The Right to Defence in Poland. Remarks on the Latest Amendments of the Code of Criminal Procedure from the European Perspective
Marek Ryszard Smarzewski
Faculty of Law, Canon Law and Administration, The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-0910-9128
Abstract
The article discusses the issue of standards of the right to defence and takes into account the recent amendments of the Code of Criminal Procedure. The analysis is conducted against the background of minimum standards of the right to defence set out under European law. A reference introduced to the title of the Code includes the assertion that the legislator has implemented the provisions of Directive of 22 October 2013 on the right of access to a lawyer in criminal proceedings and in European arrest warrant proceedings, and on the right to have a third party informed upon deprivation of liberty and to communicate with third persons and with consular authorities while deprived of liberty as well as Directive of 9 March 2016 on the strengthening of certain aspects of the presumption of innocence and of the right to be present at the trial in criminal proceedings. However, it should be emphasized in this context that as a result of changes made in the discussed scope in the years 2016-2019, the legislator not only failed to fully implement the aforementioned Directives, but even introduced modifications that led to lowering the standards of the right to defence and guarantees of its implementation, both in material as well as formal terms.
Keywords:
Right to defence; accused person; suspected person; defence lawyer; European lawReferences
1. Ambos, Kai. 2018. „The Protection of Fundamental Rights by the EU”, In: Kai Ambos, European Criminal Law, Cambridge: Cambridge University Press.
2. Antonio Balsamo. 2018. „The Content of Fundamental Rights”, In: Handbook of European Criminal Procedure, ed. Roberto E. Kostorsis, 99-170. Cham: Springer.
3. Chojniak, Łukasz. 2019. „Postulat nowelizacji Kodeku postępowania karnego – krytycznie o niektórych proponowanych zmianach”, Palestra 1-2: 56-69.
4. Czerniak, Dominika. 2018. „Prawo dostępu do adwokata w postępowaniu przygotowawczym. Uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego z 27.06.2017 r., II KK 82/17”. „Przegląd Sądowy” 11-12: 118-134.
5. Demenko, Anna. 2018. „Prawo oskarżonego do korzystania z pomocy obrońcy w świetle dyrektywy nr 2013/48/UE – wybrane zagadnienia”. „Palestra” 12: 13-20.
6. Ðurđević, Zlata. 2016. „The Directive on the Right of Access to a Lawyer in Criminal Proceedings: Filling a Human Rights Gap in the European Union Legal Order”. In: European Criminal Procedure Law in Service of Protection of European Union Financial Interests: State of Play and Challenges, ed. Zlata Ðurđević, Elizabeta Karas Ivičević, 9-23. Zagreb: Croatian Association of European Criminal Law.
7. Fingas, Maciej. 2018. „O konieczności poszerzenia zakresu kontroli zażaleniowej nad niektórymi decyzjami dotyczącymi praw oskarżonego – wybrane problemy implementacji unijnych dyrektyw w polskim procesie karnym”. „Białostockie Studia Prawnicze” vol. 23, 1: 47-62. DOI: 10.15290/bsp.2018.23.01.03.
8. Grabowska-Moroz, Barbara. 2018. „Wzmocnienie praw procesowych w postępowaniu karnym: skuteczne wdrożenie prawa do obrońcy i pomocy prawnej na podstawie Programu Sztokholmskiego. Raport krajowy: Polska”, http://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2018/03/HFPC-Wzmocnienie-praw-procesowych-w-postepowaniu-karnym-29-03.pdf.
9. Kardas, Piotr. 2018. „Gwarancje prawa do obrony oraz dostępu do obrońcy na wstępnym etapie postępowania karnego. Kilka uwag w świetle Dyrektywy w sprawie prawa dostępu do adwokata, doktryny Salduz oraz doktryny Miranda”, „Palestra Świętokrzyska” 43-44: 6-19.
