Dopuszczalność stosowania prawa szariatu w zakresie spraw rozwodowych i spadkowych w prawodawstwie Unii Europejskiej
Katarzyna Krzysztofek
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2579-1454
Abstrakt
W związku ze zwiększoną liczbą muzułmanów napływających do krajów członkowskich Unii Europejskiej coraz częściej sądy państw członkowskich stykają się z rodzimym prawem muzułmanów, z prawem szariatu. W tym kontekście pojawia się pytanie czy prawodawstwo unijne dopuszcza orzekanie przez sądy krajów członkowskich w oparciu o prawo szariatu? Istotnymi z punktu widzenia jednostki dziedzinami prawa są prawo rodzinne i prawo spadkowe. Niniejsze opracowanie ma na celu znalezienie odpowiedzi na pytanie czy w świetle prawa unijnego sądy mogą orzekać o rozwodach i o spadkobraniu bazując na prawie religijnym, jakim jest prawo szariatu. W kwestii rozwodów decydujące znaczenie ma rozporządzenie Rady (UE) nr 1259/2010, natomiast odnośnie do spadkobrania zastosowanie znajduje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012. Analiza powyższych aktów prawnych prowadzi do wniosku, że zasadniczo dopuszczają one stosowanie prawa szariatu jako prawa obcego. Ale równocześnie obydwa te akty prawne wyraźnie wyłączają stosowanie prawa obcego w sytuacji gdyby jego zastosowanie godziło w zasady porządku publicznego. I właśnie ta klauzula może znacząco ograniczyć orzekanie przez sądy państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie spraw rozwodowych i spadkowych w oparciu o szariat, gdyż w obydwu tych dziedzinach prawo muzułmańskie w sposób znaczący odbiega od standardów europejskich, w dużej mierze ograniczając uprawnienia kobiet zarówno w zakresie możliwości występowania o rozwód jak i w zakresie dziedziczenia.
Słowa kluczowe:
Islam, wolność religijna, wolność sumienia i wyznania, związki wyznaniowe, prawo szariatu, rozwód, spadkobranie, kobiety w islamieBibliografia
Abu-Rub, Haithem, i Beata Zabża. Status kobiety w Islamie. Wrocław: Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego w Rzeczypospolitej Polskiej: Światowe Zgromadzenie Młodzieży Muzułmańskiej, 2002.
Bagan-Kurluta, Katarzyna. Prawo prywatne międzynarodowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2015.
Bar, Wiesław. „O prawie spadkowym w krajach islamskich”. Studia z Prawa Wyznaniowego 9 (2006): 181-196.
Bar, Wiesław. Wolność religijna w Dār al-Islām. Zagadnienia prawa wyznaniowego. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia, 2003.
Barska, Anna. Świat kobiet w krajach Maghrebu. Wokół tradycji i nowoczesności. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2012.
Frąckowiak, Kamil, i Hanna Frąckowiak. „Społeczno-prawna sytuacja muzułmanki w ujęciu islamu w wybranych aspektach”. Studia Warmińskie 50 (2013): 205-218.
Kruiniger, Pauline. Islamic divorces in Europe. Bringing the Gap between European and Islamic legal orders. Utrecht: Eleven International Publishing, 2015.
Makowiec, Aneta. „W kierunku harmonizacji prawa spadkowego w Unii Europejskiej: Rozporządzenie (UE) nr 650/2012 z 4 lipca 2012 r.” Roczniki Administracji i Prawa 13 (2013): 443-455.
Moosa, Al-Rahim, i Denise Helly. “An analysis of British judicial treatment of Islamic divorces, 1997-2009”. W: Muslim Family Law in Western Courts, red. Elisa Giunchi, 130-147. New York: Routledge 2014.
Pazdan, Maksymilian. Prawo prywatne międzynarodowe. Warszawa: Wydawnictwo LexisNexis, 2012.
Shah, Prakash. „A reflection on the Shari’a debate in Britain”. Studia z Prawa Wyznaniowego 13 (2010): 69-96.
Unijne rozporządzenie spadkowe Nr 650/2012. Komentarz, red. Mariusz Załucki. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2015.
Witkowski, Stanisław Wit. Wprowadzenie do prawa muzułmańskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2009.
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński
Dr, Zakład Prawa Kościelnego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-2579-1454
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
