O nowej teorii prawa naturalnego, małżeństwie i wolności religii
W związku z książką Sherifa Girgisa, Ryana Thomasa Andersona i Roberta Petera George’a Czym jest małżeństwo?
Krzysztof Motyka
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8805-7495
Abstrakt
Niniejszy artykuł napisany został w związku z polskim wydaniem książki Czym jest małżeństwo? W obronie związku mężczyzny i kobiety autorstwa trzech amerykańskich przedstawicieli Nowej teorii/szkoły prawa naturalnego: Sherifa Girgisa, Ryana T. Andersona i Roberta P. George’a. Przedstawia się w nim najpierw autorów książki, samą szkołę i jej stanowisko na temat małżeństwa jako dobra podstawowego. W dalszej kolejności omawia się orzecznictwo Sądu Najwyższego USA odnoszące się do małżeństw osób tej samej płci, w tym rolę, jaka w tym zakresie przypisywana jest prawu do prywatności. Szczególna uwaga poświęcona została wyrokowi tego sądu w sprawie Obergefell v. Hodges, a zwłaszcza jej aspektom odnoszącym się do wolności religii, które w polskiej literaturze przedmiotu nie były dotychczas zbyt mocno eksponowane. W końcowej części odniesiono się do kilku decyzji Sądu Najwyższego USA, dotyczących wolności religii w kontekście małżeństw osób tej samej płci, w tym do wydanego ostatnio wyroku w sprawie Fulton v. Philadephia.
Słowa kluczowe:
nowa teoria prawa naturalnego, małżeństwo, wolność religii, Obergefell v. HodgesBibliografia
Abramson, Bruce. 2015. The Decline – and Fall? – of Religious Freedom in America, https://mosaicmagazine.com/essay/politics-current-affairs/2015/08/the-decline-and-fall-of-religious-freedom-in-america/ [dostęp: 20.08.2020].
Alvaré, Helen M. 2019a. „Sędziowie piszą historię na nowo i zmieniają prawo. Prawo amerykańskie wobec prób przedefiniowania instytucji małżeństwa”. W: Małżeństwo, dzieci, rodzina. Współczesne wyzwania w perspektywie prawnoporównawczej, red. Grzegorz Blicharz, Maciej Delijewski, 71–113. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
Alvaré, Helen M. 2019b. „Walka o ochronę sumienia w coraz bardziej zsekularyzowanym kontekście”. W: Wolność sumienia. Perspektywa prawnoporównawcza, red. Grzegorz Blicharz, Maciej Delijewski, 277–328. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
American Sociological Association. 2013. Brief of Amicus Curiae American Sociological Association In Support of Respondent Kristin M. Perry and Respondent Edith Schlain Windsor (Nos. 12–144, 12–307), https://www.asanet.org/sites/default/files/savvy/documents/ASA/pdfs/12-144_307_Amicus_%20(C_%20Gottlieb)_ASA_Same-Sex_Marriage.pdf [dostęp: 23.08.2021].
Anderson, Ryan T. 2009. „The Conservative-Christian Big Thinker”. National Review, December 23, https://www.nationalreview.com/corner/conservative-christian-big-thinker-ryan-t-anderson/ [dostęp: 23.08.2021].
Anderson, Ryan T. 2015a. „The Future for Defenders of Marriage: Treated as Bigots or Pro-Lifers”. The Christian Lawyer 2: 8–14.
Anderson, Ryan T. 2015b. Truth Overruled: The Future of Marriage and Religious Freedom. New York: Regnery Publishing.
Anderson, Ryan T. 2016. „Bigots or Pro-Lifers”. Journal of Christian Legal Thought 6 (1): 17–21.
Anderson, Ryan T. 2017. „Marriage, the Court, and the Future”. Harvard Journal of Law & Public Policy 40: 361–416.
Anderson, Ryan T. 2018a. „A Brave New World of Transgender Policy”. Harvard Journal of Law & Public Policy 41: 309–354.