10. Kardas, Piotr. 2019. „Gwarancje prawa do obrony oraz dostępu do obrońcy na wstępnym etapie postępowania karnego – kilka uwag w świetle doktryny Salduz, doktryny Miranda oraz dyrektywy w sprawie dostępu do adwokata”, „Europejski Przegląd Sądowy” 1: 4-10.
11. Karlik, Piotr. 2020. „Komentarz do art. 343b Kodeksu postępowania karnego”, In: Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, Piotr Karlik, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do ustawy z 19.7.2019 r., Warsaw: C.H. Beck, Legalis.
12. Klimek, Libor. 2017. „Strengthening Procedural Rights in Criminal Proceedings as a Consequence of Mutual Recognition”, In: Libor Klimek, Mutual Recognition of Judical Decisions on European Criminal Law, Cham: Springer.
13. Lach, Arkadiusz. „Glosa do uchwały SN z dnia 20 września 2007 r., I KZP 26/07”, LEX no. 83583.
14. Klamczyńska, Alicja, Ostropolski, Tomasz. 2014. „Prawo do adwokata w dyrektywie 2013/48/UE – tło europejskie i implikacje dla polskiego ustawodawcy”. „Białostockie Studia Prawnicze” 15: 143-163.
15. Nagy, Anita. 2016. „The Presumption of Innocence and of the Right to Be Present at Trial in Criminal Proceedings in Directive (EU) 2016/343”. „European Integration Studies” 1: 5-9.
16. Pollicino, Oreste, Bassini, Marco. 2017. „Personal Participation and Trials In Absentia. A Comparative Constitutional Law Perspective”, In: Personal Participation in Criminal Proceedings: A Comparative Study on Participatory Safeguards and In Absentia Trials in Europe, eds. Serena Quattrocolo, Stefano Ruggeri, 527-558. Cham: Springer.
17. Pivaty, Anna. 2019. „The role of a defence lawyer at the investigative stage”, In: Anna Pivaty, Criminal Defence at Police Stations: A Comparative and Empirical Study, Abingdon: Routledge.
18. Riehle, Cornelia, Clozel, Allison. 2020. „10 years after the roadmap: procedural rights in criminal proceedings in the EU today”, „ERA Forum” 20: 321-325. DOI: https://doi.org/10.1007/s12027-019-00579-5.
19. Right to a Lawyer and to Legal Aid in Criminal Proceedings in Five European Jurisdictions. Comparative Report, Sofia 2018, https://www.hfhr.pl/wpcontent/uploads/2018/05/RIGHT-TO-A-LAWYER-final.pdf.
20. Ruggeri, Stefano. 2017. „Harmonisation of Criminal Justice and Participatory Rights in Criminal Proceedings. New Developments in EU Law After the Lisbon Treaty”, In: Stefano Ruggeri, Audi Alteram Partem in Criminal Proceedings. Towards a Participatory Understanding of Criminal Justice in Europe and Latin America, Cham: Springer.
21. Smarzewski, Marek. 2016. „Granice efektywności prawa do korzystania z pomocy obrońcy w kontekście ostatnich nowelizacji KPK”, „Monitor Prawniczy” 21: 1154-1159.
22. Steinborn, Sławomir. „Opinia w sprawie implementacji w prawie polskim dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności”, https://www.gov.pl/attachment/ba665e2a-9ea6-4c45-98d0-cbddfa034bbe.
23. Villamarín López, María Luisa. 2017. „The presumption of innocence in Directive 2016/343/EU of 9 March 2016”, „ERA Forum” 18: 335-353. DOI: 10.1007/s12027-017-0480-5.
24. Wąsek-Wiaderek, Małgorzata. 2019. „Dostęp do adwokata na wczesnym etapie postępowania karnego w prawie Unii Europejskiej”, Europejski Przegląd Sądowy 1: 17-23.
25. Wiliński, Paweł. 2014. „Zasada prawa do obrony”, In: System Prawa Karnego Procesowego, vol. III, p. 2: Zasady procesu karnego, ed. Paweł Wiliński, Warsaw: LexisNexis.
26. Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wdrożenia dyrektywy niewinnościowej, znak: II.510.619.2018II.510.619.MM, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wyst%C4%85pienie%20do%20Ministra%20Sprawiedliwo%C5%9Bci%20w%20sprawie%20wdro%C5%BCenia%20dyrektywy%20niewinno%C5%9Bciowej.pdf.
2. Antonio Balsamo. 2018. „The Content of Fundamental Rights”, In: Handbook of European Criminal Procedure, ed. Roberto E. Kostorsis, 99-170. Cham: Springer.
3. Chojniak, Łukasz. 2019. „Postulat nowelizacji Kodeku postępowania karnego – krytycznie o niektórych proponowanych zmianach”, Palestra 1-2: 56-69.
4. Czerniak, Dominika. 2018. „Prawo dostępu do adwokata w postępowaniu przygotowawczym. Uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego z 27.06.2017 r., II KK 82/17”. „Przegląd Sądowy” 11-12: 118-134.
5. Demenko, Anna. 2018. „Prawo oskarżonego do korzystania z pomocy obrońcy w świetle dyrektywy nr 2013/48/UE – wybrane zagadnienia”. „Palestra” 12: 13-20.
6. Ðurđević, Zlata. 2016. „The Directive on the Right of Access to a Lawyer in Criminal Proceedings: Filling a Human Rights Gap in the European Union Legal Order”. In: European Criminal Procedure Law in Service of Protection of European Union Financial Interests: State of Play and Challenges, ed. Zlata Ðurđević, Elizabeta Karas Ivičević, 9-23. Zagreb: Croatian Association of European Criminal Law.
7. Fingas, Maciej. 2018. „O konieczności poszerzenia zakresu kontroli zażaleniowej nad niektórymi decyzjami dotyczącymi praw oskarżonego – wybrane problemy implementacji unijnych dyrektyw w polskim procesie karnym”. „Białostockie Studia Prawnicze” vol. 23, 1: 47-62. DOI: 10.15290/bsp.2018.23.01.03.
8. Grabowska-Moroz, Barbara. 2018. „Wzmocnienie praw procesowych w postępowaniu karnym: skuteczne wdrożenie prawa do obrońcy i pomocy prawnej na podstawie Programu Sztokholmskiego. Raport krajowy: Polska”, http://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2018/03/HFPC-Wzmocnienie-praw-procesowych-w-postepowaniu-karnym-29-03.pdf.
9. Kardas, Piotr. 2018. „Gwarancje prawa do obrony oraz dostępu do obrońcy na wstępnym etapie postępowania karnego. Kilka uwag w świetle Dyrektywy w sprawie prawa dostępu do adwokata, doktryny Salduz oraz doktryny Miranda”, „Palestra Świętokrzyska” 43-44: 6-19.
10. Kardas, Piotr. 2019. „Gwarancje prawa do obrony oraz dostępu do obrońcy na wstępnym etapie postępowania karnego – kilka uwag w świetle doktryny Salduz, doktryny Miranda oraz dyrektywy w sprawie dostępu do adwokata”, „Europejski Przegląd Sądowy” 1: 4-10.
11. Karlik, Piotr. 2020. „Komentarz do art. 343b Kodeksu postępowania karnego”, In: Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska, Piotr Karlik, Kodeks postępowania karnego. Komentarz do ustawy z 19.7.2019 r., Warsaw: C.H. Beck, Legalis.
12. Klimek, Libor. 2017. „Strengthening Procedural Rights in Criminal Proceedings as a Consequence of Mutual Recognition”, In: Libor Klimek, Mutual Recognition of Judical Decisions on European Criminal Law, Cham: Springer.
