Finansowanie związków wyznaniowych w Republice Włoskiej: zarządzanie środkami z asygnaty podatkowej (otto per mille) przedmiotem krytyki Trybunału Obrachunkowego
Piotr Stanisz
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2437-8513
Marta Ordon
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-0908-0628
Abstrakt
Opracowanie koncentruje się na jednym z najważniejszych elementów systemu finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych we Włoszech, jakim jest asygnata podatkowa w wysokości 0,8% podatku dochodowego od osób fizycznych (tzw. otto per mille). Włoski Trybunał Obrachunkowy (Corte dei Conti) w latach 2014-2018 przyjął cztery uchwały dotyczące tej problematyki. Zatwierdzone na ich podstawie raporty zawierają szereg uwag dotyczących sposobu zarządzania środkami pochodzącymi z tego źródła. W pierwszej części opracowania scharakteryzowana została instytucja otto per mille, będąca punktem odniesienia w wielu dyskusjach dotyczących nowoczesnych metod finansowania związków wyznaniowych. Następnie szczegółowo przedstawiono zarzuty podniesione w raportach oraz oficjalne stanowiska, jakie w ich sprawie sformułowały związki wyznaniowe, w tym Kościół Katolicki. W podsumowaniu opracowania sformułowano uwagi końcowe, stanowiące próbę krytycznego spojrzenia zarówno na opinie wyrażone przez włoski Trybunał Obrachunkowy, jak i na odnoszące się do nich komentarze i związane z nimi inicjatywy.
Słowa kluczowe:
asygnata podatkowa, otto per mille, Włochy, kościoły i inne związki wyznaniowe, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatnikBibliografia
Astorri, Romeo. 2009. „Le financement des confessions religieuses en Italie”. W: The Financing of Religious Communities in the European Union – Le financement des religions dans les pays de l’Union Européenne, ed. Brigitte Basdevant-Gaudemet, Salvatore Berlingò, 223-233. Leuven – Paris – Dudley, MA: Peeters Publishers.
Bachrach, Riccardo. 1999. “L’Intesa tra la Chiesa Evangelica Luterana In Italia e lo Stato italiano”. W: Quaderni della Scuola di Specializzazione in Diritto Ecclesiastico e Canonico, t. 6: Le intese viste dalle confessioni, ed. Mario Tedeschi, 91-98. Napoli: Jovene.
Belgiorno de Stefano, Maria Gabriella. 2007. “La Corte di Strasburgo legittima l’otto per mille alle Chiese italiane”. Il Fisco 23/1: 3341-3346.
Cardia, Carlo. 1992. Stato e confessioni religiose. Il regime pattizio. Bologna: Il Mulino.
Cardia, Carlo. 2001. “La legge 222/1985: attuazioni, problemi, prospettive”. W: Dall’Accordo del 1984 al disegno di legge sulla libertà religiosa. Un quindicennio di politica e legislazione ecclesiastica, ed. Anna Nardini, Giovanni di Nucci, 173-175. Roma: Presidenza del Consiglio dei Ministri, Dipartimento per l’informazione e l’editoria.
Casuscelli, Giuseppe. 2015. “L’otto per mille nella nuova relazione della Corte dei Conti: spunti per una riforma”. Stato, Chiese e pluralismo confessionale nr 39 (21 dicembre 2015): 1-45. DOI: 10.13130/1971-8543/6631.
Elefante, Carmela. 2015. “Il sistema dell’otto per mille al vaglio della Corte dei Conti: prime valutazioni e spunti ricostruttivi”. Diritto e Religioni 2: 231-252.
Elefante, Carmela. 2018. L’«Otto per mille». Tra eguale libertà e dimensione sociale del fattore religioso. Torino: Giappichelli Editore.
Feliciani, Giorgio. 2000. „Finansowanie instytucji kościelnych i utrzymanie duchowieństwa. Doświadczenia włoskie”. W: Systemy finansowania instytucji kościelnych w Europie. Materiały Międzynarodowej Konferencji. Sandomierz, 13-14 września 1999 r., red. Józef Krukowski, 45-64. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Feliciani, Giorgio. 2006. “L’Applicazione della legge 20 maggio 1985, n. 222. Gli esiti di una ricerca” Diritto Ecclesiastico I/3-4: 455-461.
Feliciani, Giorgio. 2018. „30 lat dobra wspólnego. Referat wygłoszony na Krajowym Sympozjum Delegatów Diecezjalnych „Sovvenire” pt. Partecipazione e corresponsabilità dei fedeli a sostegno di una Chiesa in uscita, Venezia Mestre, 7-9 maja 2018 r.” Studia z Prawa Wyznaniowego 21: 391-411.
Ferrari, Silvio. 2007. „Państwo i Kościół we Włoszech”. W: Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, ed. Gerhard Robbers, tłum. Joanna Łopatowska-Rynkowska, Michał Rynkowski, 391-406. Wrocław: Kolonia Limited.
Finocchiaro, Francesco. 2015. Diritto ecclesiastico. Bologna: Zanichelli editore.
Krukowski, Józef. 2013. „Systemy finansowania Kościołów w świecie współczesnym. Zarys problematyki”. W: Finansowanie Kościołów i innych związków wyznaniowych, red. Paweł Sobczyk, Krzysztof Warchałowski, 343-358. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Misztal, Henryk, Piotr Stanisz. 2009. „Włoski model finansowania związków wyznaniowych”. W: Pro bono Reipublicae. Księga Jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 342-355. Warszawa: LexisNexis.
Parisi, Marco. 2015. “Interventi pubblici a sostegno del fenomeno religioso e rispetto della legalità costituzionale. Il sistema dell’otto per mille all’esame della Corte dei Conti”. Diritto e Religioni 1: 156-177.
Stanisz, Piotr. 2009. „Perspektywy zmiany systemu finansowania Kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce”. Studia z Prawa Wyznaniowego 12: 5-33.
Vegas, Giuseppe. 2004. “L’Otto per mille a vent’anni dalla revisione del Concordato lateranense”. Quaderni di Diritto e Politica Ecclesiasatica 1: 183-198. DOI: 10.1440/12288.
Vitale, Antonio. 1993. “Dai benefici ecclesiastici agli Istituti per il sostentamento del clero”. W: Il nuovo regime giuridico degli enti e dei beni ecclesiastici. Atti del Convegno di studi, Sassari, 5-7 ottobre 1989, red. Annaluisa Casiraghi, 139-158. Milano: Vita e Pensiero.
Witkowski, Zbigniew (tłum. i oprac.). 2004. Konstytucja Republiki Włoskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Ks. dr hab., prof. KUL, Katedra Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
https://orcid.org/0000-0002-2437-8513Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Dr, Katedra Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
https://orcid.org/0000-0003-0908-0628Licencja
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
