The repression of the communist authorities against the Roman Catholic Church in the Białystok Voivodeship in 1966
Abstract
The change of the political system in Poland after World War II brought about, inter alia, a shift in the state authorities’ attitude towards the Roman Catholic Church. This was connected to a campaign to secularise various areas of social life and to the arrests of “reactionary” priests. These actions were implemented with varying intensity over the following years. After the repression of the Stalinist period, the repressive actions of the party and state authorities against the Roman Catholic Church particularly intensified during the celebrations of the Millennium of the Baptism of Poland. The measures taken by the communists aimed, inter alia, to limit the number of participants in these and other religious events and to combat illegal religious construction, especially chapels, roadside crosses, and the like. This article presents the various actions undertaken in the Białystok Voivodeship by the authorities and their subordinate administrative and party structures, as well as the security apparatus, along with their consequences. A particularly important role was played by the Security Service (Służba Bezpieczeństwa), the Department for Religious Affairs (Wydział ds. Wyznań), and the politically used Penal-Administrative Collegia (Kolegia Karno-Administracyjne). The basis for this article is archival materials produced by party structures, the institutions under their control, and the security apparatus that guaranteed the maintenance of the communist regime. Although the materials produced by the Security Service in particular require a critical approach, they undoubtedly help provide a more complete picture of the events, their causes, and their consequences, among them, the initiation of 33 criminal proceedings against 56 people (including six priests) in the Białystok Voivodeship.
Keywords:
Białystok Voivodeship, Security Service, Criminal–Administrative Tribunals, Millennium of the Baptism of Poland, People's Republic of Poland, anti-religious activities, communist regime, Church-State relationsReferences
Białecki, Konrad. 2008. „Najważniejsze założenia polityki wyznaniowej państwa i ich realizacja w latach 1945–1956”. W: Władze wobec kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. Konrad Białecki, 11–28. Poznań: Instytut Pamięci Narodowej.
Chudzik, Wanda, Irena Marczak, Andrzej Napieralski, Marek Olkuśnik (red.). 1996. Uroczystości milenijne 1966 roku. Sprawozdania urzędów spraw wewnętrznych. Warszawa: Centralne Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.
Gucewicz, Daniel. 2008. „Gdański incydent milenijny. Suplement do albumu Milenium czy Tysiąclecie”. Biuletyn IPN 10: 75–81.
Liżyńska, Katarzyna, Anna Płońska. 2021. „Model orzecznictwa w sprawach o wykroczenia w Polsce Ludowej”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 43(4): 126–135. (Crossref)
Łatka, Rafał, Jan Żaryn (red.). 2017. Obchody Millenium na uchodźstwie w 50. rocznicę. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW; Instytut Pamięci Narodowej.
Łysko, Marcin. 2018. „Ewolucja polskiego systemu prawa wykroczeń w XX w.”. Miscellanea Historico-Juridica 17(1): 167–192. (Crossref)
Łysko, Marcin. 2019. „Postępowanie nakazowe w sprawach o wykroczenia w Polsce Ludowej. Charakterystyka modelu orzecznictwa karno-administracyjnego Polski Ludowej”. Z Dziejów Prawa 12(20): 835–861. (Crossref)
Mezglewski, Artur. 2000. „Nauczanie religii w Polsce Ludowej”. Studia z Prawa Wyznaniowego 1: 21–36.
Noszczak, Bartłomiej. 2020. Antymilenium. Konflikt państwa z Kościołem na tle obchodów tysiąclecia chrztu Polski (1956–1966/1967). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Sychowicz, Krzysztof. 2004. „Żadnych cudów”. Biuletyn IPN 10(45): 60–66.
Sychowicz, Krzysztof. 2010. „Komuniści w walce z krzyżami – realizacja Okólnika nr 26 Ministerstwa Oświaty z 4 VIII 1958 r. na terenie woj. białostockiego”. W: Kościół w obliczu totalitaryzmów. Zbiór studiów dla uczczenia XXV rocznicy męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki, Toruń 16–17 X 2009 r., red. Wojciech Polak, Waldemar Rozynkowski, Michał Białkowski, Jakub Kufel, 523–539. Toruń: Oficyna Wydawnicza Finna.
Sychowicz, Krzysztof. 2013. Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w województwie białostockim w latach 1944–1975. Białystok: Instytut Pamięci Narodowej.
Sychowicz, Krzysztof. 2019. „Przeciw Milenium – władze komunistyczne w województwie białostockim wobec organizacji i przebiegu uroczystości tysiąclecia chrztu Polski”. W: Od Maximis undique pressi do Totus Tuus Poloniae populus. Metropolie mohylewska i wileńska w latach 1798–1992, red. Jarosław Wasilewski, 202–229. Białystok: Instytut Pamięci Narodowej.
Wilczewski, Waldemar Franciszek. 2002. „Witold Pietkun (1911–1981)”. W: Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 1, red. Jan Żaryn, Jacek T. Żurek. Kraków–Warszawa–Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej.
Wysocki, Wiesław Jan. 2005. „Główne kierunki polityki komunistycznego państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w latach 1944–1957”. W: Władze komunistyczne wobec Kościoła katolickiego w Łódzkiem 1945–1967, red. Janusz Wróbel, Leszek Próchniak, 13–26. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Wysocki, Wiesław Jan. 2008. „Reakcje władz na milenijną nowennę i peregrynację”. Studia Prymasowskie 2: 21–43.
Żaryn, Jan. 2004. Kościół w PRL. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Akademia Łomżyńska
Dr habil. Faculty of Law and Administration, University of Lomza, ul. Akademicka 14, 18-400 Łomża, Poland
https://orcid.org/0000-0001-8666-0429License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
- According to the Act of 4 February 1994 on copyright and related rights, the author of a publication transfers to the publisher the proprietary copyright of his or her work in all fields of exploitation known on the date of concluding an agreement with the publisher.
- Texts submitted for publication in Studia z Prawa Wyznaniowegocannot infringe the copyright of third parties. The author declares the originality of his or her publication when completing a declaration and signing a publishing agreement.
- Authors are permitted to post the publisher's version of their work online (e.g. in institutional repositories, academia.edu, researchgate.net or on their website) after its initial publication in this journal.
- With the consent of the editors, texts published in Studia z Prawa Wyznaniowego can be republished in other publications (provided that their original place of publication is acknowledged).
- This is an open access journal which means that all content is freely available without charge to the user or his/her institution. Users are allowed to read, download, copy, distribute, print, search, or link to the full texts of the articles, or use them for any other lawful purpose, without asking prior permission from the publisher or the author.
