Reduction of Contractual Penalty in Conformity with Polish Law Against the background of Supranational Legal Regulations
Paweł Widerski
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5808-8645
Abstrakt
W artykule przedstawiona została problematyka miarkowania kary umownej według prawa polskiego na tle ponadnarodowych uregulowań prawnych. Celem artykułu jest ustalenie, czy obecne unormowanie w prawie polskim miarkowania kary umownej (art. 484 § 2 Kodeksu Cywilnego) jest dostoswane do standardów, które można wywieść z ponadnarodowych regulacji prawnych, tj. Rezolucji (78) 3 Rady Europy o karach umownych w prawie cywilnym, Zasad Międzynarodowych Kontraktów Handlowych UNIDROIT, Zasad Europejskiego Prawa Umów PECL, Projektu Wspólnej Ramy Odniesienia DCFR i Zasada TransLex, a także sformułowanie wniosków de lege ferenda. W artykule używana jest metoda logiczno-językowa i prawnoporównawcza. Na początku przedstawiona została regulacja prawna miarkowania kary umownej w prawie polskim. Następnie, przedstawione zostało miarkowanie kary umownej w ponadnarodowych regulacja soft law wymienionych powyżej. W końcu została sformułowane wnioski płynące z przeprowadzonej analizy. Pomimo pewnych mankamentów, regulacja miarkowania kary umownej w prawie polskim wydaje się odpowiadać rozwiązaniom zawartym w wyżej wskazanych regulacjach o charakterze ponadnarodowym. Pewnych zmian wymaga katalog przesłanek miarkowania kary umownej i ograniczenie dowolności co do zakresu redukcji kary umownej.
Słowa kluczowe:
reduction of contractual penalty, model law, Common Frame of ReferenceInstytucje wspierające:
reduction of contractual penalty, model law, Common Frame of ReferenceBibliografia
Allerhand, Maurycy. Kodeks handlowy. Komentarz. Lviv: „Kodeks” Spółka Wydawnicza z ograniczoną Odpowiedzialnością, 1935.
Bonell, Michael Joachim. An International Restatement of Contract Law. The UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts. New York: Transnational Publishers, 2005. (Crossref)
Bonell, Michael Joachim. The UNIDROIT Principles in Practice. Caselaw and Bibliography on the UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts. New York: Transnational Publishers, 2006. (Crossref)
Borysiak, Witold. „Miarkowanie kary umownej.” In Prawo i Państwo. Księga jubileuszowa 200-lecia Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, edited by Leszek Bosek, 447–485. Warsaw: Wydawnictwo Sejmowe, 2017.
Borysiak, Witold. In Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III A. Zobowiązania. Część ogólna, editedy by Konrad Osajda. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2017.
Brzozowski, Adam. „Umowy.” In System Prawa Prywatnego. Tom 5. Prawo zobowiązań – część ogólna, edited by Konrad Osajda, 472–519. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2020.
Ciemiński, Marcin. Odszkodowanie za szkodę niemajątkową w ramach odpowiedzialności ex contractu. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, 2015.
Czachórski, Witold, Adam Brzozowski, Marek Safjan, and Elżbieta Skowrońska-Bocian. Zobowiązania. Zarys wykładu. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2009.
Dąbek, Paweł, and Aleksandra Nowak-Gruca. „Uwagi o karze umownej z perspektywy ekonomicznej analizy prawa (EAP).” In Prawo kontraktów, edited by Zbigniew Kuniewicz and Dorota Sokołowska, 64–77. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, 2017.
Dąbrowa, Janina. „Skutki niewykonania zobowiązania.” In System prawa cywilnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. III, cz. 1, edited by Zbigniew Radwański, 759 –848. Wrocław–Warsaw–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1981.
DiMatteo, Larry A. International Contracting: Law and Practice. Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International B.V., 2022.
Domański, Ludwik. Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część ogólna. Warsaw: Marjan Ginter – Księgarnia Wydawnictw Prawniczych, 1936.
Drapała,, Przemysław. „Dodatkowe zastrzeżenia umowne.” In System Prawa Prywatnego. Tom 5. Prawo zobowiązań – część ogólna, edited by Konrad Osajda, 1243–1332. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2020.
Drapała,, Przemysław. „Kara umowna (art. 483 k.c.) a odszkodowanie na zasadach ogólnych (art. 471 k.c.).” Państwo i Prawo, no. 6 (2003): 55–64.
