Prawo Kościoła katolickiego do zakładania i prowadzenia szkół
Katarzyna Więcek
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
W artykule przedstawione zostały podstawowe motywy podejmowania przez Kościół Katolicki działalności oświatowej. Nawiązując do wielowiekowej tradycji podmioty kościelne również w dobie obecnej zajmują się prowadzeniem placówek edukacyjnych, wśród których na szczególną uwagę zasługują szkoły. Korzystając z gwarantowanej przez prawodawstwo państw demokratycznych wolności religijnej, Kościół wspiera rodziców w wychowywaniu dzieci zgodnie z ich przekonaniami religijnymi. Szczególną formą tej pomocy jest prowadzenie szkół, w których proces wychowawczy opiera się na wartościach chrześcijańskich. Szkoły katolickie podlegają podwójnemu reżimowi prawnemu. Ich zakładanie i podstawowe zasady funkcjonowania określa zarówno prawodawstwo oraz nauczanie Kościoła, jak również przepisy prawa krajowego. W polskim systemie oświaty odnośnie do szkół prowadzonych przez kościelne osoby prawne, co do zasady, mają zastosowanie przepisy dotyczące szkół prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne, inne niż jednostki samorządu terytorialnego. Podmioty kościelne posiadające osobowość cywilnoprawną mogą, zgodnie z prawem polskim, zakładać szkoły publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych oraz niepubliczne. Ważne jest, aby podejmując starania, mające na celu realizację wymagań, wynikających z przepisów państwowych, nie zapominano równie gorliwie troszczyć się o zachowanie katolickiej tożsamości, która stanowi o specyfice tych szkół.
Słowa kluczowe:
szkoła katolicka, podmioty prowadzące szkołę, prawo rodziców do wychowania i nauczania dzieci, Kościół Katolicki, polityka oświatowa, prawo oświatowe, prawo do nauki, wolność religijna, Konstytucja RPBibliografia
Bielecki M., Wychowanie dziecka zgodnie z przekonaniami rodziców oraz jego wolność religijna w kontekście orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 3 listopada 2009, w: Szkoła. Edukacja i wychowanie, red. A. Balicki, T. Guz, W. Lis, Lublin 2010, s. 37-50.
Chiappetta L., Il Codice di Diritto Canonico. Commento giuridico-pastorale, Napoli 1988.
Composta D., Commento al can. 803, w: Commento al Codice di Diritto Canonico, red. P.V. Pinto, Città del Vaticano 2001, s. 499.
Composta D., Commento al can. 806, w: Commento al Codice di Diritto Canonico, red. P.V. Pinto, Città del Vaticano 2001, s. 500.
Dmowski S., Komentarz do art. 8 (nr 1), w: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Cześć ogólna. Tytuł II. Osoby, red. S. Dmowski, S. Rudnicki, wyd. 6, Warszawa 2004, s. 66-71.
Komorowski T., Prawo w praktyce oświatowej. Poradnik dla nauczycieli i kadry kierowniczej, wyd. 7, Poznań 2007.
Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 2000.
Kurzyna-Chmiel D., Podstawy prawne i organizacyjne oświaty. Prawo oświatowe w zarysie, Warszawa 2009.
Łopatka A., Dziecko. Jego prawa człowieka, Warszawa 2000.
Maj A., Szkoła katolicka w polskim systemie szkolnictwa, „Pedagogia Christiana” 2007, t. 19, s. 125-136.
Mezglewski A., Szkolnictwo wyznaniowe w Polsce w latach 1944-1980. Studium historyczno-prawne, Lublin 2004.
Misztal H., Prawo rodziców do wychowania dzieci według własnych przekonań, „Teka Komisji Prawniczej Polskiej Akademii Nauk Oddział w Lublinie” 2009, t. 2, s. 64-75.
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
Pilich M., Ustawa o systemie oświaty. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2009.
Sobański R., Osoby fizyczne i prawne, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Tom I. Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, R. Sobański, Poznań 2003, s. 163-201.
Sobczyk P., Wolność religijna w działalności orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego, w: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. D. Walencik, Katowice – Bielsko-Biała 2009, s. 67-80.
Warchałowski K., Nauczanie religii i szkolnictwo katolickie w konkordatach współczesnych, Lublin 1998.
Warchałowski K., Szkolnictwo oraz działalność oświatowo-wychowawcza kościołów i innych związków wyznaniowych, w: Prawo wyznaniowe, red. J. Krukowski, K. Warchałowski, Warszawa 2000, s. 161-186.
Wroceński J., Sytuacja prawna szkolnictwa wyznaniowego w III Rzeczypospolitej Polskiej, w: Ecclesia et status. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskiego, red. A. Dębiński, K. Orzeszyna, M. Sitarz, Lublin 2004, s. 961-982.
Zasępa T., Szkoła katolicka w XXI wieku, w: Szkoła katolicka w XXI wieku, red. T. Zasępa, Lublin 2003, s. 9-19.
Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
