Wydział do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu wobec procesji Bożego Ciała w latach 1950-1965
Abstrakt
Publiczne sprawowanie kultu w latach 1950–1989 w Polsce było uznawane za wrogie wobec idei państwa świeckiego. Władze państwowe uznawały Kościół Katolicki za wroga ideologicznego i dążyły do ograniczenia wolności sumienia i wyznania obywateli, spychając religię do sfery prywatnej. Podobną taktykę stosowano wobec jednego z najważniejszych dla katolików świąt – Bożego Ciała. Administracja wyznaniowa we Wrocławiu starała się ograniczać w tym dniu ekspresję religijną w przestrzeni publicznej. Wykorzystywano do tego prawo o zgromadzeniach, które dało narzędzia do koncesjonowania procesji religijnych. Środki podejmowane przez organy państwowe w stosunku do Kościoła Katolickiego i jego wiernych naruszały standardy ówczesnego prawa. Bardzo często dokonywano rozszerzającej wykładni przepisów lub wprost ignorowano poszczególne akty prawne. Na uczestników procesji nakładano liczne ograniczenia oraz wywierano presję, wykorzystując do tego na przykład kierownictwo zakładów pracy. Dodatkowo władze państwowe konkurowały z Kościołem Katolickim organizując liczne wydarzenia alternatywne. Imprezy plenerowe, wycieczki i zawody sportowe miały za cel odciągnięcie wiernych od uroczystości religijnych. Oceniając te zabiegi należy stwierdzić, że wprost naruszały one standardy rozdziału Kościoła od państwa.
Słowa kluczowe:
administracja wyznaniowa, wolność sumienia i wyznania, procesja, kult publiczny, Kościół KatolickiBibliografia
Dominiczak, Henryk. 2000. Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem Katolickim 1944–1990 w świetle dokumentów MSW. Warszawa: Bellona.
Fiejdasz, Lidia. 2012. Stosowanie prawa przez Wydział do Spraw Wyznań w Rzeszowie wobec Kościoła katolickiego w latach 1950–1974. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Jarosz, Zdzisław, Sylwester Zawadzki. 1987. Prawo konstytucyjne. Warszawa: PWN.
Jaroszyński, Maurycy. 1961. Zagadnienia rad narodowych. Studium prawno-polityczne. Warszawa: PWN.
Krzysztofek-Strzała, Katarzyna. 2020. „Stosowanie prawa wobec Kościołów i związków wyznaniowych przez Urząd do spraw Wyznań. Wybrane zagadnienia”. W: Urząd do Spraw Wyznań. Struktury – działalność – ludzie. Tom 1: Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności, red. Rafał Łatka, 401–414. Warszawa: Wydawnictwo IPN.
Krzywkowska, Justyna. 2014. „Uzewnętrznianie przekonań religijnych”. W: Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. Artur Mezglewski, 490–497. Warszawa: C.H. Beck.
Leoński, Zbigniew. 1969. Rady narodowe. Zasady organizacji i funkcjonowania. Warszawa: PWN.
Leoński, Zbigniew. 1974. Ewolucja rad narodowych w Polsce. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Leoński, Zbigniew. 1984. „Ewolucja rad narodowych w Polsce Ludowej”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 46: 1–16.
Łatka, Rafał. 2020. Dialog należy kontynuować... Rozmowy operacyjne Służby Bezpieczeństwa z ks. Henrykiem Gulbinowiczem z lat 1969–1985. Studium przypadku. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo IPN.
Misztal, Henryk. 1996. Polskie prawo wyznaniowe. Cz. I: Zagadnienia wstępne. Rys historyczny. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Misztal, Henryk, Artur Mezglewski. 2005. „Zakres kompetencji, styl działania i cele Urzędu do Spraw Wyznań”. W: Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały z II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego, red. Artur Mezglewski, Piotr Stanisz, Marta Ordon, 34–70. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Mysłek, Władysław, Michał Staszewski (red.). 1975. Polityka wyznaniowa. Tło, warunki, realizacja. Warszawa: PWN.
Rybicki, Zygmunt. 1965. Działalność i organizacja rad narodowych w PRL. Warszawa: Książka i Wiedza.
Skrzydło, Władysław. 1961. „Zasady ustawodawstwa o radach narodowych w praktyce”. W: Z problematyki rad narodowych: materiały sesji naukowej, red. Kazimierz Sand, 131–158. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Staszewski, Michał. 1969. „Państwo socjalistyczne wobec Kościołów i ludzi wierzących”. W: Leninowskie zasady współczesnej polityki wyznaniowej, red. Stanisław Kojło, 45–91. Warszawa: b.w.
Świątkowski, Henryk. 1962. Wyznaniowe prawo państwowe. Warszawa: PWN.
Wilk, Stanisław. 1996. „Życie i działalność księdza infułata Kazimierza Lagosza (1888–1961)”. W: Kościół katolicki na Dolnym Śląsku w powojennym 50-leciu, red. Ignacy Dec, Krystyn Matwijowski, 74–99. Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne.
Uniwersytet Wrocławski
Dr, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, ul. Kuźnicza 46/47, 50-138 Wrocław
https://orcid.org/0000-0003-4161-0297Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
