Kindergartens and nurseries in the light of education law in Poland between 1945 and 1961
Joanna Wiśniewska
Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw , PolandAbstract
Polish communist authorities of the People's Republic sought to secularization of education system, starting from the lowest level of education, namely kindergartens. As part of the anti-Church state religious policy, kindergartens run by female religious congregations were gradually eliminated in the first two postwar decades. Restricting independent of the ruling ideology entities that had been contributing up to that moment to preschool education institutions, resulted, in an undemocratic, totalitarian political system, in the monopoly of the state on organizing, conducting and supervising the institutions of preschool education, which would encourage more effective indoctrination of pupils. The education law became one of the instruments to implement the objective. Although until 1961 a pre-war educational Act of 1932 officially was still in force, in practice since the forties the state began to move religious congregations away from responsibility of raising a child of a preschool age. This phenomenon was not stopped by protests of superiors from religious congregation and hierarchy of the Church who claimed that the Polish government ratified international convention against discrimination in education, according to which, apart from state-run kindergartens there could also be “other” non-state educational institutions. Despite the absence of legal obstacles, religious congregations could not revive the business of conducting pre-school education.
Keywords:
kindergartens, nurseries, Polish People’s Republic, pre-school education, educational policy, education law, female religious congregations, anti-religious activities, Ministry of Education, communist regime, repression against religious ordersReferences
lat nauczania religii w Polsce Ludowej. Wybór dokumentów, opr. Hanna Konopka. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998.
Bobrowska-Nowak, Wanda. Historia wychowania przedszkolnego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1983.
Graniewska, Danuta. Żłobki i przedszkola w PRL. Warszawa: Wydawnictwa Związkowe Centralnej Rady Związków Zawodowych, 1971.
Kaczmarek, Ewa. Dlaczego przeszkadzały? Polityka władz partyjnych i rządowych wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce w latach 1945-56. Warszawa: VIZJA Press & IT Sp. z o.o., 2007.
Kupczewska, Jadwiga. „Likwidacja przedszkoli zakonnych w Małopolsce w świetle materiałów służb bezpieczeństwa z 1962 r.,” w: Zakony żeńskie w PRL. Studia i materiały do historii najnowszej żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce, red. Agata Mirek. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2008.
Łączka, Adela. Wspomnienia o współpracy międzyzakonnej zgromadzeń zakonnych żeńskich w Polsce po II wojnie światowej do 1960 r., t. 2. Warszawa: b.w. mps, 1986.
Mezglewski, Artur, Henryk Misztal, i Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2011.
Mezglewski, Artur. „Ograniczanie przez władze państwowe działalności szkolnictwa wyznaniowego w latach 1948-1964 jako przejaw instrumentalizacji prawa na poziomach jego stanowienia i stosowania.” W: Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej, red. Artur Mezglewski, Piotr Stanisz, i Marta Ordon, 235-262. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2005.
Mirek, Agata. „Przystosowanie i opór żeńskich zgromadzeń zakonnych wobec władz komunistycznych w Polsce. Zarys problemu.” Studia z Prawa Wyznaniowego 15 (2012), 217-233.
Misztal, Henryk. Polskie prawo wyznaniowe. Rys historyczny. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1996.
Misztal, Henryk, i Artur Mezglewski. „Zakres kompetencji, styl działania i cele Urzędu do Spraw Wyznań.” W: Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej, red. Artur Mezglewski, Piotr Stanisz, i Marta Ordon, 33-70. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2005.
Państwowe prawo wyznaniowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Wybór tekstów źródłowych, red. Marian Fąka. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1978.
Placówki wychowania przedszkolnego w świetle przepisów, red. Jadwiga Sławecka. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1966.
Szymański, Andrzej. Proces likwidacji działalności charytatywnej Kościoła katolickiego w sferze publiczno-prawnej w latach 1944-1965. Studium historyczno-prawne. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2010.
Środa, Paweł. „Proces likwidacji kościelnych placówek opiekuńczo-wychowawczych w Polsce w latach 1946-1965.” Studia z Prawa Wyznaniowego 11 (2008): 293-320.
Woźnicka, Zofia. Wychowanie przedszkolne w Polsce Ludowej. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1972.
Zamiatała, Dominik. Caritas. Działalność i likwidacja organizacji 1945-1950. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 2000.
Zamiatała, Dominik. Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989. T. 2: Działalność duszpasterska i społeczna zakonów w latach 1945-1989. Warszawa: IPN, 2012.
Zdaniewicz, Witold, i Tadeusz Zembrzuski. Kościół i religijność Polaków 1945-1999. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, 2000.
Żaryn, Jan. Dzieje Kościoła katolickiego (1944-1989). Warszawa: Instytut Historii PAN i Wydawnictwo Neriton, 2003.
Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw
Instytut Nauk Historycznych, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ul. Wóycickiego 1/3, 23, 01-938 Warszawa
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
- According to the Act of 4 February 1994 on copyright and related rights, the author of a publication transfers to the publisher the proprietary copyright of his or her work in all fields of exploitation known on the date of concluding an agreement with the publisher.
- Texts submitted for publication in Studia z Prawa Wyznaniowegocannot infringe the copyright of third parties. The author declares the originality of his or her publication when completing a declaration and signing a publishing agreement.
- Authors are permitted to post the publisher's version of their work online (e.g. in institutional repositories, academia.edu, researchgate.net or on their website) after its initial publication in this journal.
- With the consent of the editors, texts published in Studia z Prawa Wyznaniowego can be republished in other publications (provided that their original place of publication is acknowledged).
- This is an open access journal which means that all content is freely available without charge to the user or his/her institution. Users are allowed to read, download, copy, distribute, print, search, or link to the full texts of the articles, or use them for any other lawful purpose, without asking prior permission from the publisher or the author.
