Normatywne konsekwencje art. 9 Konkordatu dla polskiego porządku prawnego
Abstrakt
Polskie prawo nie zna podziału świąt na katolickie (religijne) i państwowe (świeckie) - ani na poziomie konstytucyjnym, ani ustawowym. Artykuł 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. nie określa, które dni są wolne od pracy, lecz nakazuje to sprecyzować w ustawie. Polskie ustawodawstwo generalnie zakłada, że wolne od pracy są dwa dni w tygodniu, w tym niedziela, a ponadto święta, przy czym istnieje wiele wyjątków, gdy pracodawca może nakazać pracę w niedziele lub święta. Artykuł 9 ust. 1 polskiego Konkordatu z 1993 r. - inaczej niż art. 66 ust. 2 Konstytucji RP - proklamuje katalog dni wolnych od pracy, do których zalicza wszystkie niedziele oraz enumeratywnie wymienione dni świąteczne. Nie jest to katalog świąt katolickich, ale katalog dni wolnych od pracy, który jest wiążący dla ustawodawcy zwykłego. W konsekwencji polskie ustawodawstwo musi nie tylko zagwarantować taki status wymienionych w Konkordacie dni wolnych od pracy, lecz również zapewnić, aby w każdym z tych dni pracownicy (niezależnie od podstawy prawnej świadczenia pracy) nie mogli być zobowiązani do świadczenia pracy. Wyjątki są dopuszczalne, ale tylko w uzasadnionych obiektywnymi względami sytuacjach (np. bezpieczeństwo, porządek publiczny, moralność, życie i zdrowie ludzi), do których nie zalicza się np. handlu. Problemy interpretacyjne ewokuje redakcja art. 9 ust. 2 Konkordatu, który określa warunki poszerzania katalogu dni wolnych od pracy (art. 9 ust. 1 Konkordatu). Wymóg porozumienia między Stronami Konkordatu można rozumieć literalnie – jako wymóg zawarcia odrębnej umowy – albo teleologicznie (funkcjonalnie) – jako brak sprzeciwu (co mimo wszystko wydaje się bardziej prawidłową interpretacją). Kolejna kontrowersja dotyczy charakteru konkordatowego katalogu dni wolnych od pracy. Istotna jest w tym zakresie odpowiedź na pytanie, czy jest on gwarancyjny, czyli inkluzywny (dni wskazane w Konkordacie na pewno mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy), czy ekskluzywny (tylko dni wskazane w Konkordacie mają charakter dni rzeczywiście wolnych od pracy).
Słowa kluczowe:
konkordat, dzień wolny od pracy, święto, niedziela, Stolica Apostolska, święta religijne, konkordat polskiBibliografia
Borecki, Paweł. 2012. Respektowanie polskiego Konkordatu z 1993 roku – wybrane problemy. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Czarny, Piotr. 2010. Opinia prawna w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy i zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy (druk nr 2992), Warszawa, 8 czerwca 2010 r., Opinie Biura Analiz Sejmowych, http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk6.nsf/Opdodr?OpenPage&nr=2992 [dostęp: 16.10.2023].
Florczak-Wątor, Monika. 2019. Komentarz do art. 66. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja, 222–226. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Garlicki, Leszek, Sylwia Jarosz-Żukowska. 2016. Komentarz do art. 66. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2: Art. 30-86, red. Leszek Garlicki, Marek Zubik, uwagi 1–20. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Góralski, Wojciech. 2009a. „Gwarancje harmonijnego kształtowania się wzajemnych relacji Państwa Polskiego i Kościoła katolickiego w Konkordacie z 1993 roku”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2: 65–86.
Góralski, Wojciech. 2009b. „Gwarancje złożone państwu polskiemu przez Kościół Katolicki w konkordacie z 1993 r.”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989–2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 157–164, Katowice–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów w Bielsku-Białej.
Góralski, Wojciech. 2022. „Filozofia Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 roku”. Studia z Prawa Wyznaniowego 25: 157–170. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.13660.
Góralski, Wojciech, Witold Adamczewski. 1994. Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r. Płock: Płockie Wydawnictwo Diecezjalne.
Górowska, Beata. 2009a. „Czy konkordat jest respektowany?”. W: Dziesięć lat polskiego konkordatu, red. Czesław Janik, Paweł Borecki, 87–111. Warszawa: Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Górowska, Beata. 2009b. „Specyfika procesu stosowania konkordatu polskiego 1993 r.”. W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 266–278. Warszawa: LexisNexis.
Krukowski, Józef. 1999. Konkordat polski. Znaczenie i realizacja. Lublin: Verba.
Krukowski, Józef. 2008. „Realizacja Konkordatu z 1993 r. w polskim porządku prawnym”. W: Konkordat polski w 10 lat po ratyfikacji, red. Józef Wroceński, Helena Pietrzak, 87–129. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Krukowski, Józef. 2019. „Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską 19931998”. W: Konkordaty Polskie. Historia i teraźniejszość, red. Józef Krukowski, 147–411. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Misztal, Henryk, Artur Mezglewski, Piotr Stanisz. 2011. Prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Morawski, Lech. 2010. Zasady wykładni prawa. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
Pietrzak, Michał. 1994. „Zmiany w ustawodawstwie jako konsekwencja ratyfikacji konkordatu”. Państwo i Prawo 7/8: 19–25.
Sobczyk, Arkadiusz, Dominika Buch. 2016. Komentarz do art. 66. W: Konstytucja RP, t. 1: Komentarz do art. 1–86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, 1478–1486. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Sobczyk, Paweł. 2013. Konstytucyjna zasada konsensualnego określania stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Trzeciak, Bogusław. 2007. Klauzule odsyłające w konkordatach z Hiszpanią i z Polską. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Collegium Intermarium
Dr, Wydział Prawa, Collegium Intermarium, ul. Bagatela 12, III piętro, 00-585 Warszawa
https://orcid.org/0000-0001-8280-5088Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