Falkiewicz, Krzysztof, and Michał Wawrykiewicz. Kara umowna w obrocie gospodarczym. Warsaw: Wydawnictwo Difin, 2001.
Fermus-Bobowiec, Anna. „Od ryczałtu odszkodowania do miarkowania – kompensacyjny charakter kary umownej w prawie polskim na tle rozwiązań przyjętych w dziewiętnastowiecznym prawie cywilnym.” Studia Iuridica Lublinensia, no. 3 (2016): 287–299. (Crossref)
Fogel, Bartosz. „Kara umowna jako kontraktowa regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej – wybrane zagadnienia.” Acta Universitatis Wratislaviensis, no. 3161, Prawo CCCVIII (2009): 83–98.
Fuchs, Bernadetta. „Harmonizacja prawa prywatnego w aktach prawa modelowego (soft law).” In System Prawa Handlowego. Tom 9. Międzynarodowe prawo handlowe, edited by Wojciech Popiołek, 60–63. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2013.
Gawlik, Zdzisław. In Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, edited by Andrzej Kidyba. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer, 2014.
Gordon, Zdzisław. „Kary umowne w bieżącej praktyce zamówień publicznych.” Prawo Zamówień Publicznych, no. 1 (2014): 126–144.
Hesselink, Martijn W. The New European Private Law. Essays on the Future of Private Law in Europe. Hague–London–New York: Kluwer Law International, 2002.
Jastrzębski, Jacek. „Nietypowe kary umowne – swoboda sankcji kontraktowych i ochrona dłużnika.” Przegląd Prawa Handlowego, no. 6 (2014): 11–22.
Jastrzębski, Jacek. Kara umowna. Warsaw: Wolters Kluwer Polska, 2006.
Katner, Wojciech Jan. „Odpowiedzialność przedsiębiorcy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.” In System Prawa Handlowego. Tom 5A. Prawo umów handlowych, edited by Mirosław Stec, 530–638. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2020.
Kolańczyk, Kazimierz. Prawo rzymskie. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2001.
Korzonek, Jan, and Ignacy Rosenblüth. Kodeks zobowiązań. Komentarz. Tom I. Kraków: Księgarnia Powszechna, 1936.
Kötz, Hein. European Contract Law, translated by Gill Mertens, Tony Weir. New York: Oxford University Press, 2017. (Crossref)
Lando, Ole, and Hugh Beale, eds. Principles of European Contract Law. Parts I and II. Hague–London–Boston: Kluwer Law International, 2000. (Crossref)
Lemkowski, Marcin. In Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626, edited by Maciej Gutowski. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2022.
Lemkowski, Marcin. Odsetki cywilnoprawne. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, 2007.
Litewski, Wiesław. Rzymskie prawo prywatne. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2003.
Longchamps de Bérier, Roman. Zobowiązania. Lviv: Księgarnia Wydawnicza Gubrynowicz i Syn, 1938.
Lutkiewicz-Rucińska, Anita. In Kodeks cywilny. Komentarz, edited by Małgorzata Balwicka-Szczyrba and Anna Sylwestrzak. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, 2022.
Łętowska, Ewa, and Konrad Osajda. „Wprowadzenie do części ogólnej zobowiązań.” In System Prawa Prywatnego. Tom 5. Prawo zobowiązań – część ogólna, edited by Marek Safjan, 12–127. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2020.
Machnikowski, Piotr, and Tomasz Pajor. „Prawo prywatne Unii Europejskiej i jego wpływ na prawo polskie.” In System Prawa Prywatnego. Tom 1. Prawo cywilne – część ogólna, edited by Marek Safjan, 257–316. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2012.
Machnikowski, Piotr. „Zasady europejskiego prawa umów a przepisy kodeksu cywilnego o zawarciu umowy.” Transformacje Prawa Prywatnego, no. 3–4 (2006): 77–87.
Mari, Alessandra. „Particular Remedies for Non-Performance.” In Principles of European Contract Law and Italian Law. A Commentary, edited by Luisa Antoniolli and Anna Veneziano, 443–479. Hague: Kluwer Law International, 2005.
Meyer, Lars. Non-performance and Remedies Under International Contract Law Principles and Indian Contract Law. A Comparative Survey of the UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts, the Principles of European Contract Law, and Indian Statutory Contract Law. Frankfurt am Main: Peter Lang GmbH, 2010.
Modrzejewska, Małgorzata. „Rezolucja nr (78) 3 w sprawie kar umownych (klauzul karnych) w prawie cywilnym na tle unormowania polskiego kodeksu cywilnego.” In Standardy prawne Rady Europy. Teksty i komentarze. Tom II. Prawo cywilne, edited by Marek Safjan, 249–261. Warsaw: Oficyna Naukowa, 1995.
Namitkiewicz, Jan. Kodeks zobowiązań. Komentarz dla praktyki. Tom I. Część ogólna. Art. 1–293, opracowany przy współudziale Alfreda Samolińskiego. Łódź: Wydawnictwo „Kolumna”, 1949.
Olejniczak, Adam. „Dodatkowe zastrzeżenia umowne.” In System Prawa Prywatnego. Tom 5. Prawo zobowiązań – część ogólna, edited by Konrad Osajda, 1203–1242. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2020.
Osuchowski, Wacław. Zarys rzymskiego prawa prywatnego. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Prawnicze, 1967.
Pazdan, Jadwiga. „Czy można wyłączyć umowę spod prawa?” Państwo i Prawo, no. 10 (2005): 5–18.
Pazdan, Maksymilian. „Materialno-prawne wskazanie a kolizyjnoprawny wybór prawa.” Problemy Prawne Handlu Zagranicznego, no. 18 (1995): 105–119.
Pazdan, Maksymilian. „Materialnoprawne wskazanie regulacji prawnej na tle konwencji rzymskiej z 1980 r.” In Studia i rozprawy. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Całusowi, edited by Andrzej Janik, 325–332. Warsaw: Szkoła Główna Handlowa – Oficyna Wydawnicza, 2009.
Pazdan, Maksymilian. „Zobowiązania umowne oraz wybrane instytucje wspólne prawa zobowiązań.” In System Prawa Prywatnego. Tom 20 B. Prawo prywatne międzynarodowe, edited by Maksymilian Pazdan, 41–96. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2015.
Pazdan, Maksymilian. Prawo Prywatne Międzynarodowe. Warsaw: Wydawnictwo LexisNexis, 2012.
Penal Clauses in Civil Law: Resolution (78) 3 Adopted by the Committee of Ministers of the Council of Europe on 20 January 1978 and Explanatory Memorandum. Accessed September 9, 2022. https://rm.coe.int/09000016804d1a18.
Popiołek, Wojciech. In Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, edited by Krzysztof Pietrzykowski. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2021.
Radliński, Oskar. „Dopuszczalność zastrzeżenia kary umownej za zwłokę w wykonaniu zobowiązania w postaci określonego procentu wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki, bez wskazania końcowego terminu na-liczenia kary umownej lub jej maksymalnej wysokości.” Monitor Prawniczy, no. 12 (2022): 653–658.
Radwański, Zbigniew, and Adam Olejniczak. Zobowiązania – część ogólna. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2018.
Radwański, Zbigniew. „Dodatkowe zastrzeżenia umowne.” In System prawa cywilnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. III, cz. 1, edited by Zbigniew Radwański, 458–469. Wrocław–Warsaw–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1981.
Romanowski, Michał. „Ogólne reguły wykładni kontraktów w świetle zasad europejskiego prawa kontraktów a reguły wykładni umów w prawie polskim.” Przegląd Prawa Handlowego, no. 8 (2004): 11–18.
Rott-Pietrzyk, Ewa. „Harmonizacja prawa prywatnego w aktach prawa modelowego (soft law).” In System Prawa Handlowego. Tom 9. Międzynarodowe prawo handlowe, edited by Wojciech Popiołek, 50–59, 63–87. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2013.
Rott-Pietrzyk, Ewa. „Zobowiązania umowne oraz wybrane instytucje wspólne prawa zobowiązań.” In System Prawa Prywatnego. Tom 20 B. Prawo prywatne międzynarodowe, edited by Maksymilian Pazdan, 109–197. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2015.
Rzetecka-Gil, Agnieszka. Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna. Lex/el., 2011.
Rzewuski, Maciej. “Chwila złożenia wniosku o miarkowanie kary umownej (glosa do wyroku SN z 23 czerwca 2017 r., I CSK 625/16).” Przegląd Sądowy, no. 4 (2018), 116.
Schulze, Reiner. “The Academic Draft of the CFR and the EC Contract Law.” In Common Frame of Reference and Existing EC Contract Law, edited by Reiner Schulze, 3–24. Munich: Sellier. European Law Publishers, 2008. (Crossref)
Schwenzer, Ingeborg, Pascal Hachem, Christopher Kee. Global Sales and Contract Law. New York: Oxford University Press, 2012. (Crossref)
See, Rina, and Dharshini Prasad. “The UNIDROIT Principles 2016: A Contemporary English Law Perspective.” Hamburg Law Review, no. 2 (2018): 83–106.
Sehn, Michał. “Miarkowanie kary umownej w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych.” Monitor Prawniczy, no. 9 (2021): 491–494.
Skowrońska-Bocian, Elżbieta. “Kara umowna – kompensacja czy represja?,” Zeszyty Prawnicze UKSW, no. 3.2. (2003): 179–194. (Crossref)
Stefanicki, Robert. „Zasady europejskiego prawa umów (PECL).” Studia Prawnicze, no. 3 (2005): 109–123. (Crossref)
Strugała, Radosław. „Wysokość kary umownej a możliwość jej markowania.” Monitor Prawniczy, no. 3 (2016): 136–141.
Szewczyk, Jarosław. „O kryteriach miarkowania nadmiernych kar umownych w kontekście orzecznictwa Sądu Najwyższego.” Palestra, no. 1–2 (2013): 298–304.
Szwaja, Janusz. „Miarkowanie kary umownej według polskiego kodeksu cywilnego.” In Odpowiedzialność cywilna za wyrządzenie szkody, edited by Stefan Grzybowski, 163–210. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
Szwaja, Janusz. Kara umowna według kodeksu cywilnego. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze, 1967.
Tanajewska, Renata. In Kodeks cywilny. Komentarz, edited by Jerzy Ciszewski and Piotr Nazaruk. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, 2019.
UNIDROIT Principles of International Commercial Contracts. Rome: International Institute for the Unification of Private Law, 2016. Accessed September 9, 2022. https://www.unidroit.org/wp-content/uploads/2021/06/Unidroit-Principles-2016-English-i.pdf.
University of Cologne. “Commentary to Trans-Lex Principle, thesis 4.” Accessed September 9, 2022. https://www.trans-lex.org/945000. von Bar, Christian, and Eric Clive, eds. Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law. Draft Common Frame of Reference (DCFR). Full Edition. Volume I. Munich: Sellier. European Law Publishers, 2009.
Węgrzynowski, Łukasz. „Wierzycielska kara umowna.” Przegląd Sądowy, no. 6 (2022): 99–111.
Widerski, Paweł. „Charakter prawny kary umownej według prawa polskiego na tle ponadnarodowych uregulowań prawnych.” Studia Prawa Prywatnego, no. 2 (2018): 24–44.
Wilejczyk, Magdalena. „Miarkowanie kary umownej de lege ferenda.” Transformacje Prawa Prywatnego, no. 2 (2020): 175–197.
Wiśniewski, Tadeusz. In Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, edited by Jacek Gudowski. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, 2018.
Witczak, Hanna, and Agnieszka Kawałko. Zobowiązania. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2007.
Zachariasiewicz, Maria Anna, and Jarosław Bełdowski. „Europejskie prawo umów. Wprowadzenie.” Kwartalnik Prawa Prywatnego, no. 3 (2004): 801–813.
Zakrzewski, Piotr. In Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), edited by Magdalena Habdas and Mariusz Fras. Warsaw: Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, 2018.
Zalewski, Bartosz. „Stipulatio poenae.” In Leksykon tradycji rzymskiego prawa prywatnego. Podstawowe pojęcia, edited by Antoni Dębiński, Maciej Jońca, 353. Warsaw: Wydawnictwo C.H. Beck, 2016.
Zimmermann, Reinhard. „Agreed Payment for Non-performance.” In Commentaries on European Contract Laws, edited by Nils Jansen and Reinhard Zimmermann, 1539–1554. New York: Oxford University Press, 2018.
Zimmermann, Reinhard. The Law of Obligations Roman Foundations of the Civilian Tradition. Oxford: Oxford University Press, 1996. (Crossref)
Zoll, Fryderyk. Zobowiązania w zarysie według polskiego kodeksu zobowiązań, podręcznik oddany rewizji i wykończony przy współudziale Stefana Kosińskiego i Józefa Skąpskiego. Warsaw: Nakład Gebethnera i Wolffa, 1948.
The John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0002-5808-8645