Prawo rodziców do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest przedstawienie konstytucyjnego prawa rodziców do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami w kontekście prawa dziecka do wolności sumienia i wyznania. Rozważania rozpoczynają się od scharakteryzowania statusu prawnego rodziców i dzieci w procesie wychowawczym, ze szczególnym uwzględnieniem Konstytucji RP oraz deklaracji RP złożonej do Konwencji o Prawach Dziecka. Zwrócono uwagę na okoliczność, że prawo rodziców zostało skorelowane z obowiązkiem poszanowania podmiotowości dziecka. Konstytucja RP i Konwencja o Prawach Dziecka stanowią kryterium oceny wybranych przepisów prawa polskiego z zakresu wychowywania dziecka. Wskazane zostały również ogólne zasady ingerencji organów władzy publicznej w stosunki między rodzicami a dziećmi. W osobnym punkcie rozważań przedstawiona została problematyka wychowania religijnego dziecka w ramach systemu oświaty. Rozważania prowadzą do sformułowania ogólnych wniosków na temat relacji prawnych między rodzicami a dziećmi w polskim ustawodawstwie. Pozytywnie oceniono wyraźną tendencję w polskim ustawodawstwie, polegającą na wzmocnieniu pozycji prawnej dziecka, któremu w różnych aktach prawnych zagwarantowano możność samostanowienia lub współdecydowaniu w podejmowaniu decyzji w różnych kategoriach spraw dotyczących jego osoby. Granicą poszerzania autonomii dziecka powinno być poszanowanie prawa rodziców do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami.
Słowa kluczowe:
prawo rodziców do wychowania i nauczania dzieci, wolność religijna, wolność sumienia i religii, dziecko, rodzice, Konwencja o Prawach Dziecka, Konstytucja RP z 1997 r., wolność myśli, sumienia i wyznaniaBibliografia
Andrzejewski, Marek. „Prawo jako czynnik oddziaływania wychowawczego.” W: Wychowanie. Pojęcia. Procesy. Konteksty, t. 4, Maria Dudzikowa, Maria Czerepaniak-Walczak, 289-308. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2008.
Babiuch, Helena. „Konstytucyjne prawa rodziców w zakresie wychowania dziecka.” W: Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, pod redakcją Mariusza Jabłońskiego, 177-198. Wrocław: E-wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Bibliotek Cyfrowa, 2014.
Banaszak, Bogusław. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz, Uwaga nr 5 do art. 72. Warszawa: Wydawnictwo C.H. BECK, 2012.
Banaszak, Bogusław i Mariusz Jabłoński, w: Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., pod redakcją Jana Bocia, 95-96. Wrocław: Wydawnictwo Kolonia Limited, 1998.
Bednarz, Elżbieta. „Realizacja wolności wychowania religijnego w szkołach niepublicznych na przykładzie polskich placówek Association of Christian schools internationals.” W: Obecność religii w publicznym systemie oświaty, pod redakcją Tadeusza J. Zielińskiego, 139-156. Warszawa: Wydawnictwo Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, 2012.
Bielecki, Marek. „Wolność religijna dziecka w kontekście działalności grup destrukcyjnych.” W: Ius et Fides. Księga Jubileuszowa z okazji siedemdziesiątych urodzin Profesora Jana Świtki, red. Tadeusz Guz, i Małgorzata Kuć, 751-766. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2006.
Borecki, Paweł. „Przedwojenne ustawodawstwo wyznaniowe we współczesnym polskim systemie prawnym." W: Aktualne problemy wolności myśli, sumienia i religii, red. Piotr Stanisz, Aneta M. Abramowicz, Michał Czelny, Marta Ordon, i Michał Zawiślak, 21-39. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015.
Borkowska, Karolina. „Prawo dziecka do wypowiedzi w prawie międzynarodowym i krajowym.” Rodzina i Prawo 19 (2011): 67-76.
Brzozowski, Wojciech. Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP. Warszawa: Wolters Kluwer SA, 2011.
Bułajewski, Stanisław i Marcin Dąbrowski. „Ochrona dziecka.” W: Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pod redakcją Marka Chmaja, 224-229. Kraków: Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE 2006.
