Dudová i Duda przed czeskim Sądem Konstytucyjnym: kwestia autonomii związków wyznaniowych
Abstrakt
W prawie Republiki Czeskiej autonomia kościołów jest dość dobrze zagwarantowana. Konstytucyjnoprawne podstawy kościelnej autonomii odnaleźć można w Karcie Podstawowych Praw i Wolności, która jest częścią czeskiego porządku konstytucyjnego. Karta ta zawiera relewantną gwarancję instytucjonalną (religijna neutralność państwa), zapewniając ponadto wspólnotom religijnych podmiotowe prawo do niezależności od państwa i samorządu terytorialnego w swych własnych sprawach (prawo do samostanowienia o sobie). W porównaniu z innymi sferami objętymi omawianą autonomią, obsada stanowisk kościelnych jest relatywnie częstym przedmiotem refleksji teoretycznej i orzeczeń czeskich sądów. Sąd Konstytucyjny Republiki Czeskiej również był już zmuszony do wyrażenia swej opinii na temat kilku problematycznych spraw. Odniósł się w szczególności do granic kościelnej autonomii.
We współczesnej historii Czech przykładem konfliktu pomiędzy prawami jednostki i autonomią kościołów stała się sprawa małżonków Duda (Duda i Dudová). Przyczyną konfliktu było ich zwolnienie z pełnienia posługi duszpasterskiej w Czechosłowackim Kościele Husyckim, do czego doszło w 1993 r. Natomiast ostatnie (jak dotąd) orzeczenie dotyczące tej sprawy zostało wydane przez Sąd Konstytucyjny w 2021 r.
Celem niniejszego artykułu jest krytyczne omówienie długiej i skomplikowanej drogi sądowej, jaką Duda, Dudová i Czechosłowacki Kościół Husycki musieli pokonać w celu wyjaśnienia konsekwencji kościelnej autonomii. Interesującą rolę w tym procesie odegrało stanowisko, które w swym orzecznictwie zajął Sąd Najwyższy. Pozycję obrońcy wartości konstytucyjnych (włączając w to wewnętrzną autonomię Kościołów) zajął natomiast Sąd Konstytucyjny, który doprowadził do likwidacji anomalii wynikających z orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy, a następnie również przez sądy powszechne, przywracając zgodność wiążących rozstrzygnięć z zasadami konstytucyjnymi.
Słowa kluczowe:
autonomia kościelna, Sąd Konstytucyjny Republiki Czeskiej, Sąd Najwyższy Republiki Czeskiej, duchowniBibliografia
Hrdina, Antonín Ignác. 2004. Náboženská svoboda v právu České Republiky. Praha: Eurolex Bohemia.
Jäger, Petr. 2013. “Napětí mezi zvláštními právy a církevní autonomií.” In: Církev a stát, ed. Jaroslav Benák, 10–29. Brno: Masarykova univerzita.
Kříž, Jakub. 2017. Autonomie církví. Praha: C.H. Beck.
Klíma, Karel et al. 2009. Komentář k Ústavě a Listině. Plzeň: Vydavatelství a nakladatelství Aleš Čeněk.
Klíma, Karel. 2013. “Několik poznámek ke vztahu ústavního /státního/ a kanonického /ústavního/ práva.” In: Melior est aquisitio scientiae negotiation argenti, ed. Evermod Gejza Šidlovský, Václav Valeš, Jan Polesný, 115–122. Praha: Královská kanonie premonstrátů na Strahově.
Lamparter, Michal. 2000. “České konfesní procesní právo – dva vybrané příklady.” In: Základní lidská práva a právní stát v judikatuře ústavních soudů, ed. Břetislav Dančák, Vojtěch Šimíček, 133–138. Brno: Masarykova univerzita.
Madleňáková, Lucia. 2014. Církve a náboženské společnosti: Správněprávní aspekty jejich vzniku a činnosti. Praha: Leges.
Pavlíček, Václav et al. 1999. Ústava a ústavní řád České republiky: Komentář. Díl 2: Práva a svobody. Praha: Linde Praha.
Přibyl, Stanislav. 2005. “Vnitrocírkevní autonomie v rozhodování ústavních soudů České republiky a Slovenské republiky o služebním poměru duchovních.” Revue Církevního Práva 1: 40–59.
Štefko, Martin. 2013. “Ochrana duchovních před skončením služebního poměru.” In: Právní postavení náboženských menšin, ed. Harald Christian Scheu, Jakub Kříž, Kateřina Děkanovská, 61–72. Praha: Univerzita Karlova v Praze.
Wagnerová, Eliška et al. 2012. Listina základních práv a svobod: Komentář. Praha: Wolters Kluwer Česká republika.
Zechovský, Jakub. 2016. “Autonomie církví a postavení duchovních v České republice.” Revue Církevního Práva 2: 89–107.
Uniwersytet Karola w Pradze
Fr. ICLic. PaedDr JC.D., Department of Pastoral Theology and Law Sciences, Catholic Theological Faculty, Charles University, Thákurova 3, 16000 Prague 6, Czech Republic
https://orcid.org/0000-0001-6184-3018Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
