„Przypadki klerykalizmu” wśród słuchaczy Szkoły Prawniczej w Szczecinie (1950–1951) oraz ich dyscyplinarne następstwa
Abstrakt
W 1946 r. władze Polski Ludowej zdecydowały się na wyjątkowe dopuszczenie do sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez osoby, które ukończyły utworzone przez Ministra Sprawiedliwości średnie szkoły prawnicze. Absolwenci tych szkół nie legitymowali się dyplomem wyższych studiów prawniczych. Nie odbywali też aplikacji sądowej. Przed podjęciem nauki w takich szkołach byli w większości absolwentami jedynie siedmiu klas szkoły powszechnej. Szkoła Prawnicza w Szczecinie funkcjonowała w latach 1950–1951. Kształcenie w niej było silnie zideologizowane w duchu marksizmu-leninizmu, a uzewnętrznianie bądź deklarowanie wiary religijnej przez słuchaczy spotykało się ze zdecydowaną reakcją kierownictwa szkoły i mogło zakończyć się nawet skreśleniem z listy słuchaczy. Celem niniejszego artykułu jest omówienie „przypadków klerykalizmu” wśród słuchaczy Szkoły Prawniczej w Szczecinie, co autor czyni, odwołując się do akt archiwalnych szkoły zgromadzonych w Archiwum Państwowym w Szczecinie. Co istotne, absolwenci tej szkoły niejednokrotnie obejmowali w krótkim czasie wysokie urzędy w lokalnym wymiarze sprawiedliwości oraz stanowili większość członków „Grupy Agitatorów” komórki PZPR przy Sądzie Wojewódzkim w Szczecinie.
Słowa kluczowe:
wolność sumienia i wyznania, PRL, Polska Ludowa, Szkoła Prawnicza w Szczecinie, reżim komunistyczny, kształcenie sędziówBibliografia
Chajn, Leon. 1945. „Sądy a prasa”. Demokratyczny Przegląd Prawniczy 1: 12–15.
Chajn, Leon. 1964. Kiedy Lublin był Warszawą. Warszawa: „Czytelnik”.
Haferkamp, Hans-Peter. 2022. „Juristenausbildung in der DDR”. W: Das Recht der DDR als Gegenstand der Rechtsgeschichte, red. Adrian Schmidt-Recla, Achim Seifert, 35–88. Köln: Böhlau Verlag. DOI: https://doi.org/10.7788/9783412519476.35.
Jodłowski, Jerzy. 1946. „Akcja szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości”. Demokratyczny Przegląd Prawniczy 7: 28–36.
Lityński, Adam. 1999. O prawie i sądach początków Polski Ludowej. Białystok: Temida 2.
Pasek, Andrzej. 2017. „Szkoły prawnicze jako przykład «demokratyzacji» wymiaru sprawiedliwości w początkach Polski Ludowej”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo 324: 247–262. DOI: https://www.doi.org/10.19195/0524-4544.324.13.
Rokicki, Konrad W. 2022. „Centralna/Wyższa Szkoła Prawnicza im. Teodora Duracza w Warszawie jako alternatywa dla uniwersyteckiego kształcenia prawników. Próba oceny”. W: Studia z historii najnowszej Polski, t. 4, red. Rafał Łatka, 140–159. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Wentker, Hermann. 1997. „Einleitung”. W: Volksrichter in der SBZ/DDR 1945 bis 1952, red. Hermann Wentker, 9–94. München: R. Oldenburg Verlag. DOI: https://doi.org/10.1524/9783486703023-001.
Zaborski, Marcin. 1998a. „Szkolenie «sędziów nowego typu» w Polsce Ludowej. Część I: Średnie szkoły prawnicze”. Palestra 1/2: 79–92.
Zaborski, Marcin. 1998b. „Szkolenie «sędziów nowego typu» w Polsce Ludowej. Część II: Centralna Szkoła Prawnicza im. Teodora Duracza i Wyższa Szkoła Prawnicza im. Teodora Duracza”. Palestra 3/4: 105–110.
Zaborski, Marcin. 1998c. „Szkolenie «sędziów nowego typu» w Polsce Ludowej. Część: III. Oficerska Szkoła Prawnicza”. Palestra 5/6: 131–141.
Uniwersytet Jagielloński
Mgr, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Uniwersytet Jagielloński, adres koresp. Pracownia Prawa Kościelnego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji UJ, ul. Gołębia 9/126, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0001-8287-3419Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
