Noszenie chusty islamskiej w miejscu pracy a prawa i wolności innych podmiotów prawa.
Rozważania na kanwie wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 marca 2017 r. w sprawach: Samira Achbita przeciwko G4S Secure Solutions (C-157/15) oraz Asma Bougnaoui przeciwko firmie Micropole (C-188/15)
Michał Ożóg
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-4315-5235
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest analiza wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawach: Samira Achbita przeciwko G4S Secure Solutions (C-157/15) oraz Asma Bougnaoui przeciwko firmie Micropole (C-188/15) w kontekście realizacji wolności myśli, sumienia i wyznania w styczności z innymi podmiotami prawa. Rozważania przedstawiają problematykę noszenia chusty islamskiej w relacji do wolności przekonań klienta oraz zasady neutralności światopoglądowej przedsiębiorstwa. Tekst przedstawia krytyczne spojrzenie w zakresie braku uwzględnienia specyfiki wolności uzewnętrzniania przekonań religijnych. Szczególną uwagę poświęcono omówieniu pojęcia „religii”, jako zakazanego kryterium dyskryminacji w dyrektywie WE 2000/78, a także problematyce ekspresji przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych oraz prozelityzmowi w miejscu pracy.
Słowa kluczowe:
związek wyznaniowy, Islam, wolność sumienia i religii, wolność religijna, niqab, muzułmańskie nakrycie głowy, burqa, prawo wyznaniowe, religia, praca, prawo pracy, regulamin pracy, miejsce pracy, dyskryminacja, chusta islamskaBibliografia
Abramowicz, Aneta M., „Uzewnętrznianie symboli religijnych w miejscu pracy w świetle orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie Eweida i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu”. W: Aktualne problemy wolności myśli, sumienia i religii, red. Piotr Stanisz, Aneta M. Abramowicz, Michał Czelny, Marta Ordon, Michał Zawiślak, 11-19, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015.
Boruta, Irena. „Ochrona dóbr osobistych pracownika”. Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2 (1998): 18-24.
Boruta, Irena. „Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu – nowe pojęcia”. Monitor Prawa Pracy 2 (2004): 36-39.
Brzozowski, Wojciech. „Prozelityzm”. W: Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. Artur Mezglewski, 338-342. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2014.
Florczak-Wątor, Monika. Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
Hucał, Michał. Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2012.
Johann, Wiesław, Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska. „Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym – status jednostki”. W: Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym. IX Konferencja Europejskich Sądów Konstytucyjnych, Warszawa 16-20 maja 1999 r. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego, 1999.
Kamiński, Ireneusz C. „Islamska chusta i zasłony twarzy u kobiet w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu”. Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 9 (2013): 7-19.
Kamiński, Ireneusz C. Uwaga nr 1 do art. 10, w: Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. Andrzej Wróbel, pkt I (326-346). Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2013.
Kos, Agnieszka. „Granice manifestacji przynależności religijnej poprzez ubiór w optyce art. 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności”. W: Wpływ standardów międzynarodowych na rozwój demokracji i ochronę praw człowieka, tom 2, red. J. Jaskiernia, 162-174. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2013.
Krzysztofek, Katarzyna. „Wolność sumienia i religii pracownika w świetle przepisów prawa polskiego i prawa europejskiego”. W: Aktualne problemy wolności myśli, sumienia i religii, red. Piotr Stanisz, Aneta M. Abramowicz, Michał Czelny, Marta Ordon, Michał Zawiślak, 169-189. Lublin:Wydawnictwo KUL, 2015.
Lellouche, Raphaël. „Laickość i dozwoloność”. Teologia Polityczna 2 (2004-2005): 71-81.
Maliszewska-Nienartowicz, Justyna. Dyskryminacja pośrednia w prawie Unii Europejskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
Maliszewska-Nienartowicz, Justyna. Dyskryminacja ze względu na religię, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Dyrektywa 2000/78 i orzecznictwo TS UE. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2013.
Mielczarek, Marcin A. Realizacja wolności religijnej w zatrudnieniu pracowniczym. Warszawa: Diffin, 2013.
