Geneza artykułu 3 ustęp 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Dopuszczalne ograniczenia wolności uzewnętrzniania religii lub przekonań
Abstrakt
Przedmiotowy art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania w chwili jego wejścia w życie stanowił regulację fundamentalną dla wolności uzewnętrzniania religii i przekonań. Treść art. 3 ust. 1 ustawy wyznaniowej wyraźnie koresponduje z art. 18 ust. 3 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Stanowi to jednak wynik prac parlamentarnych, gdyż rządowy projekt ww. ustawy, opracowany przez Urząd do spraw Wyznań Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, odbiegał od rozwiązań przyjętych w Pakcie. W szczególności przewidywał ograniczenie wolności sumienia i wyznania, a nie tylko ograniczenie wolności uzewnętrzniania religii lub przekonań, odwoływał się też do kategorii „zdrowia” jednostki zamiast posługiwać się terminem „zdrowia publicznego” oraz traktował o podstawowych prawach i wolnościach „jednostki”, choć Pakt stanowił o podstawowych prawach i wolnościach „innych osób”. W toku prac prowadzonych przez Urząd do spraw Wyznań przygotowano co najmniej 11 projektów, zawierających odbiegające od siebie w różnym stopniu wersje przyszłego art. 3 ust. 1 i 2 ustawy. Na uwagę zasługuje fakt projektowania przepisów w znacznej części niezależnie od postanowień Paktu, występowanie w niektórych wersjach „godności osobistej” jednostki jako przesłanki ograniczenia uzewnętrzniania religii lub przekonań oraz propozycje pominięcia „zdrowia” jako takiej przesłanki.
Słowa kluczowe:
polskie prawo wyznaniowe, ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, wolność sumienia i wyznania, wolność sumienia i religii, uzewnętrznianie religii lub przekonań, Urząd do spraw WyznańBibliografia
Kubala, Maciej. 2021. „Mechanizm limitacji prawa do wolności uzewnętrzniania przekonań religijnych w międzynarodowym systemie ochrony praw człowieka ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu europejskiego”. Studia z Prawa Wyznaniowego 24: 301-325. DOI: https://doi.org/10.31743/spw.12734.
Olszówka, Marcin. 2016. Konstytucja PRL a system źródeł prawa wyznaniowego do roku 1989. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.
Pietrzak, Michał. 1990. „Przełom w polskim ustawodawstwie wyznaniowym”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2: 1-42.
Pietrzak, Michał. 2009. „Geneza ustaw wyznaniowych z 17 maja 1989 r.”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989–2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 11-26. Katowice–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów.
Rydlewski, Grzegorz. 1992. „Geneza i tryb przygotowania ustawodawstwa wyznaniowego w roku 1989”. W: Regulacje prawne stosunków wyznaniowych w Polsce. Zbiór przepisów i dokumentów (stan na 31 grudnia 1991 r.), red. Beata Górowska, Grzegorz Rydlewski, 202-216. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Stanisz, Piotr. 2014. „Instytucjonalne formy dialogu państwa ze związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej”. W: Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, red. Katarzyna Krzysztofek, Maciej Mikuła, Wacław Uruszczak, 33-53. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Strzała, Marek. 2020. „Założenia Regulaminu organizacyjnego Urzędu do spraw Wyznań z 1983 roku”. W: Urząd do spraw Wyznań. Struktury, działalność, ludzie, t. 1: Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności, red. Rafał Łatka, 415–423. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Uruszczak, Wacław, Zdzisław Zarzycki (oprac.). 2003. Prawo wyznaniowe. Zbiór przepisów. Kraków: „Zakamycze”.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2009. „Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 1989 r. jako «magna charta» swobód światopoglądowych w Polsce”. W: Prawo wyznaniowe w Polsce (1989-2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. Dariusz Walencik, 53-65. Katowice–Bielsko-Biała: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowości i Finansów.
Uniwersytet Jagielloński
Dr, Pracownia Prawa Kościelnego i Wyznaniowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 9, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-1341-3464Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