Complak, Krystian. „Uwagi o godności człowieka oraz jej ochrona w świetle nowej konstytucji.” Przegląd Sejmowy 5 (1998): 41-52.
Florczak-Wątor, Monika. Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
Granat, Mirosław. „Godność człowieka z art. 30 Konstytucji RP jako wartość i jako norma prawna.” Państwo i Prawo 8 (2014): 3-22.
Gudowski, Jacek. „Uwaga 1 do art. 573.” W: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, pod redakcją Tadeusza Erecińskiego, 189-190. Warszawa: LexisNexis, 2009.
Ignatowicz, Jerzy i Mirosław Nazar. Prawo rodzinne. Warszawa: LexisNexis, 2010.
Krajczyński, Jan. „Wychowanie dziecka w prawie kanonicznym, polskim i wspólnotowym.” Studia z Prawa Wyznaniowego 8 (2005): 163-189.
Kroczek, Piotr. „Sytuacja prawna dzieci w kontekście chrztu świętego i wychowania religijnego.” Studia Oecumenica 13 (2013): 161-174.
Krukowski, Józef. Polskie prawo wyznaniowe. Warszawa: LexisNexis, 2005.
Kupisiewicz, Czesław i Małgorzata Kupisiewicz. „Wychowanie.” W: Słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
Leszczyński, Paweł A. „Czy nauczanie religii w publicznych placówkach oświatowych jest funkcją religijną czy oświatową? Przyczynek do dyskusji.” W: Obecność religii w publicznym systemie oświaty, pod redakcją Tadeusza J. Zielińskiego, 121-126. Warszawa: Wydawnictwo Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, 2012.
Łopatka, Adam. „Zastrzeżenia do Konwencji o prawach dziecka.” Państwo i Prawo 9 (1992): 58-63.
Mączyński, Andrzej. „Konstytucyjne podstawy prawa rodzinnego.” W: Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, tom I, redakcja Piotr Kardas, Włodzimierz Wróbel, i Tomasz Sroka, 757-778. Warszawa: Wolters Kluwer SA, 2012.
Ożóg, Michał. „Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 czerwca 2013 r. Sygn akt I ACa 353/13.” Orzecznictwo Sądów Polskich 9 (2015): 1322-1327
Paprzycki, Rafał. „Sekty w demokratycznym państwie prawnym.” Palestra 7-8 (2002): 71-81.
Pietrzak, Helena. „Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 czerwca 2013 r. Sygn akt I ACa 353/13.” Przegląd Prawa Wyznaniowego 7 (2015): 249-254.
Pietrzak, Michał. Prawo wyznaniowe. Warszawa: LexisNexis, 2010.
Sarnecki, Paweł. „Uwagi do art. 48 Konstytucji.” W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, redaktor naukowy Leszek Garlicki, 1-6. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003.
Sarnecki, Paweł. „Uwagi do art. 53 Konstytucji.” W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, redaktor naukowy Leszek Garlicki, 1-10. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2003.
Sokołowski, Tomasz. Władza rodzicielska nad dorastającym dzieckiem. Poznań 1987.
Sokołowski, Tomasz. „Wolność myśli, sumienia i wyznania dziecka.” W: Konwencja o Prawach Dziecka - analiza i wykładnia, redakcja Tadeusz Smyczyński, 257-272. Poznań: Przedsiębiorstwo wydawnicze „Ars boni et aequi”, 1999.
Staśkiewicz, Wiesław. Konstytucje państw Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2011.
Suchocka. Hanna. „Prawo do nauczania religii w szkole na tle standardów europejskich.” Ethos 1-2 (1999): 342-355.
Tuleja, Piotr. „Wolność sumienia i religii.” W: Prawo konstytucyjne RP, redakcja Paweł Sarnecki, 122-129. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck, 2005.
Śladkowski, Mariusz. „Uwzględnianie woli dziecka przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej.” Jurysta 6 (2000): 9-12.
Winczorek, Piotr. Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Warszawa: Wydawnictwo LIBER, 2008.
Zarzycki, Zdzisław. „Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do połowy XIX w.” Studia z Prawa Wyznaniowego 13 (2010): 25-44.
Uniwersytet Jagielloński
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0002-4315-5235Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
