Realizacja konstytucyjnej zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych w wybranych przepisach prawa polskiego
Aneta M. Abramowicz
John Paul II Catholic University of Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1601-6969
Abstrakt
Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych została wyrażona w art. 25 ust. 1 Konstytucji RP. Stanowi gwarancję poszanowania wolności sumienia i religii wszystkich ludzi, równych w swojej godności. Wolność ta może być realizowana również w ramach związku wyznaniowego. Jednak realizacja tej zasady w polskim systemie prawnym wywołuje wątpliwości. Celem podjętych rozważań jest omówienie realizacji konstytucyjnej zasady równouprawnienia związków wyznaniowych w wybranych przepisach prawnych, co pozwoli na weryfikację tezy, że nie we wszystkich dziedzinach ta konstytucyjna zasada znajduje właściwą realizację. Konstytucyjna zasada równouprawnienia związków wyznaniowych jest nakazem, standardem prawnym, któremu polski prawodawca stara się sprostać. Jednak mimo obowiązywania jej w polskim systemie prawnym już od ponad 30 lat, nadal można znaleźć przypadki jej nieprzestrzegania, co zasługuje na krytykę. Za niedopuszczalne trzeba uznać w szczególności różnicowanie sytuacji prawnej związków wyznaniowych wyłącznie w oparciu o formę uregulowania ich sytuacji prawnej.
Słowa kluczowe:
zasada równouprawnienia, Konstytucja RP, związek wyznaniowy, godność człowieka, lekcje religii, wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego, małżeństwo, ulga podatkowaBibliografia
Abramowicz, Aneta Maria. 2023. „Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą”. W: Gwarancje formalne i materialne wolności sumienia i religii. Stan de lege lata i postulaty de lege ferenda, red. Paweł Sobczyk, 13–27. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. (Crossref)
Abramowicz, Aneta Maria. 2020. „Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą – postulaty de lege lata i de lege ferenda”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 12: 5–23.
Abramowicz, Aneta Maria. 2016. „Equality of Religious Organisations. How Polish Solutions Compare with Constitutional Provisions of Other European States”. TEKA Komisji Prawniczej PAN – Oddział w Lublinie 9: 5–21. (Crossref)
Abramowicz, Aneta Maria. 2012. „Prawo do nauki religii w publicznych szkołach i przedszkolach a zasada równouprawnienia związków wyznaniowych”. Studia z Prawa Wyznaniowego 15: 235–254.
Abramowicz, Aneta Maria. 2018. Równouprawnienie związków wyznaniowych w prawie polskim. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Abramowicz, Aneta Maria. 2015a. „Teaching of Religion in the System of Public Education and Equality of Religious Organizations”. Roczniki Nauk Prawnych 25(3): 7–32. (Crossref)
Abramowicz, Aneta Maria. 2019a. „The Principle of Equal Rights of Religious Organizations in the Jurisprudence of the Polish Constitutional Tribunal”. Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiastica 3: 883–896. https://doi.org/10.1440/95998.
Abramowicz, Aneta Maria. 2019b. „Ulgi podatkowe z tytułu darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą”. Studia z Prawa Wyznaniowego 22: 201–232. https://doi.org/10.31743/spw.5479. (Crossref)
Abramowicz, Aneta Maria. 2014. „Wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa cywilnego a zasada równouprawnienia związków wyznaniowych”. Studia z Prawa Wyznaniowego 17: 127–149. https://doi.org/10.31743/spw.5116. (Crossref)
Abramowicz, Aneta Maria. 2015b. „Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 18: 231–261. https://doi.org/10.31743/spw.5091. (Crossref)
Balicki, Adam. 2011. „Aspekty prawne organizacji rekolekcji wielkopostnych w kontekście funkcjonowania szkoły”. Studia z Prawa Wyznaniowego 14: 203–239.
