Regulacja prawna edukacji religijnej na Ukrainie - realizacja zasady oddzielenia kościoła i innych związków wyznaniowych od państwowych placówek oświatowych

Oleksandr Bilash

Uzhhorod National University , Ukraina
https://orcid.org/0000-0002-1248-7798

Tetyana Karabin

Uzhhorod National University , Ukraina
https://orcid.org/0000-0002-6538-5269


Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie realizacji konstytucyjnego przepisu o oddzieleniu Kościoła (związków wyznaniowych) na Ukrainie od państwa oraz szkoły od Kościoła poprzez analizę ustawodawstwa, praktyki stosowania prawa oraz danych statystycznych. Zdaniem autorów obowiązujące w tym zakresie normy konstytucyjne nie są w pełni przestrzegane, a realizowana w szkołach edukacja religijna pozostaje w dużym stopniu zależna od związków wyznaniowych. Intensywność i głębokość wpływu związków wyznaniowych na instytucje edukacyjne różni się jednak w zależności od poziomu edukacji i rodzaju placówki. Na poziomie edukacji przedszkolnej i ogólnokształcącej, ze względu na obowiązującą standaryzację i kontrolę państwową, sfera autonomii związków wyznaniowych w świadczeniu usług edukacyjnych jest dość wąska. Na poziomie szkolnictwa wyższego, w instytucjach założonych przez związki wyznaniowe, o procesie kształcenia decydują same związki wyznaniowe, natomiast w instytucjach państwowych i samorządowych, które kształcą specjalistów w zakresie teologii, proces ten jest realizowany pod nadzorem Ministerstwa Edukacji i Nauki. De facto wyższe wykształcenie teologiczne (zarówno uzyskiwane w instytucjach prywatnych, jak i w instytucjach państwowych lub samorządowych) nie jest oddzielone od organizacji religijnych, chociaż tak stanowi Konstytucja Ukrainy. Wyznaniowy charakter teologii przejawia się w treści wykładanych przedmiotów oraz w organizacji procesu nauczania. Jednak w praktyce współpraca kościołów z instytucjami edukacyjnymi opiera się na potrzebie, aby te pierwsze decydowały lub przynajmniej miały wpływ na treść kształcenia przyszłych duchownych i pracowników instytucji kościelnych, natomiast dla instytucji oferujących kształcenie współpraca ta stanowi gwarancję zatrudnienia absolwentów oferowanych programów edukacyjnych, co bezpośrednio wpływa na liczbę kandydatów.

Słowa kluczowe:

kształcenie teologiczne, związki wyznaniowe, wolność religii, instytucje oświatowe, wolność sumienia i wyznania

Bilash, Oleksandr, and Tetyana Karabin. 2020. “Taxation of religious organizations in Ukraine.” Kościół i Prawo 9(22)/1: 63-79. DOI 10.18290/kip2091-4 (Crossref)

Bilash, Oleksandr. 2012. “Perspektyvy suchasnoyi teolohichnoyi osvity v Ukrayini.” Filosofsʹka dumka: Spetsvypusk Sententiae III „Khrystyyansʹka teolohiya i suchasna filosofiya”: 259 -264.

Bilash, Oleksandr. 2019. “Registration of Religious Communities in the Ukraine.” In Registrácia cirkví a náboženských spoločností v zemích Vyšehradskej štvorky, Rakúsku a na Ukrajine. Registration of Churches and Religious Societies in the Visegrad Four Countries, Austria and Ukraine, ed. by Damian Němec. Praha: Leges.

Khromets, Vitalii. 2018a. “Konfesiyni ta svit•sʹki formy funktsionuvannya bohoslovʺya ta bohoslovsʹkoyi osvity.” Visnyk Lʹvivsʹkoho universytetu. Seriya filosofsʹko-politolohichni studiyi 18: 236-244.