Anderson, Ryan T. 2018b. „Disagreement Is Not Always Discrimination: On Masterpiece Cakeshop and the Analogy to Interracial Marriage”. Georgetown Journal of Law & Public Policy 16: 123–146.
Anderson, Ryan T. 2018c. When Harry Became Sally: Responding to the Transgender Moment. New York – London: Encounter Books.
Anderson, Ryan T., Robert P. George 2021., „A Final Chance for SCOTUS to Deliver Justice for Barronelle Stutzman”. National Review, July 30, 2021, https://www.nationalreview.com/bench-memos/a-final-chance-for-scotus-to-deliver-justice-for-barronelle-stutzman/ [dostęp: 30.08.2021].
Arkes, Hadley. 2017. „The Moral Turn”. First Things, May 2017, https://www.firstthings.com/article/2017/05/the-moral-turn [dostęp: 30.08.2021].
Arkes, Hadley. 2018. „The Argument Renewed: Who’s Afraid of Substantive Due Process?”, The Georgetown Journal of Law & Public Policy 16: 365–384.
Baran, Dariusz. 2012. „Nowoczesna rodzina we współczesnym dyskursie kulturowym – na przykładzie amerykańskich seriali”. W: Medialny obraz rodziny i płci, red. Katarzyna Pokorna-Ignatowicz, 65–82. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Barnat, Damian. 2017. ,,Sekularyzm polityczny a spór o przekonania sumienia”. Roczniki Filozoficzne 65 (4): 293–323. (Crossref)
Barnes, Robert. 2020. Supreme Court will not Hear Kim Davis Same-Sex Marriage Case, https://www.washingtonpost.com/politics/courts_law/supreme-court-kim-davis-same-sex-marriage/2020/10/05/cd5a74d2-0710-11eb-9be6-cf25fb429f1a_story.html [dostęp: 27.08.2021].
Biggar, Nigel, Rufus Black (red.). 2000. Revival of Natural Law: Philosophical, Theological and Ethical Responses to the Finnis-Grisez School. Aldershot: Ashgate.
Blackman, Josh. 2021. After A Decade of Litigation, 77-Year-Old Barronelle Stutzman Retires And Settles Arlene's Flowers Case for $5,000, https://reason.com/volokh/2021/11/18/after-a-decade-of-litigation-77-year-old-barronelle-stutzman-retires-and-settles-arlenes-flowers-case-for-5000/ [dostęp: 20.11.2021].
Blankenhorn, David. 2007. The Future of Marriage. New York: Encounter Books.
Blankenhorn, David. 2012. ,,How My View on Gay Marriage Changed”. New York Times, June 22, 2012, https://www.nytimes.com/2012/06/23/opinion/how-my-view-on-gay-marriage-changed.html? [dostęp: 27.08.2021].
Blicharz, Grzegorz, Damian Pietrzyk. 2014. ,,Różne współczesne koncepcje prawa naturalnego”. W: Prawo naturalne – natura prawa, red. Piotr Dardziński, Franciszek Longchamps de Bérier, Krzysztof Szczucki, 166–184. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Bork, Robert H. 1996. „Our Judicial Oligarchy”. First Things 67: 21–24.
Bork, Robert H. 2004. „The Necessary Amendment”. First Things 145: 17–21
Bradley, Gerard V. 2004. „Law and the Culture of Marriage”. Notre Dame Journal of Law, Ethics & Public Policy 18: 189–217.
Brooks, David. 2015. „The Next Culture War”. New York Times, June 30, 2015, https://www.nytimes.com/2015/06/30/opinion/david-brooks-the-next-culture-war.html [dostęp: 23.08.2021].
Bryk, Andrzej. 2016a. „Małżeństwa homoseksualne – nowe niewolnictwo”, Rzeczpospolita, 9 października 2016 r., https://www.rp.pl/prawo-rodzinne/art10893551-malzenstwa-homoseksualne-nowe-niewolnictwo [dostęp: 20.08.2021].
