Prawa pacjentów muzułmanów w świetle ustawodawstwa polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
Katarzyna Krzysztofek-Strzała
Uniwersytet Jagielloński , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2579-1454
Abstrakt
W państwie separacji przyjaznej, jakim jest III Rzeczpospolita Polska, wolność sumienia i wyznania, jako jedno z podstawowych praw człowieka, jest gwarantowana zarówno na poziome konstytucyjnym, jak i ustawowym. Z prawa tego wynika swoboda uzewnętrzniania przekonań religijnych i prawo do opieki duszpasterskiej w każdym miejscu, w którym się znajdujemy. Z racji tego, że wolność religijna ma swoje źródło w przyrodzonej godności osoby ludzkiej, jest ona zapewniona każdemu bez względu na narodowość, rasę, stan zdrowia czy przyjmowany światopogląd.
Z uwagi na rosnącą liczbę muzułmanów przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zasadne wydaje się spojrzenie na zakres ich uprawnień w dziedzinie wolności religijnej w specyficznej i trudnej dla każdego sytuacji bycia pacjentem zakładu leczniczego. Podjęcie wskazanego tematu podyktowane jest specyfiką prawa szariatu, które reguluje nie tylko materię ściśle prawną, ale także sprawy wchodzące w sferę życia codziennego muzułmanina i rzutujące na konieczność przestrzegania szeregu reguł, znajdujących zastosowanie także w sytuacji poddania się leczeniu szpitalnemu.
Punktem wyjścia dla podjętych rozważań stała się ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania i przewidziane w niej uprawnienia wobec osób przebywających w zakładach leczniczych, które zostały skonfrontowane ze stanowiskiem prawa szariatu wobec czynności, jakim może poddać się pacjent wyznający islam. Omówione zostały m.in. zagadnienia związane z poszanowaniem prawa muzułmanina do bycia odwiedzanym przez rodzinę, prawo do postu, modlitwy czy spożywania określonych pokarmów. Przeprowadzona analiza doprowadziła do wniosku, że personel medyczny winien w możliwie najszerszym zakresie, zgodnie z przepisami prawa polskiego, zapewnić pacjentom muzułmanom warunki zgodne z wymogami ich religii. Jednakże z uwagi na to, że wolność religijna nie ma charakteru absolutnego, granicę tej wolności zawsze musi wyznaczyć wzgląd na dobro pacjentów, a przede wszystkim na wolność religijną innych osób – personelu medycznego czy pacjentów o odmiennym poglądzie religijnym.
Słowa kluczowe:
wolność religijna, pacjent, Rzeczpospolita Polska, Islam, szariat, wolność sumienia i wyznania, zakład leczniczyBibliografia
Bielawski, Józef, tłum. i komentarz. 1986. Koran. Warszawa: PIW.
Boguszewska, Magdalena, Karolina Góralczyk. 2016. „Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej wobec zróżnicowania religijnego”. Drohiczyński Przegląd Naukowy. Wielokulturowe Studia Drohiczyńskiego Towarzystwa Naukowego 8: 49-63.
Jomma, Fuad, Bogna Wach. 2015. „Problem eutanazji i wspomaganego samobójstwa w doktrynie islamu”. W: Kultura medyczna islamu, red. Bożena Płonka-Syroka, Łukasz Braun, 211-224. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Kaczmarczyk, Rafał. 2016. „Status prawny i faktyczny muzułmańskich związków wyznaniowych w Polsce”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19: 263-287.
Konopacki, Artur, Monika Ryszewska. 2015. „Pacjent muzułmański w Polsce”. W: Pacjent odmienny kulturowo, red. Elżbieta Krajewska-Kułak, Andrzej Guzowski, Grzegorz Bejda, Agnieszka Lankau, 317-328. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum.
Kostka, Anna, Sylwia Krzemińska, Adriana Borodzicz. 2017. „Wielokulturowość w pielęgniarstwie – różnice w opiece nad wyznawcą Islamu”. Journal of Education, Heath and Sport 7/5: 67-74.
Kózka, Maria. 2010. „Śmierć w różnych religiach świata”. W: Problemy wielokulturowości w medycynie, red. Elżbieta Krajewska-Kułak, Irena Wrońska, Kornelia Kędziora-Kornatowska, 60-68. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Krzysztofek, Katarzyna. 2014. „Stanowisko Świadków Jehowy wobec wybranych współczesnych procedur medycznych”. W: Sprzeciw sumienia w praktyce medycznej – aspekty etyczne i prawne, red. Piotr Stanisz, Jakub Pawlikowski, Marta Ordon, 41-58. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Krzysztofek, Katarzyna. 2015. „Stanowisko Świadków Jehowy wobec wybranych współczesnych procedur medycznych w świetle prawa polskiego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 18: 287-308.
Landowski, Zbigniew. 2008. Islam; nurty, odłamy, sekty. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Lovering, Sandra. 2008. Arab Muslim Nurses’ Experiences of the meaning of caring, praca doktorska, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.458.8332&rep=rep1&type=pdf [dostęp: 16.04.2019].
Ożóg, Michał. 2016. „Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej w świetle konstytucyjnej zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19: 217-234.
Pruszyński, Jacek J., Jacek Putz, Dorota Cianciara. 2013. „Uwarunkowania religijne i kulturowe potrzeb muzułmanów podczas zdrowia i choroby”. Hygeia Public Health 48/1: 108-113.
Sadowski, Mirosław. 2017. Islam. Religia i prawo. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Sarnacka, Emilia. 2015. „Prawa pacjenta odmiennego kulturowo”. W: Pacjent odmienny kulturowo, red. Elżbieta Krajewska-Kułak, Andrzej Guzowski, Grzegorz Bejda, Agnieszka Lankau, 29-46. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum.
Sheikh, Aziz. 1998. “Death and dying – a Muslim perspective”. Journal of the Royal Society of Medicine 91: 138-140.
Świst, Olimpia. 2016. „Aspekty religijne w komunikacji z muzułmańskim pacjentem/pacjentką”. W: Marhaba. Uchodźczynie i uchodźcy. Przewodnik dla personelu medycznego, red. Agnieszka Szczepaniak, Olimpia Świst, 36-45. Wrocław: Wydawnictwo Nomada Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społeczeństwa Wielokulturowego. Tekst w wersji elektronicznej: https://issuu.com/stow.nomada/docs/marhaba._przewodnik_dla_personelu_m [dostęp: 10.07.2019].
Witkowski, Wit Stanisław. 2009. Wprowadzenie do prawa muzułmańskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zieliński, Tadeusz J. 2009. „Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 1989 r. jako „magna charta” swobód światopoglądowych w Polsce”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 53-65. Katowice – Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów w Bielsku-Białej.
Uniwersytet Jagielloński
Dr hab., Zakład Prawa Kościelnego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-2579-1454Licencja
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