13. Lach, Arkadiusz. „Glosa do uchwały SN z dnia 20 września 2007 r., I KZP 26/07”, LEX no. 83583.
14. Klamczyńska, Alicja, Ostropolski, Tomasz. 2014. „Prawo do adwokata w dyrektywie 2013/48/UE – tło europejskie i implikacje dla polskiego ustawodawcy”. „Białostockie Studia Prawnicze” 15: 143-163.
15. Nagy, Anita. 2016. „The Presumption of Innocence and of the Right to Be Present at Trial in Criminal Proceedings in Directive (EU) 2016/343”. „European Integration Studies” 1: 5-9.
16. Pollicino, Oreste, Bassini, Marco. 2017. „Personal Participation and Trials In Absentia. A Comparative Constitutional Law Perspective”, In: Personal Participation in Criminal Proceedings: A Comparative Study on Participatory Safeguards and In Absentia Trials in Europe, eds. Serena Quattrocolo, Stefano Ruggeri, 527-558. Cham: Springer.
17. Pivaty, Anna. 2019. „The role of a defence lawyer at the investigative stage”, In: Anna Pivaty, Criminal Defence at Police Stations: A Comparative and Empirical Study, Abingdon: Routledge.
18. Riehle, Cornelia, Clozel, Allison. 2020. „10 years after the roadmap: procedural rights in criminal proceedings in the EU today”, „ERA Forum” 20: 321-325. DOI: https://doi.org/10.1007/s12027-019-00579-5.
19. Right to a Lawyer and to Legal Aid in Criminal Proceedings in Five European Jurisdictions. Comparative Report, Sofia 2018, https://www.hfhr.pl/wpcontent/uploads/2018/05/RIGHT-TO-A-LAWYER-final.pdf.
20. Ruggeri, Stefano. 2017. „Harmonisation of Criminal Justice and Participatory Rights in Criminal Proceedings. New Developments in EU Law After the Lisbon Treaty”, In: Stefano Ruggeri, Audi Alteram Partem in Criminal Proceedings. Towards a Participatory Understanding of Criminal Justice in Europe and Latin America, Cham: Springer.
21. Smarzewski, Marek. 2016. „Granice efektywności prawa do korzystania z pomocy obrońcy w kontekście ostatnich nowelizacji KPK”, „Monitor Prawniczy” 21: 1154-1159.
22. Steinborn, Sławomir. „Opinia w sprawie implementacji w prawie polskim dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności”, https://www.gov.pl/attachment/ba665e2a-9ea6-4c45-98d0-cbddfa034bbe.
23. Villamarín López, María Luisa. 2017. „The presumption of innocence in Directive 2016/343/EU of 9 March 2016”, „ERA Forum” 18: 335-353. DOI: 10.1007/s12027-017-0480-5.
24. Wąsek-Wiaderek, Małgorzata. 2019. „Dostęp do adwokata na wczesnym etapie postępowania karnego w prawie Unii Europejskiej”, Europejski Przegląd Sądowy 1: 17-23.
25. Wiliński, Paweł. 2014. „Zasada prawa do obrony”, In: System Prawa Karnego Procesowego, vol. III, p. 2: Zasady procesu karnego, ed. Paweł Wiliński, Warsaw: LexisNexis.
26. Wystąpienie do Ministra Sprawiedliwości w sprawie wdrożenia dyrektywy niewinnościowej, znak: II.510.619.2018II.510.619.MM, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wyst%C4%85pienie%20do%20Ministra%20Sprawiedliwo%C5%9Bci%20w%20sprawie%20wdro%C5%BCenia%20dyrektywy%20niewinno%C5%9Bciowej.pdf.
Smarzewski, M. R. (2020). The Right to Defence in Poland. Remarks on the Latest Amendments of the Code of Criminal Procedure from the European Perspective. Review of European and Comparative Law, 41(2), 81–107. https://doi.org/10.31743/recl.6127
Marek Ryszard Smarzewski
marek.smarzewski@wp.pl
Faculty of Law, Canon Law and Administration, The John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0003-0910-9128
Faculty of Law, Canon Law and Administration, The John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0003-0910-9128
