Zasada poszanowania autonomii i wzajemnej niezależności państwa i kościołów oraz innych związków wyznaniowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego

Michał Poniatowski

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego , Polska
https://orcid.org/0000-0002-7263-4550


Abstrakt

W artykule przedstawiono analizę orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zasady poszanowania autonomii i wzajemnej niezależności państwa i kościołów oraz innych związków wyznaniowych. W pierwszej kolejności została przedstawiona proweniencja tej zasady. W szczególności wskazano na jej aspekt komparatystyczny. Następnie przedstawiono tę zasadę jako element relacji pomiędzy państwem i związkami wyznaniowymi w ujęciu judykatury Trybunału Konstytucyjnego. W kolejnych częściach artykułu przedstawiono wykładnię tej zasady oraz jej zakres w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Najważniejsze wnioski przedstawiono w zakończeniu.

Słowa kluczowe:

autonomia, niezależność, wolność religijna, relacje państwo-kościół, współdziałanie państwa i kościoła

Borecki, Paweł. 2002. Koncepcje stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w projektach i postulatach konstytucyjnych. Warszawa: Elipsa.

Borecki, Paweł. 2004. „Geneza konstytucyjnej regulacji stosunków Państwo – Kościół. Droga do art. 25 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.” W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16.1.2003 r.), red. Artur Mezglewski, 49-66. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Borecki, Paweł. 2008. Geneza modelu stosunków Państwo–Kościół w Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Krajczyński, Jan. 2016. „Prawo oświatowe a autonomia szkół wyznaniowych w zakresie nauczania i wychowania”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 8: 47-67.

Krukowski, Józef. 1993. „Katolickie postulaty konstytucyjne”. Rocznik Teologiczny 1: 319-330.

Krukowski, Józef. 2008. Polskie prawo wyznaniowe. Warszawa: LexisNexis.

Krukowski, Józef. 2013. Kościelne prawo publiczne. Prawo konkordatowe. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Krukowski, Józef. 2019. „Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską 1993-1998”. W: Konkordaty Polskie. Historia i teraźniejszość, red. Józef Krukowski, 147-411. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Leszczyński, Paweł Adrian. 2001. Zagadnienia wyznaniowe w Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Semper”.

Leszczyński, Paweł Adrian. 2014. „Instytucjonalno-polityczne aspekty ładu światopoglądowego w Polsce – geneza, teraźniejszość i przesłanki zmian”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 6: 19-43.

Němec, Damian. 2011. Concordat Agreements between the Holy See and the Post-Communist Countries (1990-2010). Leuven–Paris–Walpole: Peeters.

Olszówka, Marcin. 2016. Wpływ Konstytucji RP z 1997 roku na system źródeł prawa wyznaniowego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.

Pietrzak, Michał. 1993. „Państwo i Kościół w obecnej i przyszłej konstytucji polskiej”. Rocznik Teologiczny 1: 281-299.

Pietrzak, Michał. 1997. „Rozdział Kościoła i Państwa – modele i spór o ujęcie normatywne w nowej konstytucji”. W: Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. Leszek Wiśniewski, 104-126. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Poniatowski, Michał. 2012. Zasada poszanowania wzajemnej niezależności i autonomii Kościoła i państwa w prawie kanonicznym i jej recepcja w konkordatach i konstytucjach współczesnych państw. Warszawa: mps.

Poniatowski, Michał. 2014. „Dualizm religijno-polityczny w pierwszym tysiącleciu chrześcijaństwa”. W: Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Józefowi Krukowskiemu z okazji 50-lecia pracy naukowej, red. Mirosław Sitarz, Piotr Stanisz, Henryk Stawniak, 211-237. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Poniatowski, Michał. 2016. „Proclamation of the principle of mutual respect for the independence and autonomy of Church and State in modern concordats”. Annuarium Iuris Canonici 3: 88-109.

Sobczyk, Paweł. 2004. „Udział przedstawiciela Episkopatu Polski w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego nad artykułem 25 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.” W: Ecclesia et Status. Księga Jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskiego, red. Antoni Dębiński, Krzysztof Orzeszyna, Mirosław Sitarz, 859-887. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Sobczyk, Paweł. 2005. Kościół a wspólnoty polityczne. Warszawa: Santiago.

Sobczyk, Paweł. 2013. Konstytucyjna zasada konsensualnego określenia stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.

Sobczyk, Paweł. 2017. „Podstawowe zasady relacji państwo-Kościół w nauczaniu Kościoła katolickiego i w prawie polskim. Zbieżności i rozbieżności”. W: Kościół a naród i państwo w perspektywie 1050. rocznicy Chrztu Polski. Historia i teraźniejszość, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Ireneusz Dosz, 215-224. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Stanisz, Piotr. 2015. „Konstytucyjne zasady określające relacje państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi: autonomia i niezależność oraz współdziałanie”. W: Katolickie zasady relacji państwo-Kościół a prawo polskie, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Henryk Stawniak, 159-185, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Uruszczak, Wacław. 2014. „«Reddite quae sunt Caesaris Caesari et quae Dei Deo» w Corpus Iuris Canonici”, W: Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Józefowi Krukowskiemu z okazji 50-lecia pracy naukowej, red. Mirosław Sitarz, Piotr Stanisz, Henryk Stawniak, 251-258. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Zieliński, Tadeusz Jacek. 1997. „Klauzule prawnowyznaniowe jednolitego projektu konstytucji RP (Uwagi de lege fundamentale ferenda)”. Państwo i Prawo 2: 81-98.

Pobierz

Opublikowane
30-12-2020


Poniatowski, M. (2020). Zasada poszanowania autonomii i wzajemnej niezależności państwa i kościołów oraz innych związków wyznaniowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Studia Z Prawa Wyznaniowego, 23, 365–386. https://doi.org/10.31743/spw.11246

Michał Poniatowski  michal.poniatowski@adwokatura.pl
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Dr, Katedra Prawa Polskiego i Międzynarodowego, Wydział Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, ul. Dewajtis 5, 01-815 Warszawa

https://orcid.org/0000-0002-7263-4550



Licencja

  1. Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
  2. Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
  3. Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
  4. Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji). 
  5. Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).

Inne teksty tego samego autora