Tryb nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach
Piotr Stanisz
John Paul II Catholic University of Lublin , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2437-8513
Dariusz Walencik
Opole University , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1027-3980
Abstrakt
W dniu 26 lipca 2024 r. Minister Edukacji znowelizował rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, modyfikując na niekorzyść zasady, które rządziły organizowaniem nauki religii w ramach polskiego systemu oświaty przez ostatnich ponad 30 lat. Fakt ten spotkał się z publiczną krytyką ze strony Kościoła Katolickiego i kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej. Formułowane przez nie zarzuty dotyczyły jednak nie tylko treści rozporządzenia, ale też przyjętego trybu prac nad tym aktem. W opiniach przesłanych w ramach konsultacji publicznych niejednokrotnie podnoszono, że nie odpowiadał on wymogom określonym w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, w którym upoważnia się ministra do wydania takiego rozporządzenia, zobowiązując go jednocześnie do działania w tej sprawie „[…] w porozumieniu z władzami Kościoła Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych”. Celem niniejszego opracowania jest omówienie tego zarzutu i odniesienie się do jego zasadności poprzez skonfrontowanie wyników szczegółowej analizy treści powołanej delegacji ustawowej z rzeczywistym przebiegiem prac nad omawianą nowelizacją. Przeprowadzone rozważania prowadzą do wniosku, że rozporządzenie nowelizujące z dnia 26 lipca 2024 r. zostało przyjęte z naruszeniem trybu określonego przepisem ustawy. Jako wadliwe powinno więc zostać usunięte z systemu prawa powszechnie obowiązującego Rzeczypospolitej Polskiej.
Słowa kluczowe:
kościoły i inne związki wyznaniowe, relacje państwo–Kościół, porozumienia państwowo-kościelne , nauka religii, system oświaty, Kościół KatolickiBibliografia
Borecki, Paweł. 2014. „Opinia prawna w sprawie wykładni art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 6: 279–284.
Górowska, Beata. 2020. „Nauczanie religii w Polsce 1961–2020. Ujęcie przeglądowe”. W: Człowiek – państwo – kościół. Księga jubileuszowa dedykowana księdzu profesorowi Arturowi Mezglewskiemu, red. Paweł Sobczyk, Piotr Steczkowski, 145–161. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
Gubała, Marcin. 2013. „Klauzula współdziałania jako element upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia”. Przegląd Legislacyjny 1: 37–53.
Januchowski, Arkadiusz. 2007. „Zagadnienia związane z interpretacją art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji RP”. Studia z Prawa Wyznaniowego 10: 261–279.
Kaszubowski, Krzysztof. 2003. „Komentarz do § 74”. W: Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia, red. Jarosław Warylewski, 316-325. Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
Krukowski, Józef. 2000. Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Krukowski, Józef. 2015. „Konstytucyjne zasady relacji państwo–Kościół w III Rzeczypospolitej”. W: Katolickie zasady relacji państwo–Kościół a prawo polskie, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Henryk Stawniak, 87–114. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Leszczyński, Paweł A. 2009. „Implementacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP – przegląd wybranych problemów”. W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 441–451. Warszawa: LexisNexis.
Mezglewski, Artur. 2009. Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Morawski, Lech. 2016. Wstęp do prawoznawstwa. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
Nowacki, Józef, Zygmunt Tobor. 2020. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Wolters Kluwer.
Olszówka, Marcin. 2010. Ustawy wyznaniowe. Art. 25 ust. 5 Konstytucji RP – próba interpretacji. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. (Crossref)
Olszówka, Marcin. 2016. „Art. 25 Konstytucji RP”. W: Konstytucja RP. T. 1: Komentarz. