Prześladowanie religijne irackich jezydów przez Państwo Islamskie. Przyczyny, przebieg, odpowiedzialność wspólnoty międzynarodowej za ukaranie sprawców

Rafał Wawrzyńczyk

Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, , Polska
https://orcid.org/0000-0002-3733-7104


Abstrakt

Celem opracowania jest przyjrzenie się prześladowaniu irackich jezydów, jakie dokonało się w ostatnich latach za sprawą tzw. Państwa Islamskiego Iraku i Syrii (ISIS). Przedstawione zostaną religijne i polityczne przyczyny tej zbrodni dokonanej na mniejszości religijnej zamieszkującej iracką prowincję Niniwy. Przeanalizowane zostaną również konsekwencje prawne tych aktów, a także możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców zbrodni. Artykuł składa się z trzech głównych części. Pierwsza zawiera krótki opis historii i teologii jezydyzmu. W drugiej przedstawiono genezę i przebieg prześladowań religijnych jezydów. W trzeciej zaproponowano reakcje prawne, jakie mogłaby podjąć społeczność międzynarodowa aby ukarać sprawców, w szczególności wysunięto propozycję ustanowienia międzynarodowego trybunału karnego.

Słowa kluczowe:

wolność religijna, wolność sumienia i religii, prześladowanie jezydów, prześladowania religijne, ludobójstwo, Państwo Islamskie, ISIS, jezydyzm, odpowiedzialność karna, międzynarodowy trybunał karny, Islam, Jezydzi

Allison, Christine. 2004. „Yazidis i. General”. Encyclopædia Iranica, online edition. http://www.iranicaonline.org/articles/yazidis-i-general-1 [dostęp: 6.12.2017].

Al-Midani, Mohammed Amin, Mathilde Cabanettes, Susan M. Akram. 2006. „Arab Charter on Human Rights 2004”. Boston University International Law Journal 2: 147-164.

Al-Waqa’i Al-Iraqiya. 2005. “Law of the Supreme Iraqi Criminal Tribunal”. Al-Waqa’i Al-Iraqiya, przekł. The International Center for Transitional Justice. 18 października 2005. http://gjpi.org/wp-content/uploads/2009/02/iraqstatuteengtrans.pdf [dostęp: 22.12.2017].

Asatrian, Garnik S.,Victoria Arakelova. 2014. The Religion of the Peacock Angel. The Yezidis and their Spirit World. London – New York: Routlege.

Bałon, Krzysztof. 2004. „Iracki Trybunał Nadzwyczajny do spraw Zbrodni przeciwko Ludzkości”. Biuletyn Polskiego Instytutu spraw Międzynarodowych 12: 1089-1091.

Bania, Radosław. 2016. „Powstanie tzw. Państwa Islamskiego w Iraku”. W: Problemy bezpieczeństwa Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki (MENA), red. Radosław Bania, Robert Czulda, Krzysztof Zdulski. 13-29. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Bar, Wiesław. 2003. Wolność religijna w Dār al-Islām. Zagadnienia prawa wyznaniowego. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia Sp. z o.o.

Confédération suisse. Département fédéral des affaires étrangères. Traités internationaux pour lesquels la Suisse assume les fonctions de dépositaire. Conventions de Genève pour la protection des victimes de la guerre: Convention relative à la protection des personnes civiles en temps de guerre faites à Genève le 12 août 1949 entrées en vigueur le 21 octobre 1950 (2 ratifications). https://www.eda.admin.ch/dam/eda/fr/documents/aussenpolitik/voelkerrecht/geneve/1949-conv-4-parties_fr.pdf [dostęp: 22.12.2017].

Cox, Caroline. 2015. „Wolność religijna: prawo osierocone”. W: Czarna księga prześladowań chrześcijan w świecie, red. Jean-Michele di Falco, Timothy Radcliffe, Andrea Riccardi, przekł. Bogdan Baran. 51-68. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.

Dabiq. 2014. “The Revival of Slavery Before the Hour”. Dabiq 4: 14-17.

Grzebyk, Patrycja. 2007, „Iracki Trybunał Nadzwyczajny – nieudana hybryda”. Rocznik Strategiczny 2006/2007. Przegląd sytuacji politycznej, gospodarczej i wojskowej w środowisku międzynarodowym Polski, red. Roman Kuźniar, 371-389. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Hanne, Olivier, Thomas Flichy de la Neuville. 2015. Państwo Islamskie. Geneza nowego kalifatu, przekł. Janusz Danecki. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG.

Heidrich, Dorota. 2013. „Przyszłość międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc”. Studia Europejskie 3: 159-182.

Houry, Nadim. 2017. Justice after ISIS: time for judicial triage. 25 sierpnia 2017. https://www.opendemocracy.net/north-africa-west-asia/nadim-houry/justice-after-isis-time-for-judicial-triage [dostęp: 15.12.2017].

Human Right Watch (HRW). 2017. Flawed Justice. Accountability for ISIS Crimes in Iraq. 5 grudnia 2017. https://www.hrw.org/report/2017/12/05/flawed-justice/accountability-isis-crimes-iraq [dostęp: 15.12.2017].

Izydorczyk, Jacek. 2008a. „Jurysdykcja uniwersalna oraz zasada komplementarności”. W: Podstawy prawa karnego międzynarodowego, red. Michał Królikowski, Paweł Wiliński, Jacek Izydorczyk. 242-261. Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Izydorczyk, Jacek. 2008b. „Zbrodnie międzynarodowe”. W: Podstawy prawa karnego międzynarodowego, red. Michał Królikowski, Paweł Wiliński, Jacek Izydorczyk, 113-149, Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Jeżewski, Marek. 2003. „Uniwersalna jurysdykcja karna w prawie międzynarodowym”. Kwartalnik Prawa Publicznego 3(2): 159-178.

Kaczorowski, Karol. 2015. Religie Kurdów. Jezydyzm, ahl-e haqq, alewizm. Katowice: Wydawnictwo Sacrum.

Kikoler, Naomi. 2015. „Our Generation is Gone”. The Islamic State’s Targeting of Iraqi Minorities in Ninewa. Bearing Witness Trip Report. Washington: Simon-Skjodt Center for the Prevention of Genocide, The United States Holocaust Memorial Museum. https://www.ushmm.org/m/pdfs/Iraq-Bearing-Witness-Report-111215.pdf [dostęp: 11.12.2017].

Koran. 1986. Przekł. Józef Bielawski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Kreyenbroek, Philip G., Khalil Jindy Rashow. 2005. God and Sheikh Adi are Perfect. Sacred Poems and Religious Narratives from Yezidi Tradition. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.

Kreyenbroek, Philip G. 2009. Yezidism in Europe. Different Generations Speak about their Religion. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.

Kreyenbroek, Philip G. 1995. Yezidism – Its Background, Observances and Textual Tradition. Lewinston – Queenston – Lampeter: The Edwin Mellen Press.

Królikowski, Michał. 2011. Odpowiedzialność karna jednostki za sprawstwo zbrodni międzynarodowej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Królikowski, Michał. 2008. „Źródła i stosowanie prawa karnego międzynarodowego”. W: Podstawy prawa karnego międzynarodowego, red. Michał Królikowski, Paweł Wiliński, Jacek Izydorczyk. 73-98. Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Maisel, Sebastian. 2014. Sectarian-Based Violence: The Case of the Yezidis in Iraq and Syria. Middle East Institute. 23 lipca 2014. http://www.mei.edu/content/map/sectarian-based-violence-case-yezidis-iraq-and-syria [dostęp: 11.12.2017].

Maisel, Sebastian. 2008. „Social Change Amidst Terror and Discrimination: Yezidis in the New Iraq”. The Middle East Institute Policy Brief 18: 1-9. https://www.mei.edu/sites/default/files/publications/Maisel_CS3_latest.pdf [dostęp: 6.12.2017].

Omarkhali, Khanna. 2014. „Current Changes in the Yezidi System of Transmission of Religious Knowledge and the Status of Spiritual Authority”. W: Religious Minorities in Kurdistan: Beyond the Mainstream, red. Khanna Omarkhali. 67-77. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.

Refworld. http://www.refworld.org/docid/452524304.html [dostęp:15.12.2017].

Rodziewicz, Artur. 2017. „Odrodzenie religii jezydzkiej w Gruzji. Rozmowy z Dimitrijem Pirbarim, głową Duchowej Rady Jezydów w Gruzji”. Fritillaria Kurdica. Bulletin of Kurdish Studies 3: 4-67.

Samir, Samir Khalil, Giorgio Paolucci, Camille Eid. 2004. Islam. Sto pytań, przekł. Karol Klauza. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.

The University of Utah. S. J. Quinney College of Law. Global Justice Project: Iraq, http://gjpi.org/library/primary/kurdistan-region-legislation/ [dostęp: 15.12.2017].

Thoraval, Yves. 2002. “Ludzie Księgi”. W: Słownik cywilizacji muzułmańskiej, Yves Thoraval, przekł. Paweł Latko. 166-167. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”.

United Nations High Commissioner for Human Rights. 2015. Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights on the human rights situation in Iraq in the light of abuses committed by the so-called Islamic State in Iraq and the Levant and associated groups. A/HRC/28/18. 13 marca 2015. http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/.../A_HRC_28_18_AUV.doc [dostęp: 13.12.2017].

United Nations Human Rights Council. 2016. „They came to destroy”: ISIS Crimes Against the Yazidis. A/HRC/32/CRP.2. 15 czerwca 2016. http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/HRCouncil/CoISyria/A_HRC_32_CRP.2_en.pdf [dostęp: 13.12.2017].

Vertic. http://www.vertic.org/media/National%20Legislation/Iraq/IQ_Anti-Terrorism_Law.pdf [dostęp: 15.12.2017].

Wiliński, Paweł. 2008 „Typy, geneza i działalność międzynarodowych trybunałów karnych”. W: Podstawy prawa karnego międzynarodowego, red. Michał Królikowski, Paweł Wiliński, Jacek Izydorczyk. 50-72. Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Wojciechowski, Sebastian, 2016. „Fenomen «Państwa Islamskiego» i jego źródła”. Przegląd Strategiczny 1: 143-155.

Pobierz

Opublikowane
18-12-2018


Wawrzyńczyk, R. (2018). Prześladowanie religijne irackich jezydów przez Państwo Islamskie. Przyczyny, przebieg, odpowiedzialność wspólnoty międzynarodowej za ukaranie sprawców. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 21, 345–367. https://doi.org/10.31743/spw.201

Rafał Wawrzyńczyk  rafal.wawrzynczyk@doctoral.uj.edu.pl
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński,

Mgr, doktorant w Zakładzie Prawa Kościelnego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków.

https://orcid.org/0000-0002-3733-7104



Licencja

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).