The obligation to protect life and the right to refuse treatment in the context of the religious freedom of Jehovah’s Witnesses and their position on blood transfusions
Abstract
Saving lives is a vital part of a doctor’s work. However, while doctors must adhere to the constitutionally defined principles of health care, they must also acknowledge the principle of patients’ rights, including the patient’s right to self-determination. This means that a doctor cannot define a course of treatment purely according to his or her own understanding as this would limit the patient’s autonomy. Thus, patients today participate in the medical decisions that concern them, and their consent is required for all medical treatments. This may give rise to difficulties in situations that require the simultaneous implementation of two principles: salus aegroti suprema lex est and voluntas aegroti suprema lex est. Patients may refuse treatment for various reasons. In the case of Jehovah’s Witnesses, they may refuse blood transfusions due to their religious beliefs. This paper considers the basis for refusal to consent to treatment and draws on legal solutions in an attempt to address the issue, Polish jurisprudence and opinions expressed by scholars. The author concludes that nobody has the right to demand that a patient explain his or her decision to refuse treatment, even when that stance is irrational from a medical point of view. Instead, the patient’s decision must be freely made and not forced or manipulated. It makes no difference whether this choice relates to a current (specific) situation or to a future scenario (pro futuro statements); however, the decision must relate to the person who makes it—they must be an adult and not incapacitated. The issue of consent must be resolved quite differently when it concerns the treatment of a child, that is, a person who cannot make informed decisions for themselves, but on whose behalf the parents will normally decide. Decisions affecting the life and death of a child exceed the limits of parental authority, and in such circumstances, parental refusal of a child’s treatment should be challenged.
Keywords:
Jehovah's Witnesses, blood transfusion, patient autonomy, religious freedom, refusal to consent to treatment, obligation to protect lifeReferences
Augustynowicz, Anna, Iwona Wrześniewska-Wal, Tomasz Tatara. 2014. „Przetaczanie krwi małoletnim pacjentom, których rodzice są Świadkami Jehowy – wybrane zagadnienia prawne”. Pediatria Polska 89(5): 380–384. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pepo.2014.06.007. (Crossref)
Bendza, Włodzimierz. 2015. „Brak świadomości lub swobody w podejmowaniu decyzji i wyrażeniu woli – zagadnienia praktyczne”. Prawo i Medycyna 4: 25–46.
Bednarski, Włodzimierz. 2017. Czy Świadkowie Jehowy są kompetentni w orzekaniu o transfuzji krwi? Małe vademecum dla środowiska medycznego i krytyka nauki Towarzystwa Strażnica. Gdańsk: Wydawnictwo Ikona.
Boratyńska, Maria. 2007. „Niektóre aspekty świadomej zgody pacjenta na leczenie na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego. Część 1. Sprzeciw pro futuro”. Prawo i Medycyna 2: 23–32.
Brusiło, Jerzy. 2002. „Autonomia jako dobro pacjenta we współczesnej praktyce medycznej”. Sympozjum 1(9): 65–77.
Bujny, Jędrzej. 2008. „Prawne aspekty oświadczeń składanych przez Świadków Jehowy na wypadek utraty przytomności”. Anestezjologia i Ratownictwo 2: 195–200.
Chmielewska, Urszula, Anna Karnas. 2000. „Głos w sprawie uznania wyroku Apelacyjnego Trybunału Administracyjnego (Cour Administrative d‘Appel de Paris) z dnia 9 czerwca 1998 r., jako wyznacznika kierunku przemian polskiego prawa medycznego”. Prawo i Medycyna 5: 155–156.
Ignaczewski, Jacek. 2003. Zgoda pacjenta na leczenie. Warszawa: Twoje Zdrowie.
Jakuszewicz, Adam. 2012. „Prawo do odmowy zabiegu medycznego ratującego życie ze względu na sprzeciw sumienia. Refleksje prawno-porównawcze (Polska, Hiszpania)”. Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania UKW 2: 55–73.
Janiszewska, Beata. 2007. „Dobro pacjenta czy wola pacjenta – dylemat prawa i medycyny (uwagi o odmowie zgody na leczenie oraz o dopuszczalności oświadczeń pro futuro)”. Prawo i Medycyna 2: 33–50.
