusz Jackowiak, Bogdan Wziątek, Marek Kajs, Iwona Jasser et al. Eksperymentalne zastosowanie nadtlenku wodoru do ograniczenia zakwitu Prymnesium parvum w rzece Kłodnicy latem 2024 r. Warsaw: Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy, 2024.

Whitfield, Alan K. “Fishes and the Environmental Status of South African Estuaries.” Fisheries Management and Ecology 3, no. 1 (1996): 45–57. https://doi.org/10.1111/j.1365-2400.1996.tb00129.x. (Crossref)

Wiśniewolski, Wiesław. “Możliwości przeciwdziałania skutkom przegradzania rzek i odtwarzania szlaków migracji ryb [Factors Favorable and Harmful to the Development and Maintenance of Fish Populations in Flowing Waters].” Supplementa ad Acta Hydrobiologica 3 (2002): 1–28.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. “Program ‘Odbudowa ekosystemu i różnorodności biologicznej rzeki Odry’.” Accessed October 28, 2024. https://www.wfosigw.opole.pl/oferta/program-odbudowa-ekosystemu-i-roznorodnosci-biologicznej-rzeki-odry/.

Wspólna strategia i zasady działań przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry. Wrocław: Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 1999.

Zębek, Elżbieta. “Legal Solutions of Lake Monitoring Systems in Poland in Compliance with the Water Framework Directive.” Review of European and Comparative Law 48, no. 2 (2022): 173–201. https://doi.org/10.31743/recl.13419. (Crossref)

Zębek, Elżbieta, and Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke. “Działania prawne i naprawcze wobec szkód w środowisku wodnym. Studium przypadku katastrofy ekologicznej na rzece Odrze.” Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 79, no. 3 (2023): 48–72. https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2023.52. (Crossref)

Zębek, Elżbieta, and Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke. “Nielegalny połów ryb w aspekcie karnoprawnym i środowiskowym.” Studia Prawnoustrojowe, no. 29 (2015): 247–60.

Zębek, Elżbieta, and Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke. “Rozwój przepisów prawnych w zakresie bioindykacji środowiskowej a stan jakości wód jeziorowych.” Studia Prawnoustrojowe, no. 43 (2019): 375–93. https://doi.org/10.31648/sp.4616. (Crossref)

Zębek, Elżbieta, and Magdalena Szramka. “Ochrona ptaków i siedlisk przyrodniczych a realizacja przedsięwzięć na obszarach Natura 2000.” Journal of Modern Science 18, no. 3 (2013): 323–36.

Download

Published
2025-09-30


Zębek, E. M., & Napiórkowska-Krzebietke, A. (2025). Legal Protection of Ichthyofauna in Natura 2000 Sites in Poland: A Case Study of an Ecological Disaster in the Oder River. Review of European and Comparative Law, 62(3), 223–250. https://doi.org/10.31743/recl.18414

Elżbieta Małgorzata Zębek  elzbieta.zebek@uwm.edu.pl
University of Warmia and Mazury in Olsztyn https://orcid.org/0000-0002-8637-8391
Agnieszka Napiórkowska-Krzebietke 
The Stanisław Sakowicz Inland Fisheries Institute in Olsztyn https://orcid.org/0000-0001-8361-0290



License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.