Dokonywanie czynności procesowych przed sądem kościelnym jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 stycznia 2017 r., I ACa 676/16

Joanna Misztal-Konecka

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0001-8849-5447


Abstrakt

Glosa omawia wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, w którym sąd ten uznał działanie w ramach czynności stron procesu przed sądem kościelnym za okoliczność wyłączającą odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych osoby fizycznej. Według autorki glosy na aprobatę zasługuje zarówno stanowisko co do dopuszczalności drogi sądowej przed sądami państwowymi w sprawach o ochronę dóbr osobistych naruszonych przed sądem kościelnym, jak też pogląd, iż ochrona dóbr osobistych nie przysługuje w przypadku zaistnienia okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia takiego dobra. Działanie przed sądem kościelnym, którego funkcjonowanie aprobowane jest w ustawodawstwie państwowym, mieści się w grupie przypadków działania w ramach porządku prawnego. Kwalifikacja działania w ramach przysługujących stronie praw procesowych, zarówno w przypadku działań przed sądem państwowym, jak i sądem kościelnym, wymaga stwierdzenia, że działania te są oparte na istniejącym prawie podmiotu do działania, działaniu w granicach kompetencji zakreślonych przez porządek prawny, przytaczaniu okoliczności prawdziwych (lub co do których istnieją uzasadnione podstawy do uznawania ich za prawdziwe) w sposób oględny i w zakresie niezbędnym dla realizacji własnego prawa.

Słowa kluczowe:

dobra osobiste, prawo kanoniczne, sąd kościelny, prawo państwowe

Andrzejewska, Marzena, Maciej Andrzejewski. 2014-2015. „Czy sąd kościelny jest innym sądem lub organem w rozumieniu art. 44 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych?” Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL 10-11: 5-17.

Bar, Józef. 2009. „Współpraca sądów kościelnych z innymi podmiotami życia publicznego”. W: Finis legis Christus. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Góralskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, red. Józef Wroceński, Jan Krajczyński, t. 1, 223-239. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.

Bidziński, Zygmunt, Jerzy Serda. 1986. „Cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych w praktyce sądowej”. W: Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym. Zagadnienia wybrane, red. Józef S. Piątowski, 7-101. Wrocław: Wydawnictwo PAN.

Błaszczak, Łukasz. 2015. „Problematyka sprawy cywilnej i drogi sądowej w kontekście zagadnienia sprawy konstytucyjnej i domniemania drogi sądu powszechnego z art. 177 Konstytucji”. W: Konstytucjonalizacja postępowania cywilnego, red. Łukasz Błaszczak, 3-54. Wrocław: Presscom.

Borecki, Paweł. 2012. „Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim”. Studia z Prawa Wyznaniowego 15: 85-109.

Borecki, Paweł. 2018. „W sprawie autonomii i niezależności związku wyznaniowego – uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 12.05.2016 r., IV CSK 529/15”. Polski Proces Cywilny 1: 88-100.

Brzemia-Bonarek, Aleksandra. 2007. „Pomoc sądowa pomiędzy sądami kościelnymi a państwowymi w celu uzyskania dokumentów niedostępnych dla strony w kanonicznym procesie małżeńskim (Analiza prawna zagadnienia i propozycje de lege ferenda)”. W: Sędzia i Pasterz. Księga pamiątkowa w 50-lecie pracy ks. Remigiusza Sobańskiego w Sądzie Metropolitalnym w Katowicach (1957-2007), red. Honorata Typańska, 41-52. Katowice: Księgarnia św. Jacka

Brzozowski, Wojciech. 2017. „Niedopuszczalność sądowej kontroli prawidłowości stosowania przez związek wyznaniowy własnego prawa. Glosa do postanowienia SN z 12 maja 2016 r., IV CSK 529/15”. Przegląd Sądowy 5: 117-123.

Bzdyrak, Grzegorz. 2017. „Prawne gwarancje autonomii i niezależności Kościoła katolickiego w Polsce w zakresie władzy jurysdykcyjnej w sprawach małżeńskich”. Przegląd Sejmowy 4: 19-38.

Cisek, Andrzej. 1989. Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w kodeksie cywilnym. Wrocław: Wydawnictwo UWr.

Dobosz, Izabela. 1986. „Działanie w obronie uzasadnionego interesu jako okoliczność wyłączająca bezprawność naruszenia dóbr osobistych”. W: Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym. Zagadnienia wybrane, red. Józef S. Piątowski, 289-312. Wrocław: Wydawnictwo PAN.

Góralski, Wojciech, Andrzej Pieńczyk. 2000. Zasada niezależności i autonomii państwa i Kościoła w Konkordacie polskim z 1993 roku. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.

Greszata, Marta. 2009. „Zasada tajności i publiczności w sądownictwie kościelnym”. W: Finis legis Christus. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Góralskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, red. Józef Wroceński, Jan Krajczyński, t. 1, 401-414. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.

