Zwalczanie chorób zakaźnych w stanie epidemii oraz w stanie klęski żywiołowej a realizacja wolności sumienia i religii w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku i ustawodawstwa
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest przedstawienie statusu prawnowyznaniowego człowieka w stanie epidemii oraz w stanie klęski żywiołowej. Celem opracowania jest dokonanie oceny występujących rozwiązań ustawowych z punktu widzenia modelu ustrojowego ochrony wolności sumienia i wyznania. Artykuł zawiera ogólną charakterystykę reżimu prawnego stanu epidemii oraz stanu klęski żywiołowej wraz z analizą i oceną przesłanek ustawowych wprowadzenia tych stanów funkcjonowania państwa. Zwrócono szczególną uwagę na problem zbiegu praw i wolności konstytucyjnych, gdy do realizacji wolności sumienia i religii potrzebne są inne prawa człowieka, które mogą zostać ograniczone w stanie epidemii oraz w stanie klęski żywiołowej. W badaniach wykorzystano metodę dogmatyczno-prawną. Ocena regulacji prawnych obejmuje także kwestie związane z wyborem właściwej metody legislacyjnej. Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, że wolność sumienia i religii nie jest należycie chroniona na gruncie obowiązujących przepisów o stanie epidemii i stanie klęski żywiołowej. Tekst zawiera propozycję określonych zmian legislacyjnych w kierunku wzmocnienia poziomu ochrony wolności sumienia i religii w ustawodawstwie zwykłym.
Słowa kluczowe:
epidemia, stan klęski żywiołowej, wolność sumienia i religii, COVID-19Bibliografia
Bielecki, Marek. 2021. „Ograniczenia wolności religijnej w okresie pandemii”. W: Transformacje prawa polskiego w dobie epidemii COVID-19, red. Przemysław Szustakiewicz, Mariusz Wieczorek, 37–57. Warszawa: UTH Radom.
Bosek, Leszek. 2021a. „Anti–epidemic emergency regimes under Polish law in Comparative, Historical and Jurisprudential Perspective”. European Journal of Health Law 28: 113–141. (Crossref)
Bosek, Leszek. 2021b. „Art. 2”. W: Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Komentarz, red. Leszek Bosek, 39–65. Warszawa: C.H. Beck.
Bosek, Leszek. 2021c. „Art. 46”. W: Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Komentarz, red. Leszek Bosek, 739–777. Warszawa: C.H. Beck.
Brzeziński, Michał. 2007. Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Canestrini, Nicola. 2020. „Covid-19 Italian emergency legislation and infection of the rule of law”. New Journal of European Criminal Law 23: 116–122. (Crossref)
Dyda, Konrad, Marcin Olszówka. 2020. „Analiza konstytucyjności ograniczeń w korzystaniu z wolności religii podczas pandemii koronawirusa w Polsce”. Studia z Prawa Wyznaniowego 23: 441–469. (Crossref)
Działocha, Kazimierz. 2005. „Artykuł 233”. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, T. 4, red. Leszek Garlicki. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Garlicki, Leszek. 2007. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa: Liber.
Jabłoński, Mariusz. 2016. „Ograniczenie konstytucyjnych wolności i praw osobistych w czasie trwania stanów nadzwyczajnych”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 106: 173–191. DOI: 10.19195/0137-1134.106.16. (Crossref)
Kardas, Piotr. 2020. „Konstytucyjne podstawy rozstrzygania kolizji obowiązków i konfliktów dóbr w czasie epidemii”. Palestra 6: 7–23.
Kazimierczuk, Marcin. 2005. „Zasady funkcjonowania państwa podczas stanu klęski żywiołowej w III RP”. Studia Prawnoustrojowe 4: 85–94.
Kitowska, Wioleta, Małgorzata Stępień, Magdalena Rosińska, Katarzyna Szmulik, Małgorzata Jamsheer-Bratkowska, Paweł Budziosz, Małgorzata Sadkowska-Todys. 2020. „Moduł COVID-19 w SRWE – zastosowanie i wykorzystanie w nadzorze epidemiologicznym oraz raportowaniu do instytucji międzynarodowych”. Przegląd Epidemiologiczny 3: 416–431.
