Konkordat z 1925 roku w aktualnym orzecznictwie sądowym – wybrane zagadnienia
Abstrakt
W niniejszym artykule omówiono najnowsze i najważniejsze orzeczenia dotyczące postanowień Konkordatu z 1925 r. W relacjach między państwem polskim a Kościołem Katolickim w okresie II Rzeczypospolitej umowa ta miała bardzo istotne znaczenie, ponieważ uregulowała ona jednolicie sytuację Kościoła na całym obszarze kraju. Pomimo upływu prawie stulecia od podpisania Konkordatu z 1925 r., w ostatnich latach pojawiły się interesujące i nowatorskie orzeczenia, które dotyczą jego postanowień. Sprawy, w których konieczne jest odwołanie się do tej umowy, nie są zbyt częste. Jednak w niektórych zakresach, a zwłaszcza w odniesieniu do kwestii związanych z majątkiem Kościoła Katolickiego, jej postanowienia wciąż posiadają istotne znaczenie. Prezentacja aktualnej ich wykładni przyjmowanej w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych nie tylko umożliwia przewidzenie sposobu rozstrzygnięcia spornych kwestii prawnych w przyszłości, ale też stanowi przyczynek do dyskusji nad niektórymi utrzymującymi się wątpliwościami o charakterze teoretycznym.
Słowa kluczowe:
Konkordat z 1925 r., Kościół Katolicki, II Rzeczpospolita Polska, kościelne osoby prawne, parafia, majątek kościelny, Sąd Najwyższy, źródła prawaBibliografia
Borecki, Paweł. 2020. „Prawotwórcza i porządkująca rola Sądu Najwyższego w sprawach wyznaniowych – uwagi w sprawie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12.09.2018 r., III CZP 14/18”. Przegląd Sądowy 1: 23–37.
Broniewicz, Witold. 1963. Legitymacja procesowa. Łódź: maszynopis pracy habilitacyjnej (Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, sygn. 233812).
Dembski, Krzysztof. 1981. „Osobowość prawna Kościoła Katolickiego w PRL”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 18/3: 1–20.
Fąka, Marian. 1978. Państwowe prawo wyznaniowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wybór tekstów źródłowych. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Glinkowski, Benedykt. 2007. „Regulacje prawne polskich konkordatów z roku 1925 i 1993 w odniesieniu do mienia nieruchomego Kościoła katolickiego”. Poznańskie Studia Teologiczne 21: 177–197.
Gołębiowski, Sławomir. 1967. „Z problematyki reformy rolnej gruntów kościelnych w Polsce w latach 1918–1950”. Nowe Prawo 3: 336–346.
Jędrejek, Grzegorz. 2019. Legitymacja procesowa w postępowaniu cywilnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Jodłowski, Jerzy, Władysław Siedlecki. 1958. Postępowanie cywilne. Część ogólna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Klafkowski, Alfons. 1963. „Prawo międzynarodowe a Stolica Apostolska”. Życie i Myśl 11–12: 1–32.
Krasowski, Krzysztof. 1988. Związki wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium prawnohistoryczne. Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Krukowski, Józef. 2007. „Funkcje publiczne a osobowość publicznoprawna kościołów”. W: Funkcje publiczne związków wyznaniowych. Materiały III Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 16–18 maja 2006), red. Artur Mezglewski, 35–58. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kucybała, Paulina, Marek Jaślikowski. 2017. „Legitymacja ad causam Agencji Nieruchomości Rolnych (Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa) w sprawach związanych z gospodarowaniem nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa”. W: Prawo i Państwo. Księga jubileuszowa 200-lecia Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, red. Leszek Bosek, 721–767. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Mezglewski, Artur. 1998. „Spór o wygaśnięcie konkordatu polskiego z 1925 roku”. Roczniki Nauk Prawnych 8: 325–341.
Mezglewski, Artur. 2015. „Opinia prawna dotycząca następstwa prawnego po katolickich gminach kościelnych, istniejących w byłym zaborze pruskim”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 7: 277–288.
Misztal, Henryk. 1996. Polskie prawo wyznaniowe. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Piotrowski, Stanisław. 1947. „Konkordat zawarty ze Stolicą Apostolską w 1925 r. przestał obowiązywać jako wewnętrza ustawa krajowa”. Państwo i Prawo 12: 3–8.
Rybczyński, Henryk. „W sprawie Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską z 10 lutego 1925 roku”. W: Kościół w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Zygmunt Zieliński, Stanisław Wilk, 49–52. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Skubiszewski, Krzysztof. 1981. „Konkordat z 10 lutego 1925 r. Zagadnienia prawnomiędzynarodowe”. W: Kościół w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Zygmunt Zieliński, Stanisław Wilk, 35–47. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Szwarcenberg-Czerny, Kazimierz. 1948. „Problem polskiego Konkordatu”. Rozprawy „Przeglądu Powszechnego” 1: 5–15.
Świątkowski, Henryk. 1962. Wyznaniowe prawo państwowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Walencik, Dariusz. 2009. Rewindykacja nieruchomości Kościoła katolickiego w postępowaniu przed Komisją Majątkową. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Walencik, Dariusz. 2013. Nieruchomości Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918–2012. Regulacje prawne – nacjonalizacja – rewindykacja. Katowice: Drukarnia Archidiecezjalna.
Wisłocki, Jerzy. 1977. Konkordat Polski z 1925 roku. Zagadnienia prawno-polityczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Wisłocki, Jerzy. 1981. Uposażenie Kościoła i duchowieństwa katolickiego w Polsce 1918–1939. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Wolter, Aleksander, Jerzy Ignatowicz, Krzysztof Stefaniuk. 1998. Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN.
Prokuratoria Generalna RP
Mgr, Radca Prokuratorii Generalnej RP, Urząd Prokuratorii Generalnej RP, ul. Hoża 76/78, 00-682 Warszawa
https://orcid.org/0000-0002-2463-9728Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