Bryk, Andrzej. 2016b. „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych jako autonomiczne źródło tworzenia norm konstytucyjnych”. Studia Iuridica Lublinensia 3: 119–137. (Crossref)
Byrn, Robert M. 1993. „The Perversion of Privacy”. Human Life Review 19 (1): 42–54.
Ciszewski, Wojciech. 2017. „Czy wolność uprawnia do dyskryminowania? Rozważania teoretycznoprawne na kanwie sprawy drukarza z Łodzi”. Forum Prawnicze 5: 36–53.
Contreras, Francisco José. 2013. „Foreword”. W: The Threads of Natural Law: Unravelling a Philosophical Tradition, red. Francisco José Contreras, V–XV. Dordrecht – Heidelberg – New York – London: Springer. (Crossref)
Corriher, Billy. 2015. A Handful of Elected State Judges Continue to Deny Marriage Equality, https://www.americanprogress.org/issues/courts/reports/2015/12/01/126270/a-handful-of-elected-state-judges-continue-to-deny-marriage-equality/ [dostęp: 27.08.2021].
Corvino, John. 2017. „Religious Liberty, Not Religious Privilege”. W: John Corvino, Ryan T. Anderson, Sherif Girgis. Debating Religious Liberty and Discrimination, 20-107. New York: Oxford University Press.
Corvino, John, Ryan T. Anderson, Sherif Girgis. 2017. Debating Religious Liberty and Discrimination. New York: Oxford University Press.
Czarnecka, Agata. 2014a. „Konflikt sumień Roberta P. George’a”. Logos i Ethos 1 (36): 251–262. (Crossref)
Czarnecka, Agata. 2014b. Nowa teoria prawa naturalnego wobec wyzwań współczesności. Toruń (rozprawa doktorska).
Czarnecka, Agata. 2016a. „Prawnicy w służbie publicznej. Działalność publiczna przedstawicieli nowej teorii prawa naturalnego”. Prawo i Więź 2: 14–23. (Crossref)
Czarnecka, Agata 2016b. „S. Girgis, R.T. Anderson, R.P. George, What Is Marriage? Man and Woman: A Defense, New York, London 2012 i P. Lee, R. P. George, Conjugal Union. What Marriage Is and Why It Matters, Cambridge 2014”. Zeszyty Prawnicze 16 (2): 221–230. (Crossref)
Czarnecka, Agata. 2017. „Perfekcjonizująca rola prawa w teorii Roberta P. George’a”. Miscellanea Historico-Iuridica 16 (2): 55–67. (Crossref)
Daniels, Steven R. 2019. „The Evolution of Attitudes on Same-Sex Marriage in the United States”, Social Science Quarterly 100 (5): 1651–1663, https://doi.org/10.1007/s12115-017-0208-8.
Dolgin, Janet L. 1994. „The Family in Transition: From Griswold to Eisenstadt and Beyond”. Georgetown Law Journal 82: 1519–1571.
Dybowski, Maciej. 2019. „Teoretyczno- i filozoficznoprawna problematyka klauzuli sumienia przedsiębiorców, osób prawnych, urzędników i instytucji publicznych”. W: Wolność sumienia. Perspektywa prawnoporównawcza, red. Grzegorz Blicharz, Maciej Delijewski, 165–196. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
Finnis, John. 1980. Natural Law and Natural Rights. Oxford: Clarendon Press.
Finnis, John. 1994. „Law, Morality, and Sexual Orientation”. Notre Dame Law Review 69: 1049–1076.
Finnis, John. 1997. „The Good of Marriage and the Morality of Sexual Relations: Some Philosophical and Historical Observations”. American Journal of Jurisprudence 42: 97–134. (Crossref)
Finnis, John. 2001. Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, tłum. Karolina Lossman. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
Finnis, John. 2005a. „Foundations of Practical Reason Revisited”. American Journal of Jurisprudence 50: 109–131. (Crossref)
Finnis, John. 2005b. O racji publicznej. Warszawa: Ius et Lex.