Kurzępa. Elżbieta. 2021. „Stan epidemii a stan klęski żywiołowej – rozważania w kontekście bezpieczeństwa państwa”. Przegląd Prawa Publicznego 5: 5–21.
Maroń, Grzegorz. 2021. „Polskie prawodawstwo ograniczające wolność religijną w okresie pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 a standardy państwa prawa – wybrane zagadnienia”. Przegląd Prawa Publicznego 1: 33–49.
Mezglewski, Artur. 2011. „Kult publiczny”. W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz, Prawo wyznaniowe, 223–232. Warszawa: C.H. Beck.
Morawski, Filip. 2020. „Zakaz przemieszczania się w związku z pandemią COVID-19 w świetle konstytucyjnego prawa do poruszania się”. Przegląd Prawa Publicznego 9: 7– 17.
Ożóg, Michał. 2016. „Wolność sumienia i religii w stanach nadzwyczajnych w polskim systemie prawnym”. Forum Prawnicze 4: 48–67.
Pałka, Katarzyna. 2018. „Świadczenia zdrowotne związane z chorobami zakaźnymi, w tym obowiązkowe i zalecane szczepienia”. W: System Prawa Medycznego, T. 2: Szczególne świadczenia zdrowotne, red. Leszek Bosek, Agata Wnukiewicz-Kozłowska, 603–624. Warszawa: C.H. Beck.
Paśnik, Jerzy. 2020. „Kilka refleksji o regulacji stanu epidemii jako sui generis pozakonstytucyjnego stanu nadzwyczajnego”. Przegląd Prawa Publicznego 11: 69–85.
Pietrzak, Michał. 2010. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Lexis Nexis.
Prokop, Krzysztof. 2005. Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Białystok: Temida 2.
Ruczkowski, Piotr. 2002. „Artykuł 3”. W: Stan klęski żywiołowej. Komentarz. Warszawa: LEX/el.
Skrzydło, Wiesław. 2013. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Stanisz, Piotr. 2021. „Ograniczenia wolności kultu religijnego w czasie pandemii COVID-19: między konstytucyjnością a efektywnością”. Przegląd Sejmowy 3 (164): 143–165. (Crossref)
Steinborn, Sławomir. 2016. „Artykuł 233”. W: Konstytucja RP. Tom II. Komentarz art. 87–243, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, 1629–1633. Warszawa: C.H. Beck.
Trociuk, Stanisław. 2021. „Wolność uzewnętrzniania religii”. W: Prawa i wolności w stanie epidemii. Warszawa: LEX/el.
Tuleja, Piotr. 2020. „Pandemia COVID-19 a konstytucyjne stany nadzwyczajne”. Palestra 9: 5–20.
Wilk, Jakub. 2012. „Wprowadzanie ograniczeń praw i wolności w stanie klęski żywiołowej”. Acta Erasmiana III. Prace Prawnicze 3: 145–161.
Winczorek, Piotr. 2008. Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Warszawa: Liber.
Wojtyczek, Krzysztof. 1999. Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP. Kraków: Zakamycze.
Zarzycki, Zdzisław. 2006. „Konkordatowe i pozakonkordatowe gwarancje poszanowania niedzieli i dni świątecznych jako dni wolnych od pracy”. Krakowskie Studia Międzynarodowe 3: 99–117.
Zoll, Andrzej. 2014. „Charakter prawny klauzuli sumienia”. Medycyna Praktyczna 1: 99–103.
Zubik, Marek. 2021. Prawo konstytucyjne współczesnej Polski. Warszawa: C.H. Beck.
Uniwersytet w Białymstoku
Dr, Pracownia Systemów Politycznych, Katedra Prawa Konstytucyjnego i Systemów Politycznych, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku, ul. Mickiewicza 1/218, 15-213 Białystok
https://orcid.org/0000-0002-4315-5235Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
