Argumentacja religijna w debacie publicznej – wprowadzenie do zagadnienia z perspektywy Johna Rawlsa i Jürgena Habermasa

Paulina Łabieniec

Uniwersytet Łódzki , Polska
https://orcid.org/0000-0003-4836-6469


Abstrakt

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy w państwie liberalnym dopuszczalne jest posługiwanie się argumentami religijnymi w debacie publicznej nad prawem. Zagadnienie to nabrało szczególnego znaczenia po niedawnym orzeczeniu polskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie konstytucyjności jednej z przesłanek dopuszczalności aborcji. Oprócz pytania o obecność argumentów religijnych w debacie nad prawem pojawiła się wątpliwość, czym właściwie są argumenty religijne i czy można do nich zaliczyć argumenty treściowo (co do istoty) zgodne ze stanowiskiem danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. Punktem odniesienia rozważań jest stanowisko Johna Rawlsa na temat obecności argumentacji religijnej w przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem pojęcia „rozumu publicznego”. Artykuł przedstawia także stanowisko Jürgena Habermasa, który akcentuje obowiązek przekładania argumentów religijnych na język wartości politycznych przez urzędników państwowych przy formułowaniu ustaw.

Słowa kluczowe:

prawo i religia, argumentacja religijna, rozum publiczny, liberalizm

Audi, Robert, Nicholas Wolterstorff. 1997. Religion in the public square: The place of religious convictions in political debate. Lanham: Rowman and Littlefield.

Audi, Robert. 2018. „In defense of secular justification as a normative constraint on law-making”. W: Robert Audi: Critical engagements, red. Johannes Müler-Salo, 231–241. Münster Lectures in Philosophy 5. Cham: Springer. DOI 10.1007/978-3-030-00482-8_14. (Crossref)

Bardon, Aurélia. 2014. Religious arguments in political discussion. A theory of public justification [praca doktorska]. [b.m.w.]: Aurélia Bardon, Columbia University. DOI 10.7916/D8WS8RF0. (Crossref)

Ciszewski, Wojciech. 2020. Rozum i demokracja. Wprowadzenie do koncepcji rozumu publicznego Johna Rawlsa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dworkin, Ronald. 2014. Religia bez Boga. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Eberle, Christopher. 2002. Religious conviction in liberal politics. Cambridge: Cambridge University Press. (Crossref)

Finlayson, James Gordon. 2021. „No proviso: Habermas on Rawls, religion and public reason”. European Journal of Political Theory 20(3): 443–464. DOI 10.1177/1474885118804797. (Crossref)

Greenawalt, Kent. 1988. Religious convictions and political choice. Oxford: Oxford University Press.

Habermas, Jürgen. 2012. „Religia w sferze publicznej. Poznawcze założenia «publicznego czynienia użytku z rozumu» przez obywateli wierzących i niewierzących”. W: Jürgen Habermas, Między naturalizmem a religią. Rozprawy filozoficzne, tłum. Marcin Pańków, 102–130. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

James, William. 2001. Doświadczenia religijne, tłum. Jan Hempel. Kraków: „Nomos”.

Keller, Józef. 1988. „Religia”. W: Zarys dziejów religii, red. Józef Keller, Wiesław Kotański, Witold Tyloch, Bogdan Kupis. Warszawa: Iskry.

Loobuyck, Partic, Stefan Rummens. 2011. „Religious arguments in the public sphere: Comparing Habermas with Rawls”. W: Religion in the public sphere, red. Niek Brunsveld, Roger Trigg, 237–249. Utrecht: Ars Disputandi.

March, Andrew F. 2013. „Rethinking religious reasons in public justification”. American Political Science Review 107(3): 523–539. (Crossref)

Marczewska-Rytko, Maria. 2018. „Politologia religii jako subdyscyplina religioznawstwa i/lub nauk o polityce”. W: Politologia religii, red. Maria Marczewska-Rytko, Dorota Maj, 17–34. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Maroń, Grzegorz. 2018. Integralność religijna sędziego oraz argumentacja religijna w amerykańskim procesie orzeczniczym. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Perry, Michael. 1988. Morality, politics, and law. Oxford: Oxford University Press.

Rawls, John. 1998. Liberalizm polityczny, tłum. Adam Romaniuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rawls, John. 2001. „O idei publicznego rozumu raz jeszcze”. W: John Rawls, Prawo ludów, tłum. Michał Kozłowski, 187–255. Warszawa: Fundacja Aletheia.

Stępień, Mateusz. 2008. Responsywna administracja publiczna. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Szymaniec, Piotr. 2017. Koncepcje wolności religijnej. Rozwój historyczny i współczesny stan debaty w zachodniej myśli polityczno-prawnej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.

Weithman, Paul. 2002. Religion and the obligations of citizenship. Cambridge: Cambridge University Press. (Crossref)

Zirk-Sadowski, Marek. 2000. Wprowadzenie do filozofii prawa. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.

Pobierz

Opublikowane
22-12-2022


Łabieniec, P. (2022). Argumentacja religijna w debacie publicznej – wprowadzenie do zagadnienia z perspektywy Johna Rawlsa i Jürgena Habermasa. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 25, 271–291. https://doi.org/10.31743/spw.13686

Paulina Łabieniec  paulina.labieniec@edu.uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki

Mgr, Uniwersytet Łódzki, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, ul. Matejki 22/26, 90-237 Łódź

https://orcid.org/0000-0003-4836-6469



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).