Bała, Paweł. 2010. Pod wezwaniem Boga czy Narodu? Religia a ustrój – studium przypadku polskich konstytucji. Warszawa: Wydawnictwo Von Borowiecky. (Crossref)
Borecki, Paweł. 2008a. Geneza modelu stosunków Państwo–Kościół w Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Borecki, Paweł. 2020. „Nierówne traktowanie nierzymskokatolickich związków wyznaniowych we współczesnym polskim systemie prawnym – wybrane zagadnienia”. Rocznik Teologiczny 4: 1309–1338.
Borecki, Paweł. 2015. „Zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie lub światopogląd w prawie polskim”. Studia z Prawa Wyznaniowego 18: 135–200. https://doi.org/10.31743/spw.5088. (Crossref)
Borecki, Paweł. 2016. „Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego”. W: Rola orzecznictwa w systemie prawa, red. Tomasz Giaro, 102-–121. Warszawa: Wolters Kluwer.
Borecki, Paweł. 2007. „Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim”. Studia z Prawa Wyznaniowego 10: 115–160.
Borecki, Paweł. 2008b. „Konstytucyjność regulacji szkolnej nauki religii (głos w dyskusji)”. Studia Prawnicze 2: 31–40. (Crossref)
Borecki, Paweł, Michał Pietrzak. 2003. „Glosa do orzeczenia z 2 IV 2003, K 13/02”. Państwo i Prawo 8: 119–124.
Borecki, Paweł, Michał Pietrzak. 2010. „Bezstronność światopoglądowa władz publicznych a Trybunał Konstytucyjny”. Państwo i Prawo 5: 18–31.
Bożyk, Stanisław. 2004. „Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych”. W: Zasada równości w prawie. Konferencja naukowa. Rzeszów, 16 października 2003 r., red. Halina Zięba-Załucka, Maciej Kijowski, 93–100. Rzeszów: Wydawnictwo POBITNO.
Czuryk, Małgorzata. 2014a. „Dobro wspólne a wspieranie przez kościoły i inne związki wyznaniowe prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami”. W: Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, red. Wacław Uruszczak, Katarzyna Krzysztofek, Maciej Mikuła, 271–286. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Czuryk, Małgorzata. 2014b. „Prawa rodziców i uczniów dotyczące nauczania religii w szkole publicznej w prawie polskim”. W: Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski, 211–229. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Doktór-Bindas, Kamila. 2010. „Zasada równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych”. W: Podstawy regulacji stosunków Państwo–Kościół w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Włoskiej [I fondamenti della regolazione delle relazioni Stato–Chiesa nella Repubblica di Polonia e nella Republica Italiana], red. Przemysław Czarnek, Dariusz Dudek, Piotr Stanisz, 181–190. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Dudek, Dariusz. 2004. „Równouprawnienie Kościołów i związków wyznaniowych na tle konstytucyjnych zasad prawa wyznaniowego”. W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14–16 styczeń 2003), red. Artur Mezglewski, 199–225. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Garlicki, Leszek. 1999. „Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym – status wspólnot religijnych”. Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego (numer specjalny): 30–47.
Góralski, Wojciech. 2011. „Instytucja małżeństwa wyznaniowego o skutkach cywilnoprawnych jako wyraz zasady bilateralności w stosunkach państwowo-kościelnych w Polsce”. W: Bilateralizm w stosunkach państwowo-kościelnych, red. Marek Bielecki, 147–159. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Góralski, Wojciech. 2008. „Ochrona małżeństwa i rodziny w Konkordacie polskim z 1993 roku”. W: Konkordat Polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji, red. Józef Wroceński, Helena Pietrzak, 131–149. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Górowska, Beata. 2008. „Dziesięciolecie obowiązywania konkordatu polskiego z 1993 r.” Państwo i Prawo 4: 18–32.
Górowska, Beata. 2009. „Specyfika procesu stosowania konkordatu polskiego z 1993 r.” W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 266–278. Warszawa: Lexis Nexis.
Janiga, Waldemar, Artur Mezglewski. 2001. „Nauczanie religii w szkołach publicznych”. Roczniki Nauk Prawnych 11(1): 131–160.
