Status prawny duchownych w świetle ustawy mobilizacyjnej podczas stanu wojennego na Ukrainie
Oleksandr Bilash
Uzhhorod National University , Ukrainahttps://orcid.org/0000-0002-1248-7798
Tetyana Karabin
Uzhhorod National University , Ukrainahttps://orcid.org/0000-0002-6538-5269
Abstrakt
Artykuł stanowi analizę statusu prawnego duchownych w świetle ustawy mobilizacyjnej podczas stanu wojennego na Ukrainie. W czwartym roku pełnoskalowej wojny na Ukrainie nadal kształtowane są ramy prawne regulujące sposób realizacji obowiązku wojskowego przez osoby duchowne. Obecnie jednak – w zależności od wieku, stanu zdrowia, przynależności do określonych wspólnot wyznaniowych, poziomu wykształcenia oraz osobistych przekonań – status mobilizacyjny duchownych może się znacząco różnić. W związku z tym artykuł identyfikuje, na podstawie wspólnych cech, kilka możliwych form realizacji obowiązku mobilizacyjnego przez duchownych. W szczególności obejmują one: służbę zastępczą (niemilitarną) dla przedstawicieli wspólnot religijnych, których doktryna zabrania użycia broni; posługę kapelańską; przenoszenie duchownych do rezerwy (czyli ich wyłączania spod obowiązku mobilizacji), a także podstawowe szkolenie wojskowe dla studentów uczelni wyższych prowadzonych przez organizacje religijne. Poza literaturą naukową, w artykule przeanalizowano również akty normatywne, indywidualne orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz sądów krajowych, opinię amicus curiae Komisji Weneckiej, a także dane statystyczne i informacje pochodzące ze środków masowego przekazu.
Słowa kluczowe:
mobilizacja, duchowieństwo, służba kapelańska, kapelan, służba zastępcza (niemilitarna), rezerwaBibliografia
Bilash, Oleksandr, Tetyana Karabin. 2020. “Legal Regulation of the Military Chaplaincy in Modern Ukraine.” Kościół i Prawo 9(2): 97–112. https://doi.org/10.18290/kip2092-7. (Crossref)
Bilash, Oleksandr, Tetyana Karabin. 2022. “Legal regulation of religious education in Ukraine: Implementation of the separation of the church and other religious organizations from state educational institutions.” Studia z Prawa Wyznaniowego 25: 107–127. https://doi.org/10.31743/spw.14358. (Crossref)
Bilash, Oleksandr, Tetyana Karabin, Anatoliy Selivanov. 2022. “Military and Alternative (Non-Military) Service of Religious Citizens in Ukraine.” Kościół i Prawo 11(1): 9–26. https://doi.org/10.18290/kip22111-1. (Crossref)
Bilash, Oleksandr, Tetyana Karabin, Valeriy Patskan. 2024. “Non-state pension funds of religious organisations in Ukraine: Background and factors of influence.” Studia z Prawa Wyznaniowego 27: 95–109. https://doi.org/10.31743/spw.17610. (Crossref)
Burakov, Yurii, Oleksandr Tomchuk. 2021. “Vidrodzhennya kapelanstva v suchasnomu ukrayinsʹkomu viysʹku.” Viysʹkovo-naukovyy visnyk 36: 27–44. https://doi.org/10.33577/2313-5603.36.2021.27-44. (Crossref)
Chaika, Olena, Olena Dragan. 2022. “Chaplain Service Pastor as a Special Kind of Public Service Military Officer in the Ukrainian Army.” Kościół i Prawo 11(2): 213–229. https://doi.org/10.18290/kip22112.13. (Crossref)
Melnik, Olga. 2024. “Aktualʹni pytannya zdiysnennya mobilizatsiyi u voyennyy chas.” Naukovyy visnyk Uzhhorodsʹkoho natsionalʹnoho universytetu. Seriya: Pravo 3(86): 380–384. https://doi.org/10.24144/2307-3322.2024.86.3.58. (Crossref)
Pyroha, Ihor, Myroslava Bielova, Viktoriia Fridmanska. 2025a. “Konstytutsiyne pravo hromadyan na zaminu viysʹkovoyi sluzhby alʹternatyvnoyu (neviysʹkovoyu) sluzhboyu: aktualʹni problemy realizatsiyi.” Analitychno-porivnyalʹne pravoznavstvo 2: 203–208. https://doi.org/10.24144/2788-6018.2025.02.27. (Crossref)
Pyroha, Ihor, Myroslava Bielova, Viktoriia Fridmanska. 2025b. “Alʹternatyvna (neviysʹkova) sluzhba v umovakh voyennoho stanu.” Naukovyy visnyk Uzhhorodsʹkoho natsionalʹnoho universytetu. Seriya: Pravo 4(87): 347–352. https://doi.org/10.24144/2307-3322.2025.87.4.54. (Crossref)
Sergiienko, Nataliia, Maksym Babiak. 2025. “Zamina viysʹkovoyi sluzhby alʹternatyvnoyu (neviysʹkovoyu) sluzhboyu: problematyka zdiysnennya v umovakh voyennoho stanu v Ukrayini.” Nauka i tekhnika sʹohodni. Seriya «Pravo» 4(45): 230–258. https://doi.org/10.52058/2786-6025-2025-4(45)-230-258. (Crossref)
Skurikhin, Serhii. 2021. “Pravovi osnovy tserkovnoho sluzhinnya v Zbroynykh Sylakh Ukrayiny.” Yurydychnyy naukovyy elektronnyy zhurnal 1: 33–37. https://doi.org/10.32782/2524-0374/2021-1/6. (Crossref)
Spivak, Vlada. 2022. “Okremi pytannya funktsionuvannya zakonodavstva Ukrayiny pro sotsialʹne zabezpechennya viysʹkovykh kapelaniv.” Visnyk LDUVS im. E. O. Didorenka 2(98): 78–89. https://doi.org/10.33766/2524-0323.98.78-89. (Crossref)
Vashchuk, Mykola. 2020. “Zakordonnyy dosvid u zdiysnenni dushpastyrsʹkoyi opiky viysʹkovosluzhbovtsiv ta mozhlyvosti yoho vykorystannya dlya Ukrayiny.” Pravnychyy visnyk Universytetu «KROK» 38: 56–65. https://doi.org/10.31732/2707-9155-2020-38-56-65.
Yakovlev, Oleksandr. 2016. “Pravove rehulyuvannya trudovykh vidnosyn u relihiynykh orhanizatsiyakh: okremi problemni pytannya teoriyi i praktyky.” Pravo ta innovatsiyi 1(13): 107–114.
Zinych, Liubomyr, Oksana Burlak. 2023. “Realizatsiya pryntsypu prozorosti ta publichnosti pid chas mobilizatsiyi.” Yurydychnyy naukovyy elektronnyy zhurnal 11: 348–350. https://doi.org/10.32782/2524-0374/2023-11/84. (Crossref)
Uzhhorod National University
Prof. Dr., Department of Administrative, Financial and Information Law, Faculty of Law, Uzhhorod National University, Kapitulna street 26, 88000 Uzhhorod, Ukraine
https://orcid.org/0000-0002-1248-7798Uzhhorod National University
Prof. Dr., Department of Administrative, Financial and Information Law, Faculty of Law, Uzhhorod National University, Kapitulna street 26, 88000 Uzhhorod, Ukraine
https://orcid.org/0000-0002-6538-5269Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