Finnis, John. 2008. „Marriage: A Basic and Exigent Good”. The Monist 91: 388–406. (Crossref)
Finnis, John. 2018. „Germain Grisez, Christian Philosopher”. Public Discourse, February 7, https://www.thepublicdiscourse.com/2018/02/21015/ [dostęp: 30.08.2021].
Finnis, John, Germain Grisez, Joseph Boyle. 1987. „Practical Principles, Moral Truth, and Ultimate Ends”. American Journal of Jurisprudence 32: 99–151. (Crossref)
Forsythe, Clarke. 2021. „Roe v. Wade Has Never Been a Settled Precedent”, Newsweek, July 30, https://www.newsweek.com/roe-v-wade-has-never-been-settled-precedent-opinion-1614026 [dostęp: 25.08.2021].
Garrett, Jeremy R. 2008. „Why the Old Sexual Morality of the New Natural Law Undermines Traditional Marriage?”. Social Theory and Practice 34: 591–622. (Crossref)
George, Robert P. 1992. „Natural Law and Human Nature”. W: Natural Law Theory: Contemporary Essays, red. Robert P. George, 31–41. Oxford: Clarendon Press.
George, Robert P. 1993. Making Men Moral: Civil Liberties and Public Morality. Oxford: Clarendon Press.
George, Robert P. 1999. In Defence of Natural Law. Oxford: Clarendon Press.
George, Robert P. 2000. „The Concept of Public Morality”. American Journal of Jurisprudence 45: 17–31. (Crossref)
George, Robert P. 2001. The Clash of Orthodoxies: Law, Religion and Morality in Crisis. Wilmington, DE: Intercollegiate Studies Institute.
George, Robert P. 2004. „Judicial Usurpation and Sexual Liberation: Courts and the Abolition of Marriage”. Regent University Law Review 17: 21–26.
George, Robert P. 2010. Prawo naturalne, Bóg i godność ludzka. Warszawa: Ius et Lex.
George, Robert P. 2013. Conscience and Its Enemies: Confronting the Dogmas of Liberal Secularism. Wilmington, DE: Intercollegiate Studies Institute.
George, Robert P. 2019. Zderzenie ortodoksji. Kryzys prawa, religii i moralności, tłum. Michał J. Czarnecki. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
George, Robert P., David L. Tubbs. 2005. „The Bad Decision that Started It All”. National Review, July 8, 2005, https://www.nationalreview.com/2005/07/bad-decision-started-it-all-robert-p-george-david-l-tubbs/ [dostęp: 25.08.2021].
George, Robert P., Gerard. V. Bradley. 1995. „Marriage and the Liberal Imagination”. Georgetown Law Journal 84: 301–320.
George, Robert P., Sherif Girgis. 2017. „A Baker’s First Amendment Rights”. New York Times, December 4, 2017, https://www.nytimes.com/2017/12/04/opinion/first-amendment-wedding-cake.html [dostęp: 23.08.2021].
George, Robert P., Sherif Girgis, Ryan T. Anderson. 2013. Amici Curiae Brief of Robert P. George, Sherif Girgis, and Ryan T. Anderson in Support of Hollingsworth and Bipartisan Legal Advisory Group Addressing the Merits and Supporting Reversal, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2210568 (Crossref)
Girgis, Sherif. 2013. „The Mens Rea of Accomplice Liability: Supporting Intentions”. Yale Law Journal 123: 460–494.
Girgis, Sherif. 2014a. „Equality and Moral Worth in Natural-Law Ethics and Beyond”. American Journal of Jurisprudence 59 (2): 143–162. (Crossref)
Girgis, Sherif. 2014b. „How the Law School Can Succeed – An Invitation”. Harvard Journal of Law & Public Policy 37: 187–198.
Girgis, Sherif. 2014c. „Windsor: Lochnerizing on Marriage”. Case Western Reserve Law Review 64: 971–1028.
