Tajemnica adwokacka adwokata kościelnego w prawie polskim. Zakres ochrony i skutki jej naruszenia
Małgorzata Tomkiewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-8854-2928
Abstrakt
Termin „tajemnica adwokacka” nie jest terminem precyzyjnie definiowanym ani w prawie polskim, ani w prawie kanonicznym, choć nie ulega wątpliwości, że w obu tych porządkach prawnych tajemnica ta jest regulowana formalnie i podlega ochronie. Zarówno w prawie polskim, jak i w prawie kanonicznym, tajemnica adwokacka chroniona jest określonymi zakazami/ograniczeniami dowodowymi i w obu też ochrona ta przewiduje odpowiedzialność depozytariusza tajemnicy za jej naruszenie. Także aksjologia omawianej tajemnicy w każdym z wymienionych porządków prawnych co do istoty jest podobna: w każdym z nich chodzi o realizację prawa do rzetelnego i sprawiedliwego procesu, prawa do obrony oraz prawa do ochrony prywatności, w tym swobody komunikowania się.
To, iż zapewnienie ochrony tajemnicy adwokackiej jest przedmiotem troski zarówno prawodawcy państwowego jak i kościelnego, jest zauważalne niejako primo facie. Mniej oczywiste jest już jednak to, czy tajemnice te „dostrzegają się” wzajemnie i czy są chronione w sposób symetryczny w obu wymienionych porządkach prawnych? Czy osoby pełniące funkcje adwokatów w porządku prawa kanonicznego mogą w sprawach toczących się według prawa polskiego powoływać się na tajemnicę zawodową i czy tego rodzaju odwołanie wywołuje skutki prawne na gruncie prawa świeckiego? Czy obciążający adwokata kościelnego, podobnie jak i adwokata świeckiego, obowiązek zachowania w tajemnicy oraz zabezpieczenia przed ujawnieniem lub niepożądanym wykorzystaniem wszystkiego, o czym dowiedział się w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych, jest respektowane przez prawodawcę świeckiego i odwrotnie? Czy ujawnienie przez adwokata kościelnego informacji uzyskanych w związku z pomocą prawną udzielaną stronie w postępowaniu przed trybunałem kościelnym, skutkuje jego odpowiedzialnością karną określoną w art. 266 k.k.? Niniejszy artykuł poprzez analizę prawnoporównawczą odnośnych przepisów prawa kanonicznego, a także regulacji obowiązujących w prawie polskim, stanowi próbę odpowiedzi na te pytania.
Słowa kluczowe:
tajemnica zawodowa, tajemnica adwokacka, adwokat, adwokat kościelny, prawo wyznaniowe, prawo kanoniczne, zakazy dowodoweBibliografia
Adamiak, Barbara, Janusz Borkowski. Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2011.
Braciak, Joanna. Prawo do prywatności. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2004.
Buchała, Kazimierz. „W sprawie sporu o tajemnicę adwokacką”. Palestra 2 (1969): 35–51.
Bodio, Joanna, Tomasz Demendecki, Andrzej Jakubecki, Olimpia Marcewicz, Przemysław Telenga, Mariusz Piotr Wójcik. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
Budyn–Kulik, Magdalena, Patrycja Kozłowska–Kalisz, Marek Kulik, Marek Mozgawa. Kodeks karny. Komentarz. Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer businnes, 2010.
Cieślak, Marian, Stanisław Garlicki, Alfred Kaftal. „Trójgłos w sprawie tajemnicy zawodowej adwokata”. Palestra 3 (1964): 1–14.
Gostyński, Zbigniew. Tajemnica dziennikarska a obowiązek składania zeznań w procesie karnym. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC, 1997.
Góralski, Wojciech. Wstęp do prawa wyznaniowego. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy, 2003.
Hansen, Edgar. „Tajemnica zawodowa adwokata”. Palestra 9 (1962): 10–20.
Jagielski, Mariusz. „Konstytucjonalizacja ochrony prywatności”. W: Konstytucjonalizm a doktryny polityczno-prawne. Najnowsze kierunki badań, red. Ryszard Małajny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2008.
Kmiecik, Zbigniew. „Zakres udostępniania akt sprawy w postępowaniu administracyjnym”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2 (2008): 95–107.
Krukowski, Józef. „Konstytucyjny model stosunków między państwem a kościołem w III Rzeczypospolitej”. W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego, red. Artur Mezglewski. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2004.
Krzemiński, Zdzisław. Etyka adwokacka. Teksty. Orzecznictwo. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer, 2008.
Kucharczyk, Mariusz. „Charakter prawny tajemnicy adwokackiej w ujęciu historycznym”. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1 (2007): 57–72.
Kunicka–Michalska, Barbara. Ochrona tajemnicy zawodowej w polskim prawie karnym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1972.
Kwiatkowski, Zbigniew. Zakazy dowodowe w procesie karnym. Kraków: Zakamycze, 2005.
Leszczyński, Grzegorz. „Urząd adwokata stałego świetle instrukcji «Dignitas connubii»”. Ius Matrimoniale 11/17 (2006): 143.
Łojewski, Kazimierz. „Jeszcze o tajemnicy zawodowej adwokata”. Palestra 12 (1964): 21–28.
Łojewski, Kazimierz. Instytucja odmowy zeznań w polskim prawie karnym. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1970.
Mezglewski, Artur, Henryk Misztal, Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2006.
Miziński, Artur Grzegorz. Status prawny adwokata w Kościele łacińskim. Lublin: Wydawnictwo GAUDIUM, 2011.
Pietrzak, Michał. Prawo wyznaniowe. Warszawa: LexisNexis, 2003.
Plebanek, Ewa, Michał Rusinek. „Ujawnienie tajemnicy zawodowej w procesie karnym a odpowiedzialność karna”. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 1 (2007): 73–99.
Przybysz, Piotr Marek. Kodeks postępowania administracyjnego. Warszawa: LexisNexis, 2014.
Rozkrut, Tomasz. „Adwokat i pełnomocnik procesowy w procesie kościelnym”. Polonia Sacra 4 (2000): 271–283.
Safjan, Marek. „Problemy prawne tajemnicy lekarskiej”. Kwartalnik Prawa Prywatnego 1 (1995): 2–16.
Sowiński, Piotr Krzysztof. Prawo świadka do odmowy zeznań w procesie karnym. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2004.
Steczkowski, Piotr. „Konstytucyjna zasada współdziałania państwa i kościoła”. Studia z Prawa Wyznaniowego 11 (2008): 155–170.
Świto, Lucjan. „Charakter prawny posługi duszpasterskiej proboszczów i wikariuszy w parafiach rzymskokatolickich w świetle prawa polskiego”. Seminare 27 (2010):41–50.
Tomkiewicz, Małgorzata. „Tajemnica spowiedzi i tajemnica duszpasterska w procesie karnym”. Prokuratura i Prawo 2 (2012): 50–64.
Warylewski, Jarosław. „Tajemnica adwokacka i odpowiedzialność karna za jej naruszenie (ujawnienie)”. Palestra 5–6 (2015): 7–16.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
Dr, Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Kard. Hozjusza 15,11-041 Olsztyn, sędzia Sądu Okręgowego w Olsztynie.
https://orcid.org/0000-0001-8854-2928
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