Koredczuk, Józef. 2017. „Równouprawnienie kościołów i innych związków religijnych według Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 roku”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 9: 113–123.
Krasowski, Krzysztof. 1994. „Państwo konstytucyjne”. W: Ewa Borkowska-Bagieńska, Krzysztof Krasowski, Bogdan Lesiński, Jerzy Walachowicz. Historia państwa i prawa Polski. Zarys wykładu, 173–211. Poznań: Ars Boni et Aequi.
Krasowski, Krzysztof. 1988. Związki wyznaniowe w II Rzeczypospolitej. Studium historycznoprawne. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Krukowski, Józef. 1994. „Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisany 28 lipca 1993 r. Zagadnienia prawnoustrojowe”. W: Nowy Konkordat a prawo polskie, red. Józef Krukowski, 7–61. Warszawa: Civitas Christiana.
Krukowski, Józef. 1999. Konkordat polski. Znaczenie i realizacja. Lublin: Oficyna Wydawnicza VERBA.
Krukowski, Józef. 2015. „Konstytucyjne zasady relacji państwo–kościół w III Rzeczypospolitej”. W: Katolickie zasady relacji państwo–kościół a prawo polskie, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Henryk Stawniak, 87–114. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Krukowski Józef. 2004. „Konstytucyjny model stosunków między państwem a Kościołem w III Rzeczpospolitej”. W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14–16 styczeń 2003), red. Artur Mezglewski, 79–101. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Krukowski, Józef. 2000a. Kościół i Państwo. Podstawy relacji prawnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Krukowski, Józef, Krzysztof Warchałowski. 2000. Polskie prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
Krukowski, Józef. 2005. Polskie prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
Krukowski, Józef. 2000b. „Procedura uznawania skutków cywilnych małżeństwa kanonicznego w prawie polskim”. Roczniki Nauk Prawnych 10(2): 205–224.
Krukowski, Józef. 1999a. „Realizacja Konkordatu z 1993 r. w prawie polskim”. Studia Prawnicze 3: 5–33. (Crossref)
Krukowski, Józef. 2014. „Religia w edukacji publicznej w Państwach Unii Europejskiej. Panorama systemów”. W: Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski, 27–54. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Krukowski, Józef. 2008. „Równouprawnienie związków wyznaniowych w państwach europejskich”. Studia Prawnicze KUL 2: 23–31.
Krukowski, Józef. 1999b. „Zawarcie małżeństwa kanonicznego ze skutkami cywilnymi (Art. 10 Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską)”. Roczniki Nauk Prawnych 9(1): 221–244.
Kuglarz, Paweł. 2010. „Konkordat polski z 28 lipca 1993 roku – zarys analizy systemowej”. W: Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, red. Stanisław Grodziski, Dorota Malec, Anna Karabowicz, Marek Stus, 547–560. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kuznecoviene, Jolanta. 2007. „Państwo i kościół na Litwie”. W: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, tłum. Joanna Łopatowska-Rynkowska, Michał Rynkowski, red. Gerard Robers, 215–229. Wrocław: Kolonia Limited.
Leszczyński, Paweł Adrian. 2011. „Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych w świetle relacji między art. 25 ust. 1 a art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. W: Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku. Materiały 52. Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Konstytucyjnego w Międzyzdrojach (27–29 maja 2010 r.), red. Andrzej Bałaban, Przemysław Mijal, 389–409. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Majer, Piotr. 2004. „Małżeństwo jako przedmiot zainteresowania kościoła i państwa – prawo kanoniczne a małżeństwo cywilne”. W: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14–16 stycznia 2003), red. Artur Mezglewski, 255–286. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Matwiejuk, Jarosław. 2005. „Konstytucyjna regulacja stosunków państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi w III RP”. Administracja Publiczna. Studia Krajowe i Międzynarodowe 1: 216–225.
Matwiejuk, Jarosław. 2005. „Regulacje wyznaniowe w Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 r.”. W: Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. Artur Mezglewski, Piotr Stanisz, Marta Ordon, 127–144. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Mączyński, Andrzej. 1999. „Wolność sumienia i religii w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Polski raport na XI Konferencję Europejskich Sądów Konstytucyjnych”. Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego 1: 47–57.