Gudowski, Jacek. 2010. „Wpływ Konstytucji i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na pojęcie dopuszczalności drogi sądowej”. W: Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. Tadeusz Ereciński, Karol Weitz, 410-428. Warszawa: LexisNexis.

Kordasiewicz, Bogudar. 1985. „W sprawie obiektywnych i subiektywnych kryteriów oceny naruszania dóbr osobistych”. W: Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. Bogudar Kordasiewicz, Ewa Łętowska, 17-28. Wrocław-Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Kosiór, Mateusz, Agata Puchała. 2017. „Okoliczności wyłączające bezprawność naruszenia dóbr osobistych na gruncie Kodeksu cywilnego”. W: Dobra osobiste, red. Izabela Lewandowska-Malec, wyd. 2, 113-182. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.

Misztal-Konecka, Joanna. 2017. „Glosa [do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2016 r., IV CSK 529/15]”. Orzecznictwo Sądów Polskich 6: 64-74.

Pietrzkowski, Henryk. 1999. „Prawo do sądu (wybrane zagadnienia)”. Przegląd Sądowy 11-12: 3-17.

Pilich, Mateusz. 2010. „Wpływ orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego na Kodeks postępowania cywilnego”. W: Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. Tadeusz Ereciński, Karol Weitz, 319-409. Warszawa: LexisNexis.

Rapacz, Józef. 2007. „Autonomia sądownictwa kościelnego”. Annales Canonici 3: 55-65.

Rynkowski, Michał. 2013. Sądy wyznaniowe we współczesnym europejskim porządku prawnym. Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.

Rzepecki, Arnold. 2013. „Funkcjonowanie prawa kanonicznego w polskim porządku prawnym – zarys tematu". Acta Erasmiana 5: 163-184.

Sadomski, Jacek. 2003. Naruszenie dóbr osobistych przez media. Warszawa: Oficyna Naukowa, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.

Sobański, Remigiusz. 2002. „Czy prawo kościelne jest dziwne?”. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2: 426-431.

Sobański, Remigiusz. 1999. „Prawo kanoniczne a krajowy porządek prawny”. Państwo i Prawo 6: 3-17.

Sośniak, Mieczysław. 1985. „Funkcje i skuteczność zgody osoby uprawnionej w zakresie ochrony dóbr osobistych”. W: Prace z prawa cywilnego wydane dla uczczenia pracy naukowej profesora Józefa Stanisława Piątowskiego, red. Bogudar Kordasiewicz, Ewa Łętowska, 63-74. Wrocław-Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Stanisz, Piotr. 2015. „Konstytucyjne zasady określające relacje państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi: autonomia i niezależność oraz współdziałanie”. W: Katolickie zasady relacji państwo-kościół a prawo polskie, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Henryk Stawniak,159-185. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Safjan, Marek (red.). 2012. System prawa prywatnego, t. 1: Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck..

Szpunar, Adam. 1979. Ochrona dóbr osobistych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Święcka, Krystyna. 2011. „Kryterium prawdziwości wypowiedzi a ochrona dóbr osobistych”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 4: 53-66

Świto, Lucjan. 2012. „Rekwizycja cywilno-kanoniczna? Pomoc sądowa pomiędzy trybunałami kościelnymi a sądownictwem powszechnym w Polsce”. Prawo Kanoniczne 2: 145-166.

Tunia, Anna. 2015. Recepcja prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w prawie polskim. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Uruszczak, Wacław. 2007. „Recepcja prawa kanonicznego w obowiązującym prawie polskim”. Annales Canonici 3: 5-21.

Walencik, Dariusz. 2013. „Prawo kanoniczne (wewnętrzne) związków wyznaniowych a prawo polskie”. Przegląd Sądowy 5: 11-25.

Wierciński, Jacek. 2002. Niemajątkowa ochrona czci. Warszawa: Wydawnictwo Kodeks.

Zarzycki, Zdzisław. 2014. „Zasada niezależności i autonomii Kościoła i państwa – czym naprawdę jest?” W: Konkordat. Ocena z perspektywy 15 lat obowiązywania, red. Piotr Kroczek, 69-117. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II.

Zedler, Feliks. 2011. „Glosa [do postanowienia Sądu Najwyższego z 5.11.2009 r., I CSK 16/09]”. Orzecznictwo Sądów Polskich 7: 555-559.

Pobierz

Opublikowane
30-12-2020


Misztal-Konecka, J. (2020). Dokonywanie czynności procesowych przed sądem kościelnym jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 stycznia 2017 r., I ACa 676/16. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 23, 421–440. https://doi.org/10.31743/spw.6834

Joanna Misztal-Konecka  joannamisztal@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Dr hab., prof. KUL, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin

https://orcid.org/0000-0001-8849-5447



Licencja

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).