Wolność religijna w społeczeństwie wielowyznaniowym na przykładzie Węgier
Leszek Ćwikła
John Paul II Catholic University of Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-4048-6653
Abstrakt
Opracowanie zawiera analizę przepisów ustawodawstwa węgierskiego regulujących wolność religijną w aspekcie indywidualnym i instytucjonalnym. Podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy przepisy prawne odpowiednio zabezpieczają tę wolność. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, iż w przypadku indywidualnego wymiaru wolności religijnej na Węgrzech każdy obywatel może korzystać z niej w równym stopniu. Państwo może zwalczać zachowania, które godzą w tę wolność, m.in. egzekwując przestrzeganie przepisów prawa karnego określających przestępstwa przeciwko wolności religijnej. Istotną rolę odgrywają również przepisy prawa cywilnego zapewniające ochronę dóbr osobistych oraz prawa pracy, z których wynika wymóg równego traktowania i niedyskryminowania ze względu na przekonania religijne. Jeśli chodzi o wolność religijną w aspekcie instytucjonalnym, to w obecnym stanie prawnym trudno mówić o formalnej równości prawnej wspólnot religijnych, co oznacza, że w tym zakresie państwo nie zapewnia wszystkim obywatelom jednakowej możliwości swobodnego i dobrowolnego realizowania prawa do wolności religijnej.
Słowa kluczowe:
wolność religijna, relacje państwo-kościół, Węgry, prawa człowieka, konstytucja Węgier, Europejski Trybunał Praw CzłowiekaBibliografia
Baer, H. David. 2019. „Hungary’s New Church Law is Worse than the First”. Occasional Papers on Religion in Eastern Europe 39(3), article 2: 1–18. https://digitalcommons.georgefox.edu/ree/vol39/iss3/2 [dostep: 1.02.2025].
Bernaciński, Łukasz. 2021. Perspektywy wprowadzenia modelu asygnaty podatkowej do polskiego systemu finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości.
Erdős, Csaba. 2021. „The Concept of the Dignity of Communities in Hungarian Constitutional Law”. Annales Universitatis Scientiarum de Rolando Eötvös Nominatae Sectio Iuridica 60: 43–54. https://doi.org/10.56749/annales.elteajk.2021.lx.4.43. (Crossref)
Hucał, Michał. 2012. Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Warszawa: C.H. Beck.
Kącka, Katarzyna. 2013. „Geneza i źródła wolności religii w europejskiej przestrzeni politycznej i prawnej”. Seminare 34: 155–174. https://doi.org/10.21852/sem.2013.34.10. (Crossref)
Markovics, Milán Mór. 2019. „Vallásszabadság a Magyar Honvédségben”. W: A hadtudomány és a XXI. század, red. Klementina Kozma, 228–245. Budapest: Doktoranduszok Országos Szövetsége, Hadtudományi Osztály.
Mezglewski, Artur. 2011. „Systemy relacji państwo–Kościół w ujęciu historycznym”. W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe, wyd. 3, 11–23. Warszawa: C.H. Beck.
Mink, Júlia. 2014. „A vallásszabadság a vélt közérdek oltárán. A Magyar Keresztény Mennonita Egyház kontra Magyarország ügy”. Fundamentum 3: 85–99.
Misztal, Henryk. 1993. „Kościelne pojęcie wolności religijnej a ustawa o gwarancjach sumienia i wyznania z 1989 r.”. Kościół i Prawo 11: 103–122.
Misztal, Henryk. 2000. „Wolność religijna”. W: Prawo wyznaniowe (stan prawny na 1 lutego 2000 r.), red. Henryk Misztal, 204–249. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
Misztal, Henryk. 2003. „Idea wolności religijnej”. W: Prawo wyznaniowe, red. Henryk Misztal, Piotr Stanisz, wyd. 2, 59–74. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia Sandomierz.
Mozgawa, Marek. 2024. „Komentarz do art. 115 § 3 i art. 256”. W: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. Marek Mozgawa. LEX/el.
Neumann, Eszter. 2023. „Education for a Christian Nation: Religion and Nationalism in the Hungarian Education Policy Discourse”. European Educational Research Journal 22(5): 646–665. https://doi.org/10.1177/14749041211072691. (Crossref)
Piechowiak, Marek. 1994–1995. „Wolność religijna – aspekty filozoficznoprawne”. Toruński Rocznik Praw Człowieka i Pokoju 3: 7–21.
Schanda, Balázs. 2016. „Law and Religion in the Workplace in Hungary”. W: Law and Religion in the Workplace. Proceedings of the XXVIIth Annual Conference Alcalá de Henares, 12–15 November 2015, red. Miguel Rodríguez Blanco, 221–227. Granada: Editorial Comares S.L.
Schanda, Balázs. 2018. „Chaplaincies in Hungary”. W: Religious assistance in public institutions. Proceedings of the XXVIIIth Annual Conference Jurmala, 13–16 october 2016, red. Ringolds Balodis, Miguel Rodríguez Blanco, 159–163. Granada: Editorial Comares S.L.
Schanda, Balázs. 2019. „State and Church in Hungary”. W: State and Church in the European Union, red. Gerhard Robbers, wyd. 3, 363–387. Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft. https://doi.org/10.5771/9783845296265-363. (Crossref)
Schanda, Balázs. 2020. „Hungary’s Christian Culture as Subject of Constitutional Protection”. Studia z Prawa Wyznaniowego 23: 55–72. https://doi.org/10.31743/spw.9696. (Crossref)
Schanda, Balázs. 2022. Keresztény kultúra. Állam és egyház. Vallásszabadság. Tanulmányok a vallásszabadság és az állami egyházjog köréből. Budapest: Pázmány Press.
Schweitzer, Gábor. 2024. „Changes in the Legal Status of ‘Churches’ in Hungary After 2010”. W: The Resilience of the Hungarian Legal System since 2010. A Failed Resilience?, red. Fruzsina Gárdos-Orosz, 73–86. Budapest: Springer Nature. (Crossref)
Sobczak, Jacek, Maria Gołda-Sobczak. 2012. „Wolność sumienia i wyznania jako prawo człowieka”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K. Politologia 19(1): 27–65.
Uitz, Renáta. 2012. „Hungary’s New Constitution and Its New Law on Freedom of Religion and Churches: The Return of the Sovereign”. Brigham Young University Law Review 3: 931–965. https://digitalcommons.law.byu.edu/lawreview/vol2012/iss3/8 [dostep: 1.02.2025].
John Paul II Catholic University of Lublin
Dr hab., prof. KUL, Katedra Negocjacji i Mediacji, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
https://orcid.org/0000-0002-4048-6653Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