Girgis, Sherif. 2016. „Nervous Victors, Illiberal Measures: A Response to Douglas NeJaime and Reva Siegel”. Yale Law Journal Forum 25: 399–415.
Girgis, Sherif, Robert P. George, Ryan T. Anderson. 2010. „What Is Marriage?”. Harvard Journal of Law and Public Policy 34: 243–287.
Girgis, Sherif, Ryan T. Anderson, Robert P. George. 2012. What Is Marriage? Man and Woman: A Defense. New York: Encounter.
Girgis, Sherif, Ryan T. Anderson, Robert P. George. 2019. Czym jest małżeństwo? W obronie związku mężczyzny i kobiety, tłum. Michał Filipczuk. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
Goldstein, Joshua D. 2011. „New Natural Law Theory and the Grounds of Marriage”. Social Theory and Practice 37 (3): 461–482. (Crossref)
Grisez, Germain. 1965. „The First Principle of Practical Reason: A Commentary on the Summa theologiae, 1–2, Question 94, Article 2”. Natural Law Forum 10: 168–201. (Crossref)
Grisez, Germain. 1993. The Way of the Lord Jesus. Vol. 2: Living a Christian Life. Quincy, Ill.: Franciscan Press.
Grossman, Joanna L. 2005. „Resurrecting Comity: Revisiting the Problem of Non-Uniform Marriage Laws”. Oregon Law Review 84: 433–488.
Gunther, Marc. 2014. „Why Big Businesses Like Nike and Cummins Are Backing Gay Marriage”. The Guardian, January 30, 2014, https://www.theguardian.com/sustainable-business/big-businesses-nike-cummins-backing-gay-marriage [dostęp: 23.08.2021].
Heyman, Steven J. 2018. „A Struggle for Recognition: The Controversy over Religious Liberty, Civil Rights, and Same-Sex Marriage”. First Amendment Law Review 14: 1–126.
Hittinger, Russel. 1987. A Critique of the New Natural Law Theory. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Hornby, Gerard A. 2020. „Let Them Eat Cake: A Comparative Analysis of Recent British and American Law on Religious Liberty”. Duquesne Law Review 58: 377–407.
Howe, Amy. 2021. Justices Add One Religious-rights Case to Docket but Turn Down Another, https://www.scotusblog.com/2021/07/justices-add-one-religious-rights-case-to-docket-but-turn-down-another/ [dostęp: 30.08.2021].
Hymowitz, Kay S. 2013. „Natural Lawyer”. New York Times, June 21, 2013, https://www.nytimes.com/2013/06/23/books/review/conscience-and-its-enemies-by-robert-p-george.html [dostęp: 23.08.2021].
Katz, Sanford N. 2021. Family Law in America. New York: Oxford University Press. (Crossref)
Kędzierski, Jacek. 2013. „Prawne uregulowanie narzeczeństwa a związki partnerskie”. Rzeczpospolita, 8 lutego 2013 r., https://www.rp.pl/opinie-prawne/art5727821-prawne-uregulowanie-narzeczenstwa-a-zwiazki-partnerskie [dostęp: 23.08.2021].
Kirkpatrick, David D. 2009. „The Conservative-Christian Big Thinker”. New York Times, December 16, 2009, https://www.nytimes.com/2009/12/20/magazine/20george-t.html [dostęp: 23.08.2021].
Kniffin, Eric N. 2020. Protecting Your Right To Educate: How Catholic Education Can Defend Against Emerging Legal Threats, https://newmansociety.org/protecting-your-right-to-educate-defend-against-legal-threats/ [dostęp: 27.08.2021].
Kozłowski, Tomasz. 1997. „Nowa obrona prawa natury – John Mitchell Finnis”. Studia Iuridica 34: 51–72.
