Legal aspects of the structure and operating activities of the Office for Denominational Affairs related to the Catholic Church in the Years 1950–1975
Review of Michał Krawczyk’s monograph Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem, Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego, pp. 248
Bartosz Nowakowski
Siedlce University of Natural Sciences and Humanities , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-7182-4600
Abstract
The aim of this paper is to critically discuss Michał Krawczyk’s monograph titled Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem (Organizational structure and activities of the Office for Denominational Affairs in the years 1950–1975), published in 2022, taking into account other relevant research. Krawczyk’s monograph presents selected sources from the rich archival material stored in the Archives of Modern Records in Warsaw. The material pertains to the organizational structure of the Office and its subsequent transformations, its supervision of domestic denominational administration, the formal scope of powers of its individual units and the content of legal acts issued by this body. The sources also provide insight into the Office’s actual goals and the methods used to achieve them. The presentation of these source materials makes a significant contribution to the research on the Office for Denominational Affairs, which – despite the publication of some important works – is still at an early stage.
Keywords:
communism, Catholic Church, Office for Denominational Affairs, religious politics, Polish People’s Republic, denominational administrationReferences
Dudek, Antoni. 1995. Państwo i Kościół w Polsce 1945–1970. Kraków: Wydawnictwo „PiT”.
Friszke, Andrzej. 2010. PRL wobec Kościoła. Akta Urzędu do Spraw Wyznań 1970–1978. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, Towarzystwo „Więź”.
Gucewicz, Daniel. 2020a. Polityka wyznaniowa PRL, https://histmag.org/Polityka-wyznaniowa-PRL-20538 [dostęp: 15.12.2022].
Gucewicz, Daniel. 2020b. „Wydział do spraw Wyznań w Gdańsku 1950–1990. Wybrane zagadnienia”. W: Urząd do Spraw Wyznań – struktury, działalność, ludzie, t. 1: Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności, red. Rafał Łatka, 15–38. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Krajczyński, Jan. 2017. „Wybrane problemy Kościoła katolickiego w PRL w zakresie realizacji własnej misji”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 80: 55–77. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6069.80.05.
Krawczyk, Michał. 2022. Struktura organizacyjna i działalność Urzędu do Spraw Wyznań w latach 1950–1975 – wybór archiwaliów z wprowadzeniem. Siedlce: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
Łatka, Rafał (red.). 2020. Urząd do Spraw Wyznań – struktury, działalność, ludzie, t. 1: Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Łatka, Rafał (red.). 2021. Urząd do Spraw Wyznań – struktury, działalność, ludzie, t. 2: Struktury administracji wyznaniowej i pierwsze lata działalności Urzędu ds. Wyznań w Polsce ludowej (1945–1956). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Mazurkiewicz, Dariusz. 2007. Działania Wydziału do Spraw Wyznań w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego w latach 1950–1972. Studium prawno-historyczne [praca doktorska]. Lublin: BKUL.
Mazurkiewicz, Dariusz. 2019. „Ingerencje Wydziału do Spraw Wyznań w Zielonej Górze w funkcjonowanie seminariów duchownych Kościoła gorzowskiego w latach 1946–1972”. Studia Paradyskie 29: 75–100.
Misztal, Henryk. 1996. Polskie prawo wyznaniowe, t. 1: Zagadnienia wstępne. Rys historyczny. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Misztal, Henryk, Artur Mezglewski. 2005. „Zarys kompetencji, styl działania i cele Urzędu do Spraw Wyznań”. W: Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. Artur Mezglewski, Piotr Stanisz, Marta Ordon, 33–70. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Noszczak, Bartłomiej (red.). 2018. Pół wieku Milenium. Religijne, polityczne i społeczne aspekty obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski (1956–1966/1967) – Warszawa. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Noszczak, Bartłomiej. 2020a. Antymilenium. Konflikt państwa z Kościołem na tle obchodów tysiąclecia chrztu Polski (1956–1966–1967). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Noszczak, Bartłomiej. 2020b. Międzynarodówka antykościelna. Współpraca polskiego Urzędu do spraw Wyznań z jego odpowiednikami w państwach komunistycznych (1954–1989) – preliminaria badawcze. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Nowakowski, Andrzej. 1998. „Administracja spraw wyznaniowych w powojennej Polsce”. Kościół i Prawo 13: 27–40.
