Wolność religijna i stosunek państwa do wspólnot religijnych w konstytucjach wybranych państw muzułmańskich
Katarzyna Krzysztofek-Strzała
Uniwersytet Jagielloński , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2579-1454
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest analiza przepisów konstytucji 21 państw, w których wyznawcy islamu stanowią większość, choć islam niekoniecznie uznawany jest za religię państwową. Autorka bada związek pomiędzy zakresem wolności religijnej w wymiarze indywidualnym oraz wspólnotowym a kształtem relacji państwa ze związkami wyznaniowymi. Punkt odniesienia stanowił przy tym podział państw na wyznaniowe i świeckie. Analiza porównawcza prowadzi do wniosku, że zakres wolności religijnej gwarantowanej w poszczególnych państwach jest różny i nie jest w pełni zależny od przyjętego w nich modelu relacji ze związkami wyznaniowymi. Nie ma też bezpośredniego związku pomiędzy liczbą muzułmanów w danym państwie a kształtem tych relacji. Jako dyskusyjna jawi się ponadto użyteczność stosowania w odniesieniu do muzułmańskich państw wyznaniowych podziału na dwie wersje: otwartą i zamkniętą. Nie odzwierciedla on bowiem różnorodności unormowań dotyczących wolności religijnej, które przyjęto w ustawach zasadniczych analizowanych państw.
Słowa kluczowe:
państwa muzułmańskie, prawo szariatu, konstytucja, wolność religijna, państwo wyznanioweBibliografia
Akyol, Mustafa. 2020. „Freedom in the Muslim world”. Economic Development Bulletin. Center for Global Liberty and Prosperity 33: 1–12.
Bar, Wiesław. 2003. Wolność religijna w Dār al-Islām. Zagadnienia prawa wyznaniowego. Lublin: Wydawnictwo Polihymnia.
Bhutto, Sanaullah, Saifullah Bhutto, Muhammad Tufail Chandio. 2017. „Protection and respect for the places of worship in Islam”. Ma’ārif Research Journal 13: 9–16.
Bielawski, Józef. 1973. Islam, religia państwa i prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Bisztyga, Andrzej. 2013. „Zachodnia a islamska koncepcja praw człowieka”. Przegląd Prawa Konstytucyjnego 1(13): 77–92. (Crossref)
Borecki, Paweł. 2017. „Znamiona państwa wyznaniowego. Uwagi na kanwie dorobku współczesnego konstytucjonalizmu”. Studia Prawa Publicznego 4(20): 33–53. (Crossref)
Brataniec, Katarzyna. 2016. Stosunki władzy w islamie na przykładzie Egiptu, Maroka i Arabii Saudyjskiej. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Bury, Jan, Jerzy Kasprzak. 2007. Prawo karne islamu. Warszawa: Centrum Doradztwa i Informacji Difin.
Głogowska, Patrycja. 2020. „Rewolucje i refolucje libańskie – zrywy ludności w najnowszej historii Libanu”. Wrocławskie Studia Erazmiańskie: Orient Daleki i Bliski 14: 53–71.
Hajdarowa, Muatar Saidmuradovna. 1990. „Podstawowe kierunki i szkoły prawa muzułmańskiego”. W: Prawo muzułmańskie (struktura i podstawowe instytucje), red. Leonid R. Sjukijajnen, tłum. Kazimierz Piasecki, 65–83. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hallaq, Wael B. 2005. The origins and evolution of Islamic law. Cambridge: Cambridge University Press.
Kapłońska, Joanna. 2014. „Wpływ islamu na politykę wewnętrzną Turcji”. Wschodnioznawstwo 8: 91–109.
Koran, tłum. Józef Bielawski. 1986. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Krukowski, Józef. 2008. Polskie prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis.
Kubacki, Paweł. 2016. „Modele relacji instytucjonalnych państwo–kościół we współczesnych konstytucjach”. Kortowski Przegląd Prawniczy 3: 176–181.
Landowski, Zbigniew. 2008. Islam: nurty, odłamy, sekty. Warszawa: Książka i Wiedza.
Lipska-Toumi, Marzena. 2015. Wprowadzenie do ustroju i prawa państw arabskich. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Przybyszewski, Krzysztof. 2010. Prawa człowieka w kontekstach kulturowych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Rahman, Mohammad Mushfequr. 2021. Universal Declaration of Human Rights and Islamic Human Rights: A comparison, https://www.researchgate.net/publication/355034343_Universal_Declaration_of_Human_Rights_Islamic_Human_Rights_A_Comparison [dostęp: 29.07.2022].
Sadowski, Mirosław. 2017a. Islam. Religia i prawo. Warszawa: Wolters Kluwer.
Sadowski, Mirosław. 2017b. „Islam a prawa człowieka”. W: Konstytucja w państwie demokratycznym, red. Sławomir Patyra, Mirosław Sadowski, Krzysztof Urbaniak, 427–439. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Sobczak, Jacek, Maria Gołda-Sobczak. 2012. „Wolność sumienia i wyznania jako prawo człowieka”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K. Politologia 1: 27–65.
Szymanek, Jarosław. 2014. „Państwo wyznaniowe”. W: Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. Artur Mezglewski, 290–294. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Waines, David. 2003. An introduction to Islam. Cambridge: Cambridge University Press. (Crossref)
Warchałowski, Krzysztof. 2002. „Wolność uzewnętrzniania religii i przekonań religijnych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka”. Kwartalnik Prawa Publicznego 1/2: 189–212.
Witkowski, Stanisław Wit. 2009. Wprowadzenie do prawa muzułmańskiego. Wybrane instytucje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Uniwersytet Jagielloński
Dr hab., Pracownia Prawa Kościelnego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-2579-1454
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