Koźmiński, Krzysztof. 2009. „Prawna regulacja działalności gospodarczej a realizacja zasady wolności sumienia i religii”. Warszawa: Centrum Analiz Strategicznych Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, https://iws.gov.pl/en/projekt-o-wolnosc-wyznawania-religii-we-wspolczesnym-swiecie/rezultaty-projektu/publikacje/ [dostęp: 28.08.2021].
Krawiec, Grzegorz. 2015. Koncepcje płci człowieka a prawo administracyjne. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
Kudła, Weronika. 2018. Wrogość wobec religii. Ostrzeżenia ze strony Sądu Najwyższego USA. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Lau, Holning. 2018. „From Loving to Obergefell: Elevating the Significance of Discriminatory Effects”. Virginia Journal of Social Policy and the Law 25: 318–329.
Lee, Patrick. 2019. „The New Natural Law Theory”. W: The Cambridge Companion to Natural Law Ethics, red. Tom Angier, 73–91. Cambridge: Cambridge University Press. (Crossref)
Legarre, Santiago. 2018. „A New Natural Law Reading of the Constitution”. Louisiana Law Review 78: 878–905.
Legutko, Ryszard. 2004. ,,Niezbędnik człowieka myślącego”. Wprost 52, https://www.wprost.pl/tygodnik/71295/Niezbednik-czlowieka-myslacego.html [dostęp: 23.08.2021].
Liptak, Adam. 2015. „The Case Against Gay Marriage: Top Law Firms Won’t Touch It”. New York Times, April 11, 2015, https://www.nytimes.com/2015/04/12/us/the-case-against-gay-marriage-top-law-firms-wont-touch-it.html [dostęp: 23.08.2021].
Longchamps de Bérier, Franciszek. 2016. „Sądowa instytucjonalizacja małżeństwa osób tej samej płci w Stanach Zjednoczonych”. Forum Prawnicze 6: 3–15.
Łabieniec, Paweł. 2004. Prawo rozumu. O teorii prawa naturalnego Johna Finnisa. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Łącki, Paweł. 2016. „Konstytucja a małżeństwo. Prawa podstawowe a demokracja”. Przegląd Sejmowy 1: 169–183.
Maćkowska, Katarzyna. 2020. „Wolność religijna jako instrument ochrony prawnej przeciwników małżeństw jednopłciowych: zmiany w prawie stanu Missisipi po wydaniu orzeczenia w sprawie Obergefell v. Hodges”. Studia z Prawa Wyznaniowego 23: 201–222. (Crossref)
Maroń, Grzegorz. 2018a. „Glosa do wyroku Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z dnia 4 czerwca 2018 r. w sprawie Masterpiece Cakeshop, Ltd. v. Colorado Civil Rights Commission”. Przegląd Sejmowy 6 (149): 217–228. (Crossref)
Maroń, Grzegorz. 2018b. Integralność religijna sędziego oraz argumentacja religijna w amerykańskim procesie orzeczniczym. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Massini Correas, Carlos I. 1999. „The New School of Natural Law – Some Approaches”. Rechtstheorie 30: 461–478.
Maza, Cristina. 2015. „Companies Tell Supreme Court: Legalizing Gay Marriage is Good for Business”. Christian Science Monitor, March 6, 2015, https://www.csmonitor.com/USA/USA-Update/2015/0306/Companies-tell-Supreme-Court-Legalizing-gay-marriage-is-good-for-business [dostęp: 27.08.2021].
McCarthy, Justin. 2021. Record-High 70% in U.S. Support Same-Sex Marriage, https://news.gallup.com/poll/350486/record-high-support-same-sex-marriage.aspx [dostęp: 27.08.2021].
Miętek, Agata. 2007. „Miejsce Johna Mitchella Finnisa we współczesnej teorii prawa”. Dialogi Polityczne 8: 255–263. (Crossref)
Miętek, Agata. 2008. „Nowa teoria prawa naturalnego: główne konteksty i problemy”. Dialogi Polityczne 9: 277–283. (Crossref)
Meek, Philippa Juliet. 2019. „From Loving to Obergefell and Beyond: Plural Marriage as the Next Sexual Justice Issue”. Intermountain West Journal of Religious Studies 10 (1): 6–27.