Mezglewski, Artur. 2008. „Funkcje publiczne związków wyznaniowych”. W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe, 144–188. Warszawa: C.H. Beck.
Mezglewski, Artur. 2009. Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Mezglewski, Artur. 2000. „Przepisy kształtujące rozwiązania systemowe w zakresie nauczania religii w szkołach publicznych w Polsce na tle standardów międzynarodowych”. W: Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, red. Waldemar Janiga, Artur Mezglewski, 109–116. Krosno–Sandomierz: Wojewódzki Ośrodek Metodyczny, Wydawnictwo Diecezjalne.
Mezglewski, Artur. 1999. „Przepisy wprowadzające w życie instytucję małżeństwa konkordatowego”. Roczniki Nauk Prawnych 9(1): 245–265.
Misztal, Henryk. 2000a. „Gwarancje prawa międzynarodowego i polskiego w zakresie uprawnień rodziców do religijnego wychowania dzieci”. Studia z Prawa Wyznaniowego 1: 5–20.
Misztal, Henryk. 2003. „Historia relacji państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce”. W: Prawo wyznaniowe, red. Henryk Misztal, Piotr Stanisz, 75–172. Lublin–Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne.
Misztal, Henryk. 2000b. „Wolność religijna”. W: Prawo wyznaniowe, red. Henryk Misztal, 204–249. Lublin–Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne.
Moravčiková, Michaela. 2007. „Państwo i kościół w Republice Słowacji”. W: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, tłum. Joanna Łopatowska-Rynkowska, Michał Rynkowski, red. Gerard Robers, 323–343. Wrocław: Kolonia Limited.
Olszówka, Marcin. 2012. „Kilka uwag o (nie)równouprawnieniu związków religijnych (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego)”. Studia Politologiczne 23: 247–265.
Olszówka, Marcin. 2016. Konstytucja PRL a system źródeł prawa wyznaniowego do roku 1989. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.
Orzeszyna, Krzysztof. 2004. „Świeckość szkoły a nauczania religii we Francji”. Roczniki Nauk Prawnych 14(2): 5–21.
Pietrzak, Michał. 1993. „Glosa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 20 IV 1993 roku w sprawie nauczania religii w szkole”. Państwo i Prawo 8: 109–115.
Pietrzak, Michał. 1994. „Nowy Konkordat Polski”. Państwo i Prawo 1: 15–28.
Pietrzak, Michał. 2003. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
Pietrzak, Michał. 2010. Prawo wyznaniowe. Warszawa: LexisNexis.
Pietrzak, Michał. 1997. „Stosunki państwo–Kościół w nowej Konstytucji”. Państwo i Prawo 11–12: 173–184.
Poniatowski, Michał. 2024. Ustawowe zwolnienia od opodatkowania z tytułu przychodów z działalności charytatywnej osób prawnych Kościoła Katolickiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Sawicki, Jakub. 1947. Historia stosunku Kościoła do Państwa. Warszawa: Akademicka Spółdzielnia Wydawnicza.
Siciński, Andrzej. 2004. „Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych – w teorii i w praktyce”. W: Zasada równości w prawie. Konferencja naukowa. Rzeszów, 16 października 2003 r., red. Halina Zięba-Załucka, Maciej Kijowski, 32–40. Rzeszów: Wydawnictwo POBITNO.
Sitarz, Mirosław. 2015. „Zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych”. Kościół i Prawo 1: 141–168. (Crossref)
Sobczyk, Paweł. 2013. Konstytucyjna zasada konsensualnego określenia stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim. Warszawa: Wydawnictwo Aspra.
Sobczyk, Paweł. 2004a. „Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych”. W: Problemy państwa i prawa, red. Feliks Prusak, 21–35. Warszawa: Oficyna Wydawnicza WSM SIG.
