Spóźniona rejestracja małżeństwa zawieranego w formie wyznaniowej. Glosa częściowo krytyczna do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 roku (III CZP 71/23)
Artur Mezglewski
Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-7726-6606
Abstrakt
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 maja 2023 r. (III CZP 71/22) przyjął, że czynności związane z przekazaniem zaświadczenia o złożeniu oświadczeń o zawarciu małżeństwa do urzędu stanu cywilnego, a następnie sporządzeniem aktu małżeństwa, stanowią swoistą procedurę administracyjną, w ramach której duchowny posiada status szczególnego podmiotu administrującego. Ponadto – implicite – Sąd Najwyższy uznał, że terminowe przekazanie zaświadczenia do urzędu stanu cywilnego nie stanowi elementu konstytutywnej przesłanki zawarcia małżeństwa, a podmiotem zobowiązanym do przestrzegania określonego prawem pięciodniowego terminu pozostaje jedynie duchowny. Konsekwencją przyjęcia powyższych założeń powinno być uznanie uprawnień nupturientów do kształtowania swojej sytuacji jako stron postępowania administracyjnego o rejestrację małżeństwa. Wskutek tego należałoby uznać, że małżeństwo cywilne w formie wyznaniowej zostanie również zawarte, gdy po bezskutecznym upływie terminu na doręczenie przez duchownego przedmiotowego zaświadczenia z wnioskiem o rejestrację małżeństwa wystąpią osoby, które złożyły oświadczenia dotyczące jego „skutków cywilnych”. Kierownik urzędu stanu cywilnego winien w takiej sytuacji sporządzić akt małżeństwa.
Słowa kluczowe:
małżeństwo, zawarcie małżeństwa, akt małżeństwa, wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa, rejestracja małżeństwaBibliografia
Andrzejewski, Marek. 2004. Prawo rodzinne i opiekuńcze. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Domański, Rafał Andrzej. 2006. „Konstytutywny czy deklaratywny charakter sporządzenia aktu małżeństwa w USC w przypadku małżeństwa konkordatowego”. Państwo i Prawo 3: 86-99.
Góralski, Wojciech. 1996. „Małżeństwo «konkordatowe» (art. 10, ust. 1 umowy Stolicy Apostolskiej i Rzeczypospolitej Polskiej z 1993 r.)”. Ateneum Kapłańskie 127(1): 60-72.
Góralski, Wojciech. 1998. Zawarcie małżeństwa konkordatowego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.
Gudowski, Jacek. 2016. „Komentarz do art. 564”. W: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4: Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, red. Tadeusz Ereciński. Warszawa: Wolters Kluwer.
Krukowski, Józef. 1999a. Konkordat polski. Znaczenie i realizacja. Lublin: Oficyna Wydawnicza „Verba”.
Kuglarz, Paweł, Fryderyk Zoll. 1994. Małżeństwo konkordatowe. Analiza prawnoporównawcza zawarcia małżeństwa w prawie kanonicznym i w prawie polskim. Rozważania na tle konkordatu z 28 lipca 1993 r. Kraków: Staromiejska Oficyna Wydawnicza.
Mączyński, Andrzej. 2000. „Znaczenie prawne aktu małżeństwa w świetle kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa o aktach stanu cywilnego”. W: Valeat aequitas. Księga pamiątkowa ofiarowana Księdzu Profesorowi Remigiuszowi Sobańskiemu, red. Maksymilian Pazdan, 293-320. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Mezglewski, Artur. 1999. „Przepisy wprowadzające w życie instytucję małżeństwa konkordatowego”. Roczniki Nauk Prawnych 9(1): 245-265.
Mezglewski, Artur. 2000. „Warunki konstytutywne uzyskania skutków cywilnych małżeństw zawieranych w formie kanonicznej”. Resovia Sacra. Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej 7: 243-258.
Mezglewski, Artur, Anna Tunia. 2007. Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Nazar, Mirosław. 2002. „Prawo rodzinne”. W: Zarys prawa cywilnego, red. Mirosław Nazar, 543-554. Lublin: Oficyna Wydawnicza „Verba”.
Skwarzyński, Michał. 2011. „Problem ograniczania prawa do zawarcia małżeństwa przez osobę pozbawioną wolności”. W: Przesłanki konieczne zawarcia małżeństwa. Próba systematyzacji zagadnienia w aspekcie wymogów formy religijnej, red. Anna Tunia, 95-107. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Skwarzyński, Michał. 2022. „Definicja praw człowieka”. W: Krzysztof Orzeszyna, Michał Skwarzyński, Robert Tabaszewski, Prawo międzynarodowe praw człowieka, 14-17. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Sokołowski, Tomasz. 2005. Prawo rodzinne. Zarys wykładu. Poznań: Ars boni et aequi.
Strzebińczyk, Jerzy. 2003. Prawo rodzinne. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.
Szadok-Bratuń, Aleksandra. 2013. Procedura zawierania małżeństwa „konkordatowego” w kontekście polskiego prawa administracyjnego. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Szczyrba, Małgorzata. 2003. „Charakter prawny 5-dniowego terminu z art. 8 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego”. Gdańskie Studia Prawnicze 10: 121-131.
Tunia, Anna. 2017. „Sytuacje niweczące skuteczność oświadczeń woli o zawarciu małżeństwa w demokratycznym państwie prawnym”. Przegląd Prawno-Ekonomiczny 40: 22-38.
Tunia, Anna. 2020. „Wpływ braku rejestracji małżeństwa zawartego w formie wyznaniowej na bezpieczeństwo obrotu prawnego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 23: 307-331. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.7798.
Winiarz, Jan, Janusz Gajda. 1999. Prawo rodzinne. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie
Prof. dr hab., Katedra Prawa Publicznego, Wydział Prawa i Administracji, Akademia Sztuki Wojennej, al. gen. A. Chruściela „Montera” 103, 00-910 Warszawa
https://orcid.org/0000-0001-7726-6606Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
