Wielopoziomowa równość? Status wspólnot religijnych na Węgrzech
Abstrakt
Osobowość prawna wspólnot religijnych uznawana jest za podstawowy wymóg wolności religijnej. Współczesne prawo węgierskie przewiduje cztery różne kategorie wspólnot religijnych. Swobodne praktykowanie religii oraz autonomia są gwarantowane im wszystkim, jednak ich status i uprawnienia w sferze społecznej są zróżnicowane. Kościoły uznane państwo traktuje jako uprzywilejowanych partnerów w edukacji, opiece społecznej i innych dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. W porównaniu do innych państw europejskich liczba takich kościołów jest na Węgrzech relatywnie wysoka. Niemniej omawiany wielopoziomowy system nie jest wolny od napięć, zwłaszcza że wcześniej obowiązujące ustawodawstwo sugerowało, iż wszystkie wspólnoty religijne mają formalnie równe prawa. W niniejszym opracowaniu podjęto się próby odpowiedzi na pytanie, czy stosowane rozwiązania stanowią dyskryminację tych wspólnot religijnych, które nie posiadają statusu uznanych, czy też raczej należy je postrzegać w kategoriach uzasadnionego uwzględniania społecznych realiów.
Słowa kluczowe:
podmiotowość prawna, system dwupoziomowy, równość wspólnot religijnych, stowarzyszenia religijne, kościoły zarejestrowane, kościoły uznane, WęgryBibliografia
Csiziné Schlosser, Annamária. 2012. Az Egyházi jogi személy: a régi és az új egyházügyi törvényben. Budapest: L’Harmattan Kiadó, Sapientia Szerzetesi Hittudományi Főiskola.
Drinóczi Tímea. 2014. “A vallásszabadság és egyházalapítás az alkotmányos párbeszéd tükrében.” Jura 20: 39–62.
Durham, W. Cole. 2010. “Legal Status of Religious Organizations: A Comparative Overview.” The Review of Faith & International Affairs 8(2): 3–14. (Crossref)
Erdő, Péter. 1991. “Aktuelle staatskirchenrechtliche Fragen in Ungarn.” Österreichisches Archiv für Kirchenrecht 40: 387–397.
Erdő, Péter. 1997. “Le minoranze religiose nel diritto ungherese.” Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiestica 1: 275–282.
Erdő, Péter. 1998. “Accordo tra Santa Sede e Repubblica d’Ungheria.” Ius Ecclesiae 10: 652–659.
Erdő, Péter. 2017. “The Role of Religion and the Churches in a Secular State.” Pázmány Law Review 5: 95–108.
Fazekas, Csaba. 1996. Kisegyházak és szektakérdés a Horty-korszakban. Budapest: Szent Pál Akadémia.
Iordache, Romanița Elena. 2013. “Registration of Religious Entities and Religious Autonomy in Romania – Old Limitations and New Challenges.” Religion & Human Rights 8(1): 77–91. (Crossref)
Iványi, Gábor, Tibor Navracsics, Tamás Lukács. 2011. “Levélváltás az egyházi törvényről.” Fundamentum 15(3): 97–100.
Kalb, Herbert, Richard Potz, Brigitte Schinkele. 2003. Religionsrecht. Wien: WUV Universiätsverlag.
Köbel, Szilvia. 2001. “Vallásfelekezetek törvényes elismerése a Kádár-korszakban.” Jogtudományi Közlöny 56(6): 287–297.
Köbel, Szilvia. 2005. Oszd meg és uralkodj!: Az állam és az egyházak politikai, jogi és igazgatási kapcsolatai Magyarországon 1945–1989 között. Budapest: Rejtjel Kiadó.
Köbel, Szilvia. 2010. “A lelkiismereti és vallásszabadságról, valamint az egyházakról szóló 1990. évi IV. törvény módosítására irányuló törekvések 1990 és 2010 között.” Jura 16(2): 140–149.
Köbel, Szilvia. 2024. “Analysis of the Role of Hungary’s Highest Courts in Safeguarding Religious Freedom: Paper on the activities of Hungary’s Curia and Constitutional Court in relation to FoRB.” Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica 1: 207–220.
Kukorelli István. 2018. “1990. évi IV. törvény születése és sajátosságai.” In: Liber Amicorum – Studia G. Faludi Dedicata: Ünnepi tanulmányok Faludi Gábor 65. születésnapja tiszteletére, eds. Anikó Grad-Gyenge, Eszter Kabai, Attila Menyhárd, 221–234. Budapest: ELTE Eötvös Kiadó.
Lengyel, Nóra Zsuzsanna. 2017. “Kinek jár az egyházi 1%? A bevett egyházak és a vallási tevékenységet végző szervezetek az adóirányításos rendszerben.” Alkotmánybírósági Szemle 1: 112–125.
