Prawo do nauki a prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania zgodnie z ich przekonaniami w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Jacek Falski

Polska Akademia Nauk , Polska
https://orcid.org/0000-0003-0893-3887


Abstrakt

Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oparte na Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności uznaje prawo do nauki sformułowane w art. 2 protokołu dodatkowego nr 1 do Konwencji za „niezbędne do realizacji praw człowieka”. Artykuł omawia i podsumowuje aktualny stan orzecznictwa ETPC w omawianej kwestii, ze szczególnym uwzględnieniem problemu praw rodziców do poszanowania przekonań (w tym religijnych) w kontekście realizacji prawa do nauki i konsekwencjami skutków transmisji tych przekonań rodziców na prawa dziecka. Trybunał w Strasburgu wiąże wymóg ochrony przekonań rodziców - związanych przede wszystkim z wolnością myśli, sumienia i wyznania - z pluralizmem poglądów stanowiącym jeden z fundamentów społeczeństwa demokratycznego. W tym też kontekście chroni przekonania rodziców przed niewłaściwym, nadmiernym prozelityzmem państwa w zakresie procesu nauczania. Niedopuszczalny w zakresie realizacji prawa do nauki jest także nadmierny prozelityzm rodziców. Od lat 70. ubiegłego wieku następuje rozwój orzecznictwa w tym zakresie. Wskazuje ono starania Trybunału w zakresie budowania kompromisu między ochroną praw dziecka, a przestrzeganiem praw rodziców, przy czym interesy dziecka stanowią zawsze wartość nadrzędna i priorytetową.

Słowa kluczowe:

prawa człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka, orzecznictwo ETPC, Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, prawo rodziców do wychowania i nauczania dzieci, prawo do nauki, wolność sumienia i religii, przekonania światopoglądowe

Achour Ben Y., L’islam et la Cour européenne des droits de l’homme, „Revue Générale de Droit International Public” 2007, nr 2.

Dupuy P.M., Boisson de Chazournes L., Protocole 1 – Article 2, w: L.E. Pettiti, E. Decaux, P.H. Imbert, La Convention européenne des droits de l’homme. Commentaire article par article, Paris 1995.

Falski J., Krzyż w szkole publicznej w orzecznictwie europejskim, „Sprawy Narodowościowe” 2010, nr 37.

Gonzales G., Le droit à l’instruction au sens de la Convention européenne des droits de l’homme, „Revue Française de Droit Administrative” 2010, nr 5.

Hucał M., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Warszawa 2012.

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, red. L. Garlicki, t. 2, Warszawa 2011.

Levinet M., La conciliation du droit à l’instruction de l’enfant et de l’obligation de respecter les convictions religieuses des parents à la lumiere de la Convention européenne des droits de l’homme, „Revue Trimestrielle des Droits de l’Homme” 2011, nr 87.

Nowicki M.A., Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2009, Warszawa 2010.

Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej, Warszawa 1992.

Sobczak W., Wolność myśli sumienia i religii. Poszukiwanie standardu europejskiego, Toruń 2013.

Wolność religii. Wybór materiałów. Dokumenty. Orzecznictwo, oprac. T. Jasudowicz, Toruń 2001.

Pobierz

Opublikowane
30-12-2014


Falski, J. (2014). Prawo do nauki a prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania zgodnie z ich przekonaniami w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 17, 151–172. https://doi.org/10.31743/spw.5117

Jacek Falski 
Polska Akademia Nauk

Dr hab., Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

https://orcid.org/0000-0003-0893-3887



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).