Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej – wybrane problemy praktyczne
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest przysługujące pacjentom prawo do opieki duszpasterskiej. Podjęta tematyka ma szczególnie istotne znaczenie w świetle przemian zachodzących w polskim społeczeństwie, a także migracji (również z różnych od polskiego kręgów kulturowych) oraz rosnącej świadomości pacjentów w zakresie przysługujących im praw. Argumentem przemawiającym za podjęciem tej tematyki jest także złożoność regulacji prawnej normującej prawa pacjenta w tym obszarze, która wymaga od interpretatora sięgnięcia do różnych gałęzi prawa prywatnego (prawo cywilne, prawo rodzinne, narzędzia prawne służące do ochrony praw pacjenta) oraz publicznego (konstytucyjne ramy swobody sumienia i wyznania, organizacja ochrony zdrowia). W pracy zastosowano metodę dogmatycznoprawną wspartą przez analizę polskiego orzecznictwa sądowego.
Celem artykułu jest omówienie problematyki opieki duszpasterskiej świadczonej wobec pacjenta poprzez odniesienie się do praktycznych problemów związanych ze stosowaniem prawa. Stąd też w pracy poruszone zostały zagadnienia związane z realizacją prawa pacjenta w sposób zapewniający poszanowanie jego woli, w tym zagadnienie pozycji prawnej pacjenta małoletniego oraz pacjenta nieprzytomnego. Analizie poddana została także sytuacja wyznawców innych religii niż katolicka, dominująca na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Poruszone zostały także zagadnienia szczegółowe związane z rolą ograniczeń egzekucji sądowej i administracyjnej jako gwarancji realizacji omawianego prawa czy podmiotu zobowiązanego do ponoszenia kosztów opieki duszpasterskiej.
Artykuł dostarcza wniosków głównie dotyczących stosowania prawa, określając podmioty zobowiązane i uprawnione do realizacji prawa pacjenta do opieki duszpasterskiej. Fundamentem skutecznej realizacji uprawnień w tym obszarze pozostaje informacja o przysługującym prawie oraz sposobie jego wykonania. Niewątpliwie polski system prawny w zakresie ochrony autonomii woli pacjenta, niedyskryminacji mniejszości religijnych czy zasady ponoszenia kosztów związanych z wykonywaniem tego prawa przez podmiot leczniczy wpisuje się w europejski standard ochrony praw pacjenta.
Słowa kluczowe:
prawa pacjenta, opieka duszpasterska, podmiot leczniczy, odpowiedzialność cywilna, kościoły i inne związki wyznanioweBibliografia
Augustynowicz, Anna, Alina Budziszewska-Makulska. 2010. Ustawa o prawach pacjenta. Komentarz. Warszawa: CeDeWu.pl Wydawnictwo Fachowe.
Banaszak, Bogusław. 2012. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Białkowski, Michał. 2024. Ograniczenia egzekucji sądowej w ochronie zdrowia. Sopot: Currenda.
Boratyńska, Marta, Przemysław Konieczniak, Eleonora Zielińska (red.). 2019. System Prawa Medycznego. T. 2, cz. 1: Regulacja prawna czynności medycznych. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, LEX.
Bosek, Leszek (red.). 2020. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Bujny, Jędrzej. 2006. Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Ciechorski, Jan. 2012. „Glosa do wyroku WSA w Lublinie z dnia 23 listopada 2010 r., sygn. III SA/Lu 339/10”. Prawo i Medycyna 2: 129–139.
Cnota, Zbinigew, Grzegorz Gura, Tomasz Grabowski, Ewa Kurowska. 2016. Zasady i tryb ustalania świadczeń/roszczeń (odszkodowania i zadośćuczynienia) w przypadku zdarzeń medycznych. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Dercz, Maciej, Tomasz Rek. 2019. Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, LEX.
Ereciński, Tadeusz, Henryk Pietrzkowski (red.). 2016. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. 5: Postępowanie egzekucyjne. Warszawa: Wolters Kluwer, LEX.