Khromets, Vitalii. 2018b. “Normatyvno-pravove rehulyuvannya diyalʹnosti zakladiv vyshchoyi dukhovnoyi osvity v umovakh novoho osvitnʹoho zakonodavstva Ukrayiny.” Osvitniy dyskurs. Humanitarni nauky 6: 104-116.

Khromets, Vitalii. 2018c. „Zakonodavche rozvʹyazannya vyznannya rezulʹtativ osvitnʹoyi diyalʹnosti ukrayinsʹkykh zakladiv vyshchoyi dukhovnoyi osvity.” Mulʹtyversum. Filosofsʹkyy alʹmanakh 1–2 (163–164): 122-135.

Khromets, Vitalii. 2019. Bohoslovsʹka osvita yak fenomen relihiynoho ta svit•sʹkoho osvitnʹoho prostoru Ukrayiny. Dysertatsiya na zdobuttya naukovoho stupenya doktora filosofsʹkykh nauk za spetsialʹnistyu 09.00.11 – relihiyeznavstvo. Natsionalʹnyy pedahohichnyy universytet imeni M. P. Drahomanova.

Lazur, Yaroslav, and Oleksandr Bilash. 2022. “Vidpravni polozhennya osvitnʹoho prava Ukrayiny.” Naukovyy visnyk Uzhhorodsʹkoho Natsionalʹnoho Universytetu. Seriya Pravo 69: 292-298. DOI 10.24144/2307-3322.2021.69.49 (Crossref)

Melnychuk, Oleh. 2020. “Relihiyna osvita ta publichne administruvannya: tochky dotyku ta administratyvno-pravove zabezpechennya.” Yurydychnyy naukovyy elektronnyy zhurnal 5: 254-257. DOI 10.32782/2524-0374/2020-5/71

Palinchak, Mykola. 2011. “Relihiyna osvita v shkolakh: vitchyznyana ta zarubizhna praktyka.” Naukovi zapysky Natsionalʹnoho universytetu „Ostrozʹka akademiya". Seriya: Istorychne relihiyeznavstvo 5: 158-168.

Pogromska, Anna. 2008. “Realizitsiya relihiynoyi osvity v systemi serednikh zahalʹnoosvitnikh shkil: svitovyy dosvid.” Visnyk Zaporizʹkoho natsionalʹnoho universytetu 1: 211-215.

Pranevičienė, Birutė, and Agnė Margevičiūtė. 2013. “Issues on the right to religious education.” The Lawyer Quarterly 1: 1-14.

Romanova, Olena. 2006. “Relihiynyy komponent v systemi osvity: pidkhody do derzhavnoho rehulyuvannya”. Politychnyy menedzhment 6: 98-107.

Sopilko, Iryna, and Ivan Vozniak. 2013. “Suchasnyy stan pravovoho rehulyuvannya svobody virospovidannya v Ukrayini ta perspektyvy yoho vdoskonalennya.” Yurydychnyy visnyk 1(26): 71-77.

Vasin, Maxim. 2020. Tvoye pravo na svobodu virospovidannya. Posibnyk dlya viruyuchykh, relihiynykh hromad ta posadovykh osib orhaniv vlady. Kyyiv: Media svit.


Opublikowane
22-12-2022


Bilash, O., & Karabin, T. (2022). Legal regulation of religious education in Ukraine: Implementation of the separation of the church and other religious organizations from state educational institutions. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 25, 107–127. https://doi.org/10.31743/spw.14358

Oleksandr Bilash  oleksandr.bilash@uzhnu.edu.ua
Uzhhorod National University

Assoc. Prof. Dr. Dr., Department of Administrative, Financial and Information Law, Faculty of Law, Uzhhorod National University, Kapitulna street 26, 88000 Uzhhorod, Ukraine

https://orcid.org/0000-0002-1248-7798
Tetyana Karabin 
Uzhhorod National University

Prof. Dr., Department of Administrative, Financial and Information Law, Faculty of Law, Uzhhorod National University, Kapitulna street 26, 88000 Uzhhorod, Ukraine

https://orcid.org/0000-0002-6538-5269



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).

Inne teksty tego samego autora