Sobczyk, Paweł. 2014. „Kształtowanie pozycji prawnej religii jako przedmiotu w edukacji publicznej”. W: Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski, 121–141. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Sobczyk, Paweł. 2004b. „Udział przedstawiciela Episkopatu Polski w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego nad art. 25 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.”. W: Ecclesia et status. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskiego, red. Antoni Dębiński, Krzysztof Orzeszyna, Mirosław Sitarz, 859–887. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Stanisławski, Tadeusz. 2009. „Darowizny na cele kultu religijnego i kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Kontrowersje i nowe rozwiązania”. Studia z Prawa Wyznaniowego 12: 329–340.
Stanisławski, Tadeusz. 2004. „Nowe regulacje dotyczące darowizn na cele kościelne”. Studia z Prawa Wyznaniowego 7: 209–220.
Stanisz, Piotr. 2011a. „Finansowe i majątkowe aspekty działalności kościołów i innych związków wyznaniowych”. W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe, 237–273. Warszawa: C.H. Beck.
Stanisz, Piotr. 2011b. „Naczelne zasady instytucjonalnych relacji państwo–kościół”. W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe, 74–88. Warszawa: C.H. Beck.
Stanisz, Piotr. 2023. Religion and Law in Poland, wyd. 3. Kluwer Law International.
Stanisz, Piotr. 2010. „Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej – zarys problematyki”. W: Podstawy regulacji stosunków Państwo-Kościół w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Włoskiej [I fondamenti della regolazione delle relazioni Stato-Chiesa nella Repubblica di Polonia e nella Republica Italiana], red. Przemysław Czarnek, Dariusz Dudek, Piotr Stanisz, 15–39. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Stanisz, Piotr. 2012. „Zwolnienia i ulgi podatkowe jako forma finansowania związków wyznaniowych ze środków publicznych”. W: Finansowanie związków wyznaniowych w krajach niemieckojęzycznych i w Polsce. Die Finanzierung der Religionsgemeinschaften in der Deutschsprachigen Ländern und in Polen, red. Dariusz Walencik, Marcin Worbs, 161–169. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Stanisz, Piotr, Dariusz Walencik. 2024. „Tryb nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach”. Studia z Prawa Wyznaniowego 27: 361–379. https://doi.org/10.31743/spw.17760. (Crossref)
Sztychmiler, Ryszard. 2011. „Współpraca państwa i Kościoła w prawnym regulowaniu kwestii dotyczących małżeństwa i rodziny”. W: Bilateralizm w stosunkach państwowo-kościelnych, red. Marek Bielecki, 161–171. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Szymanek, Jarosław. 2006. „Interpretacja przepisów wyznaniowych w Konstytucji”. Studia z Prawa Wyznaniowego 9: 101–132.
Szymanek, Jarosław. 2005. „Klauzule wyznaniowe w Konstytucji RP”. Studia z Prawa Wyznaniowego 8: 5–43.
Szymanek, Jarosław. 2000. „Konstytucyjna regulacja stosunków państwo – kościół (ujęcie komparatystyczne)”. Państwo i Prawo 4: 22–46.
Szymanek, Jarosław. 2009. „Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych”. Studia Prawnicze 1–2: 161–176.
Szymanek, Jarosław. 2006a. „Prawna regulacja wolności religijnej”. Studia Prawnicze 2: 5–30. (Crossref)
Szymanek, Jarosław. 2006b. „Prawo wyznaniowe w praktyce III RP (zagadnienia wybrane)”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1: 93–109.
Szymanek, Jarosław. 2007. „Państwo–Kościół w III RP. Między systemem rozdziału łagodnego a systemem państwa parawyznaniowego”. Prawo i Religia 1: 13–27.
Szymanek, Jarosław. 2004. „Stosunki państwa ze związkami wyznaniowymi w świetle postanowień Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.”. W: Przestrzeń polityki i spraw wyznaniowych. Szkice dedykowane Profesorowi Januszowi Osuchowskiemu z okazji 75-lecia urodzin, red. Beata Górowska, 457–475. Warszawa: ASPRA-JR.
