Wolność tworzenia związków wyznaniowych w Polsce – przypadek niezależnych gmin wyznaniowych żydowskich
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza kwestii rejestracji niezależnych gmin wyznaniowych żydowskich, czyli gmin wyznaniowych żydowskich niezrzeszonych w ramach Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWŻ). Przez kilka lat możliwość utworzenia niezależnych gmin wyznaniowych żydowskich była podważana przez ZGWŻ, który twierdził, że ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej wyczerpująco reguluje sytuację prawną wszystkich wspólnot judaistycznych w Polsce. W szeregu orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadłych na kanwie sporów między niezależnymi gminami wyznaniowymi żydowskimi a ZGWŻ, potwierdzona została możliwość rejestracji niezależnych gmin wyznaniowych żydowskich. Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny wykształcił test pozwalający ocenić tożsamość lub odrębność dwóch związków wyznaniowych na potrzeby rejestracji nowych związków wyznaniowych. W artykule została zawarta próba systematyzacji elementów składających się na wspomniany test, odnoszący się m.in. do materialnej i formalnej tożsamości prawa wewnętrznego, kryteriów członkostwa oraz woli osób tworzących związek wyznaniowy. Dodatkowo rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego zostały poddane ocenie w perspektywie zgodności ze standardem ochrony wolności sumienia i wyznania wyznaczonym przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Słowa kluczowe:
niezależne gminy wyznaniowe żydowskie, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich, Genov przeciwko Bułgarii, tożsamość związków wyznaniowych, związek wyznaniowy, wspólnoty judaistyczne w Polsce, ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RPBibliografia
Borecki, Paweł. 2010a. „Status prawny wyznawców judaizmu w Polsce”. Państwo i Prawo 9: 46–59.
Borecki, Paweł. 2010b. „Uwagi o statusie prawnym wyznawców judaizmu na ziemiach polskich”. Czasopismo Prawno-Historyczne 2: 49–89.
Borecki, Paweł. 2011. „Reprywatyzacja nieruchomości na rzecz gmin wyznaniowych żydowskich”. Państwo i Prawo 9: 61–73.
Borecki, Paweł. 2018. „Rejestracja nowych związków wyznaniowych. Uwagi na tle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawach tzw. niezależnych gmin żydowskich”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2: 85–97.
Brzozowski, Wojciech. 2018. „Członkostwo w związku wyznaniowym. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15.09.2017 r., III CSK 241/16”. Przegląd Sądowy 4: 96–103.
Budzowska, Natalia. 2020. „Konstytucyjne uwarunkowania statusu mniejszości żydowskiej w Polsce”. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 4: 87–106.
Czohara, Andrzej, Tadeusz Jacek Zieliński. 2012. Ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Olszówka, Marcin. 2016. „Komentarz do art. 53”. W: Konstytucja RP, t. 1: Komentarz do art. 1–86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek. Warszawa: Legalis/el.
Sawicki, Jakub. 1937. Studia nad położeniem prawnym mniejszości religijnych w państwie polskim. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki.
Wróbel, Andrzej. 2023. „Komentarz do art. 84”. W: Małgorzata Jaśkowska, Martyna Wilbrandt-Gotowicz, Andrzej Wróbel. Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego. LEX/el.
Zieliński, Tadeusz J. 2011. „Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe”. Studia z Prawa Wyznaniowego 14: 25–45.
Uniwersytet Warszawski
Mgr, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Zakład Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa
https://orcid.org/0000-0003-2457-6445Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