Naumann, Emila. „Dyskryminacja w prawie pracy”. Monitor Prawa Pracy 6 (2007): 286-289.
Nikołajew, Jerzy. „Wybrane orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczące manifestowania religii poprzez specyficzny ubiór”. W: Aktualne problemy wolności myśli, sumienia i religii, red. Piotr Stanisz, Aneta M. Abramowicz, Michał Czelny, Marta Ordon, Michał Zawiślak, 229-251. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015.
Orzeszyna, Krzysztof. Podstawy relacji między państwem a kościołami w konstytucjach państw członkowskich i traktatach Unii Europejskiej. Studium prawnoporównawcze. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2007.
Ożóg, Michał. „Rejestrowanie kościołów i innych związków wyznaniowych w trybie administracyjnym”. Forum Prawnicze 2 (2015): 23-40.
Perkowski, Maciej. „Wolność gospodarcza w prawie gospodarczym Wspólnoty Europejskiej. Uwagi de lege lata i de lege ferenda”. W: Prawo gospodarcze Wspólnoty Europejskiej na progu XXI wieku. VII Ogólnopolska Konferencja Prawnicza Toruń, 15-16 listopada 2001, red. Cezary Mik, 9-15. Toruń: TNOiK „Dom Organizatora”, 2002.
Pietrzak, Michał. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo Lexis Nexis, 2010.
Rynkowski, Michał. Status prawny kościołów i związków wyznaniowych w Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, 2004.
Safjan, Marek. „Wolność religijna w konstytucjach państw europejskich”. W: Kultura i prawo. Materiały III Międzynarodowej Konferencji na temat Religia i wolność religijna w Unii Europejskiej,” Warszawa 2-4 września 2002 r., red. Józef Krukowski, Otto Theisen, 43-73. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2003.
Schwierskott-Matheson, Ewa. Wolność sumienia i wyznania w wybranych państwach demokratycznych, na przykładzie regulacji Konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki, Ustawy Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, orzecznictwa sądów tych krajów oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Regensburg: Wydawnictwo de iure pl, 2013.
Sobczak, Maria. „Wolność sumienia i wyznani, jej gwarancje w systemie prawnym Rady Europy oraz orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu”. Ius Novum 3 (2008): 87-116.
Sobczak, Witold. Wolność myśli, sumienia i religii. W poszukiwaniu standardu europejskiego. Toruń: Dom wydawniczy DUET, 2013.
Stanisz, Piotr. „Wspólnotowy zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na religię lub światopogląd”. Przegląd Sejmowy 1 (2005): 43-56.
Stanisz, Piotr. „Zakaz dyskryminacji ze względu na religię lub światopogląd w dyrektywie Rady Unii Europejskiej z 27 listopada 2000 r.”. Studia z Prawa Wyznaniowego 8 (2004): 19-36.
Süral, Nurhan. „Islamic outfits in the workplace in Turkey, a Muslim majority country”. Comparative Labor Law & Policy Journal, vol. 30, no. 3 (2009): 569-596.
Szewczyk, Helena. „Przekonania religijne pracownika jako istotny i determinujący wymóg zawodowy – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 14.03.2017 r., C–188/15, Asma Bougnaoui i Association de defense des droits de l’homme (ADDH) przeciwsko Micropole SA”, Europejski Przegląd Sądowy 1 (2018): 29-34.
Szubtarski, Grzegorz. „Możliwość rezygnacji z pracy jako gwarancja ochrony wolności religijnej pracownika? Specyfika wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Eweida i inni przeciwko Zjednoczonemu Królestwu na tle dotychczasowego orzecznictwa strasburskiego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19 (2016): 159-174.
Szymanek, Jarosław. „Konstytucjonalizacja prawa do wolności myśli, sumienia, religii i przekonań”. Studia z Prawa Wyznaniowego 10 (2007): 89-114.
Świątkowski, Andrzej Marian. Prawo pracy Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2015.
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński,
Mgr, doktorant w Zakładzie Prawa Kościelnego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków; student Wydziału Prawa Kanonicznego UPJP2.
https://orcid.org/0000-0002-4315-5235Licencja
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