Mink, Júlia. 2018. “Human Rights Protection and Traditional Churches in the System of National Cooperation in Hungary.” Religion and Human Rights. An International Journal 13: 245–269. (Crossref)
Mink, Júlia. 2019. “Shadows of the Past: The Roots of Hungary’s ‘Pluralist System of State Churches’.” Journal of Church and State 61(3): 472–494. (Crossref)
Moravčiková, Michaela, 2019. “State and Church in the Slovak Republic.” In: State and Church in the European Union, ed. Gerhard Robbers, 3rd ed., 563–612. Baden-Baden, Nomos. (Crossref)
Rixer, Ádám. 2021. “Az új vallási közösségek létrejöttének magyarországi okai a XXI. század elején.” Vallástudományi Szemle 17: 30–67. (Crossref)
Rosta, Gergely, 2020. “Hungary – Continuing and Changing Trends and Mechanisms of Religious Change.” In: Religiosity in East and West, eds. Sarah Demmrich, Ulrich Riegel, 99–117. Wiesbaden: Springer Fachmedien Wiesbaden. (Crossref)
Sajó, András. 1999. “A kisegyház mint alkotmányjogi képtelenség.” Fundamentum 3: 88–98.
Savić, Vanja-Ivan. 2019. “State and Church in Croatia”. In: State and Church in the European Union, ed. Gerhard Robbers, 3rd ed., 69–85. Baden-Baden: Nomos. (Crossref)
Schanda, Balázs. 2001. “Tapasztalatok a lelkiismereti és vallásszabadságról, valamint az egyházakról szóló 1990. évi IV. törvény módosításával kapcsolatban.” Magyar Közigazgatás 51(6): 335–342.
Schanda, Balázs. 2013a. “The Freedom of Religious Association in Hungary: Recent Developments.” Religion and Human Rights. An International Journal 8: 65–75. (Crossref)
Schanda, Balázs. 2013b. “A vallási egyesület mint a közösségi vallásgyakorlás kerete.” Magyar Jog 60: 272–275.
Schanda, Balázs. 2022. “12/A. A jogi személyiséggel rendelkező vallási közösség alaptörvény-ellenes működésével összefüggő vélemény.” In: Az alkotmánybírósági törvény kommentárja (Commentary on the Constitutional Court Act), ed. Kinga Zakariás, 411–412. Budapest: Pázmány Press.
Schweitzer, Gábor. 2006. “A lelkiismereti és vallásszabadság, valamint az egyházak jogállásának alkotmányos keretei.” Acta Humana 17: 3–16.
Schweitzer, Gábor, Júlia Mink, Gábor Iványi, Béla Szathmáry, Ádám Rixer. 2011. “Egyháztörvény: fórum.” Fundamentum 15(3): 51–54.
Schweitzer, Gábor. 2014. “Az egyházakra vonatkozó szabályozás alakulása.” MTA Law Working Papers 1–6.
Schweitzer, Gábor. 2022. “6/2013. (III. 1.) AB: Legal Status of Churches.” In: The Main Lines of the Jurisprudence of the Hungarain Constitutional Court. 30 Case Studies from the 30 Years of the Constitutional Court (1990 to 2020), eds. Fruzsina Gárdos-Orosz, Kinga Zakariás, 275–292. Baden-Baden: Nomos. (Crossref)
Schweitzer, Gábor. 2024. “Semleges vagy keresztény? Észrevételek az Alaptörvény vallási üzeneteiről.” MTA Law Working Papers 1–9. (Crossref)
Stanisz, Piotr. 2019. “The Status of Religious Organizations in Poland. Equal Rights and Differentiation.” In: Religion, Pluralism, and Reconciling Difference, eds. W. Cole Durham, Jr., Donlu D. Thayer, 147–158. London–New York: Routledge. (Crossref)
Stipta, István. 2017. “Az iszlám vallás hazai elismeréséről szóló 1916. évi XVII.tc. létrejötte és jogdogmatikai elemzése.” In: 100 éves a magyar iszlámtörvény, eds. Szilvia Köbel, Zoltán J. Tóth, 23–37. Budapest: Károli Gáspár Református Egyetem, Állam- és Jogtudományi Kar.
Szuromi, Szabolcs Anzelm, Rita Ferenczy. 2012. “Kérdések a lelkiismereti és vallásszabadság jogát, valamint az egyházak, vallásfelekezetek és vallási közösségek jogállását szabályozó 2011. évi CCVI. tv. alapján bejegyzett egyházak non-profit jellegéről.” Jogtudományi Közlöny 67: 349–352.
Tretera, Jiří Rajmund, Záboj Horák. 2019. “State and Church in the Czech Republic.” In: State and Church in the European Union, ed. Gerhard Robbers, 3rd ed., 69–85. Baden-Baden: Nomos. (Crossref)
Uitz, Renáta. 2011. “‘Hogy ki egyház és ki nem’. Látlelet a magyar állam és az egyházak viszonyáról.” Fundamentum 15(3): 23–40.
Uitz, Renáta. 2013. “Lessons for Access to Legal Entity Status for Religious Communities for Europe: Hungary’s New Religion Law Faces Repeated Challenges.” Religion and Human Rights 8: 43–63. (Crossref)
Uitz, Renáta. 2017. “A lelkiismereti és vallásszabadság az Emberi Jogok Európai Bíróságának gyakorlatában – a Kokkiknakis-ítélettől az állami semlegesség követelményéig.” Állam- és Jogtudomány 58(4): 106–116.
Pázmány Péter Catholic University
Judge at the Constitutional Court of Hungary; Professor at Pázmány Péter Catholic University in Budapest, Department of Constitutional Law, Faculty of Law and Political Sciences, Szentkirályi u. 28, 1088 Budapest, Hungary
https://orcid.org/0000-0001-6876-4152Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