Michalik, Piotr. 2013a. „Czy Sąd Najwyższy USA zalegalizuje małżeństwa homoseksualne? Hollingsworth v. Perry i United States v. Windsor”. Forum Prawnicze 1 (15): 36–49.
Michalik, Piotr. 2013b. „Przyszłość zwolnień podatkowych dla związków wyznaniowych w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego USA”. Studia z Prawa Wyznaniowego 16: 5–22.
Mirocha, Łukasz. 2018. „Polskie orzecznictwo w perspektywie wyroku w sprawie Masterpiece Cakeshop”. Forum Prawnicze 2: 65–77.
Mirocha, Łukasz. 2019. „Odmowa wykonania usług weselnych dla par jednopłciowych w Stanach Zjednoczonych”. Państwo i Prawo 4: 20–34.
Misztal, Henryk. 1993. „Kościelne pojęcie wolności religijnej a ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 1989 r.” Kościół i Prawo 11: 103–122.
Misztal, Henryk. 1999. „Prawo małżeńskie”. W: Prawo wyznaniowe, red. Henryk Misztal, 139–178. Lublin – Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
Misztal, Henryk. 2006. „Hanna Waśkiewicz (1919–1993)”. W: Profesorowie prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. Antoni Dębiński, Wojciech Staszewski, Monika Wójcik, 289–298. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Motyka, Krzysztof. 2001. „Wstęp”. W: John Finnis. Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, tłum. Karolina Lossman, IX–XVIII. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
Motyka, Krzysztof. 2002. „Prawo naturalne bez natury, bez prawa i bez Boga? Teoria prawa naturalnego Johna Finnisa”. W: Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, red. Roman Tokarczyk, Krzysztof Motyka, 317–333. Kraków: Zakamycze.
Motyka, Krzysztof. 2004a. „Jan Paweł II w jurysprudencji Stanów Zjednoczonych. Przegląd problematyki”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2: 35–55.
Motyka, Krzysztof. 2004b. Prawa człowieka. Wprowadzenie, wybór źródeł. Lublin: Verba.
Motyka, Krzysztof. 2006. Prawo do prywatności i dylematy współczesnej ochrony praw człowieka. Lublin: Verba.
Mpora, Pastor. 2001. Integral Human Fulfilment as the Natural Foundation of the Family in the Light of John Finnis’ Thought. Rome: Pontificia Universitas Urbaniana.
Napierała, Paulina. 2013. Religia i polityka w USA. Faith-based initiatives w okresie prezydentury G. W. Busha. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Oniszczuk, Jerzy. 2008. Filozofia i teoria prawa. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Oppenheimer, Mark. 2015. „Now’s the Time to End Tax Exemptions for Religious Institutions”. Time, June 28, 2015, http://time.com/3939143/nows-the-time-to-end-tax-exemptions-for-religious-institutions/ [dostęp: 27.08.2021].
Pawliczak, Jakub. 2014. Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo. Warszawa: Lex.
Petry Mroczkowska, Joanna. 1999. Amerykańska wojna kultur. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Phillips, Joe, Joseph Yi. 2018. „Debating Same-Sex Marriage: Lessons from Loving, Roe, and Reynolds”. Society 55 (1): 25–34. (Crossref)
Pietrzykowski, Tomasz. 2011. Etyczne problemy prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.
Pimentel, David. 2016. „The Impact of Obergefell: Traditional Marriage’s New Lease on Life”. Brigham Young University Journal of Public Law 30: 251–275.
Pomerance, Benjamin. 2014. „What Might Have Been: 25 Years of Robert Bork on the United States Supreme Court”. Belmont Law Review 1: 221–266.