Torfs, Rik. 2007. „Państwo i kościół w Belgii”. W: Państwo i kościół w krajach Unii Europejskiej, tłum. Joanna Łopatowska-Rynkowska, Michał Rynkowski, red. Gerard Robers, 31–49. Wrocław: Kolonia Limited.
Tuleja, Piotr. 2023. „Art. 25”. W: Piotr Czarny, Monika Florczak-Wątor, Bogumił Naleziński, Piotr Radziewicz, Piotr Tuleja. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, 103–108. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Tunia, Anna. 2015. Recepcja prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w prawie polskim. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Tunia, Anna. 2013. „Zasada równouprawnienia związków wyznaniowych i jej ograniczenia w zakresie zawierania małżeństw cywilnych w formie wyznaniowej”. Opolskie Studia Administracyjno-Prawne 11(1): 97–103.
Tunia, Anna. 2009. „Znaczenie ustaw majowych w zakresie możliwości zawierania małżeństw wyznaniowych”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989–2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 199–209. Katowice–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów.
Tunia, Anna. 2016. „Zwolnienie z zajęć szkolnych w celu odbycia rekolekcji wielkopostnych a poszanowanie zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19: 45–61. (Crossref)
Walencik, Dariusz. 2010. „Darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych”. Studia z Prawa Wyznaniowego 13: 261-277.
Warchałowski, Krzysztof. 1998. Nauczanie religii i szkolnictwo katolickie w konkordatach współczesnych. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Warchałowki, Krzysztof. 2008. „Szkolnictwo katolickie i nauczanie religii w szkołach publicznych w Konkordacie polskim z 1993 roku.”. W: Konkordat Polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji, red. Józef Wroceński, Helena Pietrzak, 151–176. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Warchałowski, Krzysztof. 2014. „Wymogi dotyczące przygotowania oraz prawa i obowiązki nauczycieli religii i etyki”. W: Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski, 231–245. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Winiarczyk-Kossakowska, Małgorzata. 1999. Państwowe prawo wyznaniowe w praktyce administracyjnej. Warszawa: Scholar.
Winiarczyk-Kossakowska, Małgorzata. 2023. „Równouprawnienie wyznań na tle regulacji ustawowych stosunku państwa do Kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce z lat 1989–1997”. Przegląd Prawa Publicznego 5: 32–45.
Winiarczyk-Kossakowska, Małgorzata. 2001. „Wolność sumienia i religii”. Studia Prawnicze 1: 23–43. (Crossref)
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2012a. „Art. 27”. W: Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński. Ustawa o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce. Komentarz, 171–173. Warszawa: Wolters Kluwer.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2024. „Equal Before the Law or Discriminated? The Legal Status of Religious Minorities in Poland”. Rocznik Teologiczny 3: 589–626. https://doi.org/10.36124/rt.2024.22. (Crossref)
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2009a. „Konstytucyjne granice obecności religii w polskiej szkole publicznej”. W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 502–528. Warszawa: Lexis Nexis.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2009b. „Mankamenty układowego regulowania sytuacji prawnej związków wyznaniowych na podstawie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 1: 27–44.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2014. „Nauka etyki w szkołach publicznych w ujęciu prawnym”. W: Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski, 95–120. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2012b. „Rozciągnięcie prawa procedowania wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa cywilnego na wspólnoty religijne wpisane do rejestru (propozycja de lege ferenda)”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 4: 169–176.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2025. „Równouprawnione czy dyskryminowane? Status prawny mniejszości wyznaniowych w Polsce”. W: W stronę równych szans. 35 lat urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, red. Wojciech Brzozowski, Adam Krzywoń, Marcin Wiącek, 314–340. Warszawa: Wolters Kluwer.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2011. „Stosowanie wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa cywilnego poza Kościołem katolickim”. Państwo i Prawo 2: 19–33.
John Paul II Catholic University of Lublin
Dr, Katedra Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin.
https://orcid.org/0000-0002-1601-6969Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).