Karczewska, Natalia. 2010. „Wola pacjenta czy decyzja lekarza? Kontrowersje wobec konieczności dokonania transfuzji krwi u Świadków Jehowy”. Prawo i Medycyna 3: 108–124.
Krzysztofek, Katarzyna. 2015. „Stanowisko Świadków Jehowy wobec wybranych współczesnych procedur medycznych w świetle prawa polskiego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 18: 287–310. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.5093. (Crossref)
Marek, Andrzej. 2007. Kodeks karny. Komentarz, wyd. 4. LEX/el.
Nesterowicz, Mirosław. 2000. „Wyrok Cour Administrative d’Appel de Paris z 9.06.1998 r. (D.1999.J.277)”. Prawo i Medycyna 5: 151–154.
Nesterowicz, Mirosław. 2022. Prawo medyczne. Komentarze i glosy do orzeczeń sądowych. Warszawa: Wolters Kluwer.
Niemczyk, Stanisław, Aneta Łazarska. 2005. „Materialnoprawne elementy aktu zgody pacjenta w ujęciu prawnym i medycznym”. Prawo i Medycyna 2: 48–65.
Nowacka, Maria. 2014. „Autonomia pacjenta: jak dalece lekarz powinien ją szanować?”. Medyk Białostocki. Miesięcznik Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku 1: 19–20.
Syska, Maciej. 2011. „Zgoda na zabieg medyczny oraz oświadczenia pro futuro w ustawodawstwie i orzecznictwie francuskim i belgijskim. Część II. Postulaty de lege ferenda wobec ustawodawcy polskiego”. Prawo i Medycyna 2: 75–99.
Szczepaniak, Lucjan. 2010. „Etyczne aspekty rezygnacji z przetoczenia krwi ze względów religijnych”, Mp.pl, https://www.mp.pl/etyka/terapia_chorob/49758,etyczne-aspekty-rezygnacji-z-przetoczenia-krwi-ze-wzgledow-religijnych#1 [dostęp: 6.04.2024].
Świderska, Małgorzata. 2007. Zgoda pacjenta na zabieg medyczny. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
Tołłoczko, Tadeusz. 1999. „Problem zgody pacjenta jako dylemat aksjologiczny – refleksje klinicysty”. Prawo i Medycyna 1: 90–94.
Wiwatowski, Tadeusz. 2001. „Stanowisko Świadków Jehowy wobec opieki medycznej”. W: Małgorzata Szeroczyńska, Bogumiła Wołoszczuk-Gębicka, Tadeusz Wiwatowski, Zabiegi chirurgiczne u Świadków Jehowy. Aspekty medyczne i prawne, 4–17. Warszawa: Wydawnictwo Emu.
Zielińska, Eleonora. 2000. „Powinności lekarza w przypadku braku zgody na leczenie oraz wobec pacjenta w stanie terminalnym”. Prawo i Medycyna 5: 73–93.
University of Siedlce
Dr hab. nauk prawnych, prof. uczelni, Instytut Nauk o Polityce i Administracji, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet w Siedlcach, ul. Żytnia 39, 08-110 Siedlce
https://orcid.org/0000-0003-4684-0980License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
- According to the Act of 4 February 1994 on copyright and related rights, the author of a publication transfers to the publisher the proprietary copyright of his or her work in all fields of exploitation known on the date of concluding an agreement with the publisher.
- Texts submitted for publication in Studia z Prawa Wyznaniowegocannot infringe the copyright of third parties. The author declares the originality of his or her publication when completing a declaration and signing a publishing agreement.
- Authors are permitted to post the publisher's version of their work online (e.g. in institutional repositories, academia.edu, researchgate.net or on their website) after its initial publication in this journal.
- With the consent of the editors, texts published in Studia z Prawa Wyznaniowego can be republished in other publications (provided that their original place of publication is acknowledged).
- This is an open access journal which means that all content is freely available without charge to the user or his/her institution. Users are allowed to read, download, copy, distribute, print, search, or link to the full texts of the articles, or use them for any other lawful purpose, without asking prior permission from the publisher or the author.