Posner, Richard A. 1997. „William N. Eskridge, Jr., The Case for Same-Sex Marriage: From Sexual Liberty to Civilized Commitment (1996)”. Michigan Law Review 95: 1578–1587. (Crossref)
Potrzeszcz, Jadwiga. 2019. „Klauzula sumienia usługodawców”. W: Wolność sumienia. Perspektywa prawnoporównawcza, red. Grzegorz Blicharz, Maciej Delijewski, 13–55. Warszawa: Wydawnictwo IWS.
Prostak, Rafał. 2014a. „Małżeństwa jednopłciowe i interes publiczny w orzecznictwie amerykańskiej judykatywy”. Przegląd Sejmowy 2: 89–106.
Prostak, Rafał. 2014b. Teista w demoliberalnym świecie. Rzecz o amerykańskich rozważaniach wokół rozumnej polityki. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Reinbold, Jenna. 2017. „«Honorable Religious Premises» and Other Affronts: Disputing Free Exercise in the Era of Trump”. W: Studies in Law, Politics, and Society, red. A. Sarat, 1–54. Bingley: Emerald Publishing Limited.
Robinson, Russell K. 2016. „Unequal Protection”. Stanford Law Review 68: 151–233.
Rosenfeld, Michael J. 2017. „Moving a Mountain: The Extraordinary Trajectory of Same-Sex Marriage Approval in the United States”. Socius: Sociological Research for a Dynamic World 3: 1–22. (Crossref)
Sandel, Michael J. 1989. „Moral Argument and Liberal Toleration: Abortion and Homosexuality”. California Law Review 77: 521–538. (Crossref)
Sandel, Michael J. 1996. Democracy’s Discontent: America in Search of Public Philosophy. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Scaer, Peter J. 2015. „I Am Not Eloquent: I Am Slow of Speech and of Tongue: Learning to Speak for Marriage”. Concordia Theological Quarterly 79: 351–362.
Severino, Roger. 2021. „Why Unanimity Was so Important in the Fulton Case”. National Review, June 17, 2021, https://www.nationalreview.com/bench-memos/why-unanimity-was-so-important-in-the-fulton-case/ [dostęp: 23.07.2021].
Smith, Steven D. 2021. „Burying Barronelle Stutzman”. First Things, June/July, https://www.firstthings.com/web-exclusives/2021/07/burying-barronelle-stutzman [dostęp: 30.08.2021].
Sobel, Stacey L. 2020. „The Backlash Boomerang: Using Reverse Animus and Hostility to Limit LGBTQ”. University of Pennsylvania Journal of Constitutional Law 22: 1155–1200.
Somin, Ilya. 2015. „Judge Posner’s troubling explanation for his shift on same-sex marriage”. Washington Post, November 30, 2015, https://www.washingtonpost.com/news/volokh-conspiracy/wp/2015/11/30/judge-posners-troubling-explanation-for-his-shift-on-same-sex-marriage/ [dostęp: 27.08.2021].
Szlendak, Tomasz. 2012. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Śledzińska-Simon, Anna. 2018. „O cukierniku i o drukarzu, czyli o dwóch tradycjach praw człowieka”. W: Dookoła Wojtek… Księga pamiątkowa poświęcona Doktorowi Arturowi Wojciechowi Preisnerowi, red. Ryszard Balicki, Mariusz Jabłoński, 299–311. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Walburn, Samuel W. D. 2017. „The Loving Analogy: Race and the Early Same-Sex Marriage Debate”. The Purdue Historian 8 (1), http://docs.lib.purdue.edu/puhistorian/vol8/iss1/4
Wardle, Lynn D. 2007. „The Attack on Marriage as the Union of a Man and a Woman”. North Dakota Law Review 83: 1365–1391.
Weeden, Darnell L. 2017. „Marriage Equality Laws Are a Threat to Religious Liberty”. Southern Illinois University Law Journal 41: 211–236.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Dr hab., prof. KUL, Katedra Socjologii Struktur, Procesów Społecznych i Pracy Socjalnej, Instytut Nauk Socjologicznych, Wydział Nauk Społecznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
https://orcid.org/0000-0002-8805-7495Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
