Prawne aspekty rozwoju turystyki pielgrzymkowej w Polsce w latach 1918-1939

Leszek Ćwikła

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-4048-6653


Abstrakt

W Drugiej Rzeczypospolitej ważnym zjawiskiem religijnym, kulturowym oraz społeczno-ekonomicznym była – tak jak i dzisiaj – turystyka pielgrzymkowa. Zamierzeniem autora artykułu było dokonanie analizy przepisów prawa obowiązujących w tym okresie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy ustawodawstwo państwowe miało pozytywny wpływ na rozwój tego rodzaju turystyki. Podstawowymi aktami normatywnymi, których przepisy zostały poddane analizie, są Konstytucja Marcowa z 1921 r. oraz Konstytucja Kwietniowa z 1935 r. Przepisy ustaw zasadniczych gwarantowały obywatelom m.in. wolność kultu, zaś związkom wyznaniowym, uznanym przez państwo, prawo do urządzania zbiorowych i publicznych nabożeństw. W zakresie ustawodawstwa zwykłego przeanalizowano przepisy kodeksu karnego z 1932 r., ustawy o zgromadzeniach z 1932 r. oraz przepisy odnoszące się do czasu wolnego od pracy (ustanawiające dni wolne od pracy oraz wprowadzające instytucję urlopu wypoczynkowego). Zwrócono też uwagę na projekt „ustawy turystycznej”, który zawierał regulacje mogące mieć wpływ na rozwój turystyki pielgrzymkowej. W dalszej kolejności przeanalizowano akty prawne wydane przez ministra komunikacji, przewidujące ulgi dla pielgrzymów podróżujących koleją, a także akty prawne wydane przez inne organy, zawierające przepisy obowiązujące pielgrzymów wyjeżdżających za granicę lub przyjeżdżających z zagranicy do Polski. Przeprowadzona analiza przepisów prawa pozwoliła na stwierdzenie, że działania władz państwowych, uznających doniosłą rolę religii w funkcjonowaniu państwa i społeczeństwa, sprzyjały rozwojowi turystyki pielgrzymkowej. Przepisy nie przewidywały ograniczeń i uprawianie tego rodzaju turystyki mogło odbywać się swobodnie.

Słowa kluczowe:

turystyka, pielgrzymki, turystyka pielgrzymkowa, Konstytucja Marcowa, konstytucja RP z 1921 r., przepisy wyznaniowe, wolność kultu, wolność sumienia i religii

Abraham, Władysław. 1922. „Konstytucja a stosunki wyznaniowe i Kościół”. W: Nasza konstytucja. Cykl odczytów urządzonych staraniem Dyrekcji Szkoły Nauk Politycznych w Krakowie od 12-25 maja 1921 r., 112-134. Kraków: nakład autorów.

Bobkowski, Aleksander. 1955. Turystyka w niepodległej Polsce. Ze wspomnień A. Bobkowskiego. Genewa: [b. w.].

Ćwikła, Leszek. 2011. Prawne aspekty rozwoju turystyki w Polsce w latach 1918-1939. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ćwikła, Leszek. 2015. „Instytucja urlopu wypoczynkowego”. W: Ochrona pracy w okresie międzywojennym w Polsce. Studium historyczno-prawne, red. Karol Dąbrowski, Sebastian Kwiecień, 61-91. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Faecher, Stanisław. 1937. „Pociągi popularne w czteroleciu 1933-1936 r.” Biuletyn Komisji Studiów Ligi Popierania Turystyki 1: 19-47.

Fularski, Mieczysław. 1935. Zagadnienia ruchu turystycznego. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa.

Jackowski, Antoni. 1998. „Pielgrzymki = turystyka pielgrzymkowa = turystyka religijna? Rozważania terminologiczne”. Turyzm 8, z. 1: 5-20.

Jackowski, Antoni. 2003. Święta przestrzeń świata. Podstawy geografii religii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Komarnicki, Wacław. 1922. Polskie prawo polityczne (geneza i system). Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka.

Łazarek, Marianna, Roman Łazarek. 2005. Śladami historii turystyki. Od starożytności do współczesności. Lublin: Drukarnia Akademicka.

Łysko, Marcin. 2013. „Przepisy wyznaniowe w konstytucjach II Rzeczypospolitej”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 5: 65-82.

Makowski, Wacław. 1913. Prawo o stowarzyszeniach, związkach i zgromadzeniach publicznych. Warszawa: Skład główny w księgarni G. Centnerszwera i S-ki; Drukarnia Naukowa.

Mezglewski, Artur. 2011. „Kult publiczny”. W: Prawo wyznaniowe, red. Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz, 223-231. Warszawa 2011: Wydawnictwo C.H. Beck.

Michałek, Andrzej. 2004. Wyprawy krzyżowe. Warszawa: Bellona.

Michałowski, Kazimierz. 2003. „Analiza i perspektywy rozwoju turystyki religijnej i pielgrzymkowej w Polsce północno-wschodniej”. W: Turystyka a religia, red. Józef Bergier, Jarosław Żbikowski, 177-190. Biała Podlaska: Wydawnictwo PWSZ w Białej Podlaskiej.

Mruk, Wojciech. 1996. „Status prawny pielgrzymów. Wybrane aspekty prawne pielgrzymowania w wiekach średnich”. Peregrinus Cracoviensis 4: 113-124.

Ohler, Norbert. 2000. Życie codzienne pielgrzymów w średniowieczu. Między modlitwą a przygodą. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Ostrowski, Maciej. 1996. Duszpasterstwo wobec wolnego czasu człowieka. Aspekt moralno-pastoralny za szczególnym uwzględnieniem zagadnień turystyki. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.

Peiper, Leon. 1933. Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach i przepisów wprowadzających wraz z niektóremi ustawami dodatkowemi i wzorami orzeczeń do prawa o wykroczeniach. Kraków: Leon Frommer.

Piekarski, Stanisław. 1927. Wyznania religijne w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.

Potocki, Andrzej. 2007. „W kierunku turystyki religijnej (z badań ruchu pielgrzymkowego na Podkarpaciu)”. W: Drogi i bezdroża sportu i turystyki, red. Zbigniew Dziubiński, 217-226. Warszawa: Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego; Salezjańska Organizacja Sportowa RP.

Różycki, Paweł. 2016. Turystyka a pielgrzymowanie. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Strzelczyk, Jerzy. 2004. Średniowieczny obraz świata. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Szczepański, Jan Alfred. 1935. „Pociągi popularne”. Turysta w Polsce 3: 6.

Tunia, Anna. 2014. „Działalność turystyczno-pielgrzymkowa związków wyznaniowych jako przejaw swobody wykonywania funkcji religijnych i działania na rzecz dobra wspólnego”. W: Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, red. Wacław Uruszczak, Katarzyna Krzysztofek, Maciej Mikuła, 239-252. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Uruszczak, Wacław. 2018. „Średniowieczne prawo turystyczne – prawo pielgrzymów w Corpus Iuris Canonici”. W: Prawne aspekty podróży i turystyki – historia i współczesność. Prace poświęcone pamięci Profesora Janusza Sondla, red. Piotr Cybula, 545-558. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pobierz

Opublikowane
30-12-2020


Ćwikła, L. (2020). Prawne aspekty rozwoju turystyki pielgrzymkowej w Polsce w latach 1918-1939. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 23, 223–244. https://doi.org/10.31743/spw.9692

Leszek Ćwikła  leszek.cwikla@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Dr hab., prof. KUL, Katedra Negocjacji i Mediacji, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

https://orcid.org/0000-0002-4048-6653



Licencja

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).