Rejestr wyznaniowych osób prawnych – wybrane zagadnienia na przykładzie jednostek Kościoła katolickiego
Wojciech Malesa
Uniwersytet Łódzki , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2732-4625
Aneta Wawrzaszek
Uniwersytet Jagielloński , PolskaAbstrakt
Jednostki organizacyjne Kościołów i innych związków wyznaniowych mogą uzyskać osobowość prawną na gruncie prawa polskiego. Ten przywilej umożliwia swobodne funkcjonowanie w przestrzeni publicznej. Według przyjętej w Polsce koncepcji, osoby prawne działają przez swoje organy. Prawo wewnętrzne Kościoła katolickiego wprowadza szereg ograniczeń w kompetencjach poszczególnych organów, co powoduje utrudnienia w obrocie prawnym. Przedmiotem orzeczeń sądowych stały się spory związane z dokonaniem przez kościelną osobę prawną czynności, do której nie była umocowana na gruncie prawa kanonicznego. Wyroki wydawane w tych sprawach wywołały dyskusję w doktrynie. Rozwiązaniem problemu jest upublicznienie kompetencji poszczególnych osób prawnych i ich organów, co zabezpieczy pewność obrotu. M. Pietrzak, D. Walencik i A. Januchowski postulują utworzenie publicznego rejestru wyznaniowych osób prawnych. Koncepcję tę rozwijają autorzy artykułu, którzy określają zarys tego rejestru –miałyby się w nim znaleźć informacje o nazwie, adresie siedziby oraz numerach identyfikacyjnych wyznaniowej osoby prawnej. Ponadto ujawniona powinna zostać jej przynależność denominacyjna, teren działania, dane organu stanowiącego (nadrzędnego) i dane organu zarządzającego (wykonawczego). W artykule przedstawiony został także przykładowy katalog kompetencji związanych z prawem reprezentacji oraz zaciągania zobowiązań finansowych, które należy wymienić w rejestrze. Poruszono także kwestię możliwości nadawania statusu organizacji pożytku publicznego.
Słowa kluczowe:
relacje Państwo – Kościół, prawo kanoniczne, Kościół Katolicki, forma uregulowania sytuacji prawnej, wyznaniowa osoba prawna, związek wyznaniowyBibliografia
Borecki P., Autonomia Kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim, „Przegląd Religioznawczy” 2011, nr 3, s. 123-139.
Borecki P., Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, t. 10, s. 115-159.
Dadańska K. A., Działanie osoby prawnej, Warszawa 2006.
Gliszczyńska-Gniewek J., Śliwińska M., Zawieranie umów w praktyce bankowej. Parafia Kościoła katolickiego, Poznań 2012.
Góralski W., Pieńdyk A., Zasada niezależności i autonomii Państwa i Kościoła w Konkordacie polskim z 1993 r., Warszawa 2000.
Grzybowski S., System prawa cywilnego, t. I, Wrocław 1985.
Januchowski A., Prawo kanoniczne a reprezentacja osób prawnych Kościoła katolickiego – problem przedstawicielstwa ustawowego i pełnomocnictwa, „Prawo Bankowe” 2008, nr 1, s. 81-90.
Januchowski A., Skuteczność prawa kanonicznego w zakresie reprezentacji osób prawnych Kościoła katolickiego, „Rejent” 2007, nr 9, s. 49-67.
Januchowski A., Wybrane zagadnienia związane z reprezentacją parafii przez proboszcza na gruncie prawa kanonicznego i polskiego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008, t. 11, s. 211-236.
Kidyba A., Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, t. 1, Warszawa 2009.
Krukowski J., Warchałowski K., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2000.
Krzemiński M., Znaczenie prawa kanonicznego dla określenia sposobu reprezentacji kościelnych osób prawnych (Glosa do wyroku SN z 27 lipca 2000 r.), „Prawo Bankowe” 2005, nr 10, s. 20-30.
Mezglewski A., Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie jako podmioty prawa międzynarodowego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005, t. 8, s. 295-303.
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2008.
Pietrzak M., Prawo kanoniczne w polskim systemie prawnym, „Państwo i Prawo” 2006, nr 8, s. 16-31.
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010.
Plisiecki M., Wyznaniowa osoba prawna w prawie polskim, Warszawa 2013.
Pyziak-Szafnicka M., Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2009.
Radecki G., Organy osób prawnych Kościoła katolickiego w Polsce, „Rejent” 2003, nr 7-8, s. 127-155.
Rakoczy B., Odpowiedzialność zakonnika załatwiającego sprawy zakonnej osoby prawnej, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2009, nr 1, s. 63-73.
Stanisz P., Proboszcz jako reprezentant parafii rzymskokatolickiej w stosunkach cywilnoprawnych, w: Prawo państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych. Pamiętnik VII Zjazdu Katedr i Wykładowców Prawa Wyznaniowego, Gniezno 11-12 IX 2010, red. K. Krasowski, M. Materniak-Pawłowska, M. Stanulewicz, Poznań 2010, s. 191-200.
Tomkiewicz M., Zasada równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych a zakres ich autonomii w zarządzaniu majątkiem na forum externum w Polsce, „Przegląd Religioznawczy” 2013, nr 4, s. 215-227.
Walencik D., Nabywanie dóbr doczesnych przez osoby prawne Kościoła katolickiego w świetle prawa polskiego i prawa kanonicznego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005, t. 7, s. 157-179.
Walencik D., Opinia prawa w sprawie nabycia osobowości prawnej przez dom zakonny Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu z siedzibą w Żarkach, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011, nr 3, s. 259-268.
Wyznania religijne, stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009-2011, red. P. Ciecieląg, Warszawa 2013.
Zoll F., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2011.
Uniwersytet Łódzki
Filia Uniwersytetu Łódzkiego w Tomaszowie Mazowieckim, ul.Konstytucji 3 Maja 65/67, 97-200 Tomaszów Mazowiecki
https://orcid.org/0000-0002-2732-4625Uniwersytet Jagielloński
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