Ordon, Marta. 2016. „Prawo o stowarzyszeniach jako instrument nadzorowania działalności zgromadzeń zakonnych w latach 1949–1989”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19: 237–261. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.134.
Pietrzak, Michał. 1999. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
Stanisz, Piotr. 2000. „Ideologiczne podstawy polityki wyznaniowej w PRL”. Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej 7: 259–270.
Raina, Peter. 1994a. Kardynał Wyszyński, t. 3: Czasy Prymasowskie 1956–1961. Warszawa: Książka Polska.
Raina, Peter. 1994b. Kościół – państwo w świetle akt wydziału d/s wyznań 1967–1968. Próby kontroli Kościoła. Wydarzenia marcowe. Interwencja sierpniowa w Czechosłowacji. Warszawa: Książka Polska.
Zamiatała, Dominik. 2009. Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945–1989, t. 1: Problematyka organizacyjno-personalna. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Zamiatała, Dominik. 2011. „Działania represyjne władz komunistycznych wobec zakonów męskich w PRL”. Kościół w Polsce. Dzieje i kultura 10: 211–236.
Zamiatała, Dominik. 2012. Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945–1989, t. 2: Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945–1989. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Zamiatała, Dominik. 2015. „Duszpasterstwo polonijne w latach 1945–1989 w dokumentach Urzędu do Spraw Wyznań – rekonesans po zasobie archiwalnym Archiwum Akt Nowych w Warszawie”. W: W kręgu badań nad Polonią i duszpasterstwem polonijnym. Istota i metodologia badań polonijnych, red. Sławomir Zych, Bartosz Walicki, 145–164. Lublin–Sokołów Małopolski: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna.
Zamiatała, Dominik. 2017. „Współpraca KGB z SB w walce z Kościołem katolickim w latach sześćdziesiątych XX w.”. W: Kościół katolicki w Europie Środkowo-Wschodniej w obliczu dwóch totalitaryzmów (1917–1990). T. 2, red. Mariusz Krzysztofiński, Józef Wołczański, 183–210. Rzeszów–Lwów: Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo bł. Jakuba Strzemię Archidiecezji Lwowskiej Obrządku Łacińskiego.
Zamiatała, Dominik. 2018. „Zakony męskie wobec obchodów milenijnych 1966 roku”. W: Pół wieku Milenium. Religijne, polityczne i społeczne aspekty obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski (1956–1966/1967) – Warszawa. Studia i materiały, red. Bartłomiej Noszczak, 213–240. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Zamiatała, Dominik. 2021. „Zrzeszenie Katolików „Caritas” w optyce polityki władz komunistycznych w Polsce w latach 1950–1970”. Pamięć i Sprawiedliwość 1: 227–252.
Siedlce University of Natural Sciences and Humanities
Dr hab., prof. UwS, Instytut Nauk o Polityce i Administracji, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet w Siedlcach, ul. Żytnia 39, 08-110 Siedlce
https://orcid.org/0000-0002-7182-4600License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
- According to the Act of 4 February 1994 on copyright and related rights, the author of a publication transfers to the publisher the proprietary copyright of his or her work in all fields of exploitation known on the date of concluding an agreement with the publisher.
- Texts submitted for publication in Studia z Prawa Wyznaniowegocannot infringe the copyright of third parties. The author declares the originality of his or her publication when completing a declaration and signing a publishing agreement.
- Authors are permitted to post the publisher's version of their work online (e.g. in institutional repositories, academia.edu, researchgate.net or on their website) after its initial publication in this journal.
- With the consent of the editors, texts published in Studia z Prawa Wyznaniowego can be republished in other publications (provided that their original place of publication is acknowledged).
- This is an open access journal which means that all content is freely available without charge to the user or his/her institution. Users are allowed to read, download, copy, distribute, print, search, or link to the full texts of the articles, or use them for any other lawful purpose, without asking prior permission from the publisher or the author.
