Cywilnoprawne skutki zrzeczenia się dóbr przez zakonnika w polskim prawie cywilnym. Zarys problemu
Bartosz Rakoczy
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8790-2407
Abstrakt
W dotychczasowym piśmiennictwie nie podejmowano prób zbadania profesji wieczystej ubóstwa przez pryzmat prawa cywilnego. Nie ulega jednak żadnej wątpliwości, iż ignorowanie kwestii skutków profesji ubóstwa na gruncie prawa cywilnego nie odpowiadałoby powadze tej instytucji prawa kanonicznego. Prawodawca kościelny wyraźnie – choć „w miarę możliwości” – zobowiązał profesa i zapewne (w domyśle) także i instytut zakonny do tego, aby wieczysta profesja ubóstwa wywoływała zamierzone skutki także w prawie cywilnym. Zgodnie z logiką prawa kanonicznego za optymalne należałoby więc uznać rozwiązanie, które zapewniałoby, że zrzeczenie się przez zakonnika dóbr w konsekwencji ślubów ubóstwa wywoła skutki również w polskim prawie cywilnym. Jednak wobec braku w prawie polskim instytucji analogicznej do kanonicznego zrzeczenia się dóbr pozostaje poszukiwanie instytucji zbliżonych, które (choćby częściowo) pozwolą uzyskać skutek zamierzony przez prawodawcę kościelnego i nie ma wątpliwości, że najbardziej użyteczna dla osiągnięcia tego celu może się okazać umowa darowizny. W dobie powszechnego uczestniczenia przez kościelne osoby prawne, a także księży i osoby zakonne, w stosunkach prawnych, omawiany problem nabiera zresztą istotnego znaczenia praktycznego. Kontynuowanie dotyczących tego analiz jest więc w pełni uzasadnione i konieczne. Pozostaje mieć nadzieję, że zwrócenie w niniejszym opracowaniu uwagi na podstawowe elementy tytułowej problematyki będzie pomocne we właściwym wyznaczeniu kierunków dalszych badań.
Słowa kluczowe:
zakonnik, prawo kanoniczne, zrzeczenie się dóbr, profesja zakonna, prawo cywilneBibliografia
Belloch Poveda, Antonio (red.). 2002. Código de Derecho Canónico. Valencia: EDICEP.
Bogdan, Franciszek. 1998. Prawo zakonów, instytutów świeckich i stowarzyszeń życia apostolskiego. Poznań: Pallottinum.
Brzozowski, Adam, Wojciech Kocot, Elżbieta Skowrońska-Bocian. 2015. Prawo cywilne. Część ogólna. Warszawa: Wolters Kluwer.
Chrapkowski, Adam, Józef Krzywda, Józef Wroceński, Bronisław Wenanty Zubert. 2006. Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. II (Księga II. Lud Boży. Część III. Instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego). Poznań: Pallottinum.
Coriden, James A. 2004. An Introduction to Canon Law. New York/Mahwah: Paulist Press.
De Paolis, Velasio. 2001. I beni temporali della Chiesa. Bologna: EDB.
De Paolis, Velasio, Andrea D’Auria. 2014. Le Norme Generali. Commento al Codice di Diritto Canonico. Città del Vaticano: Urbaniana University Press.
Di Mattia, Giuseppe. 2004. W: Exegetical Commentary on the Code of Canon Law, t. II/2. Montreal/Chicago: Wilson & Lafleur/ Midwest Theological Forum.
Dubiel, Stanisław. 2007. Uprawnienia majątkowe Kościoła Katolickiego w Polsce w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Konkordatu z 1993 roku i ustaw synodalnych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ghirlanda, Gianfranco. 1996. Wprowadzenie do prawa kościelnego. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Lang, Wiesław, Jerzy Wróblewski, Sylwester Zawadzki. 1986. Teoria państwa i prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pieronek, Tadeusz. 1965. Zarys prawa kanonicznego, t. IV (Prawo procesowe, z. 1: Normy ogólne kanonicznego procesu sądowego). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Plisiecki, Marek. 2013. Wyznaniowa osoba prawna w prawie polskim. Warszawa: SEMPER.
Pyziak-Szafnicka, Małgorzata. 2012. W: System prawa prywatnego, red. Marek Safjan, t. I (Prawo cywilne – część ogólna). Warszawa: C.H. Beck.
Rakoczy, Bartosz. 2005a. „Problematyka praw autorskich zakonnika Kościoła łacińskiego w prawie kanonicznym i polskim prawie cywilnym”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku 20: 69-83.
Rakoczy, Bartosz. 2005b. „Zakonne osoby prawne jako uczestnicy obrotu nieruchomościami”. Studia Iuridica Agraria IV: 273-283.
Sabbarese, Luigi. 2015. Diritto canonico. Bologna: EDB.
Smith, Rosemary. 2000. W: New Commentary of the Canon Law, red. John P. Beal, James A. Coriden, Thomas J. Green. New York: Paulist Press.
Sobański, Remigiusz. 1999. „Prawo kanoniczne a krajowy porządek prawny”. Państwo i Prawo 6: 3-17.
Sobański, Remigiusz. 2001. Nauki podstawowe prawa kanonicznego. Teologia prawa kościelnego. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Sobański, Remigiusz. 2003. „Księga I. Normy ogólne. Tytuł I. Ustawy kościelne”. W: Józef Krukowski, Remigiusz Sobański. Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. I (Księga I. Normy ogólne), 54-78. Poznań: Pallottinum.
Świto, Lucjan. 2010. Alienacja majątku kościelnego w diecezjach rzymskokatolickich w Polsce, Olsztyn: SQL.
Tomkiewicz, Małgorzata. 2013. Obrót majątkiem Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce. Olsztyn: SQL.
Tunia, Anna. 2015. Recepcja prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w prawie polskim. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wolter, Aleksander, Jerzy Ignatowicz, Krzysztof Stefaniuk. 2018. Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa: Wolters Kluwer.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Prof. dr hab., Katedra Prawa Ochrony Środowiska i Publicznego Prawa Gospodarczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Władysława Bojarskiego 3, 87-100 Toruń.
https://orcid.org/0000-0002-8790-2407Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