Flaga-Gieruszyńska, Kinga (red.). 2021. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. System Postępowania Cywilnego. T. 8. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Frąckowiak, Hanna. 2016. Postępowanie przed Wojewódzką Komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Gromek, Krystyna. 2020. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Kaczmarczyk, Robert. 2017. „Ochrona swobody sumienia jako dobra osobistego osoby niewierzącej. Glosa do wyroku SN z dnia 20 września 2013 r., II CSK 1/13”. Państwo i Prawo 3: 134–141.
Karkowska, Dorota. 2012. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Karkowska, Dorota (red.). 2021. Prawa pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta. Komentarz. Warszawa: LEX.
Karkowska, Dorota, Jacek Chojnacki. 2014. Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Warszawa: Wolters Kluwer.
Kłodawski, Maciej. 2013. „Superfluum i nadwyżki znaczeniowe jako przykłady redundancji tekstu prawnego”. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2: 38–51.
Kubiak, Rafał. 2019. „Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej”. Medycyna Paliatywna 11(1): 33–43. (Crossref)
Lenio, Paweł. 2018. Publicznoprawne źródła finansowania ochrony zdrowia. Warszawa: Wolters Kluwer. (Crossref)
Litwiński, Paweł. 2021a. „Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych)”. W: Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, red. Paweł Litwiński. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Litwiński, Paweł. 2021b. „Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz”. W: Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, red. Paweł Litwiński. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Marciniak, Andrzej (red.). 2020. Kodeks postępowania cywilnego. T. 4. Komentarz. Art. 730–10951. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Nowak-Kubiak, Joanna. 2012. Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Ożóg, Michał. 2016a. „Ograniczenie egzekucji sądowej i administracyjnej w zakresie przedmiotów służących do wykonywania praktyk religijnych”. Przegląd Prawa Egzekucyjnego 9: 43–66.
Ożóg, Michał. 2016b. „Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej w świetle konstytucyjnej zasady równouprawnienia Kościołów i innych związków wyznaniowych”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19: 217–236. (Crossref)
Ożóg, Michał. 2018a. „Charakterystyka stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym w świetle przepisów prawa polskiego i wybranych regulacji wewnętrznych Kościoła katolickiego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 21: 95–122. (Crossref)
Ożóg, Michał. 2018b. „Postawa pracowników podmiotów leczniczych w kontekście realizacji prawa pacjenta do opieki duszpasterskiej”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 10: 107–125.
Pluta, Katarzyna. 2021. „Udzielenie ateiście sakramentu namaszczenia chorych a naruszenie jego dóbr osobistych oraz zakazu przetwarzania szczególnych kategorii danych”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 13: 217–239.
Rakoczy, Bartosz. 2008. Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Polsce. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Rakoczy, Bartosz. 2016. „Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013 r. sygn. akt II CSK 1/13”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 8: 213–220.
Rylski, Piotr (red.). 2022. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Safjan, Marek, Leszek Bosek (red.). 2016. Konstytucja RP. T. 1. Komentarz do art. 1–86. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, Legalis.
Safjan, Marek, Leszek Bosek (red.). 2018. Instytucje Prawa Medycznego. System Prawa Medycznego. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Stanisz, Piotr. 2016. „Opieka duszpasterska w szpitalach publicznych państw Unii Europejskiej – zarys problematyki”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19: 307–331. (Crossref)
Szafrański, Dariusz. 2016. Zasady techniki prawodawczej w zakresie aktów prawa miejscowego. Komentarz praktyczny z wzorami oraz przykładami. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Wenski, Piotr. 2015. „Rozważania nad standardami opieki duszpasterskiej”. Prawo i Medycyna 1: 72–86.
University of Szczecin
Dr, Zespół badawczy prawa cywilnego procesowego, prawa medycznego i nowych technologii, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Szczeciński, ul. Narutowicza 17A, 70-240 Szczecin
https://orcid.org/0000-0002-3366-6883
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
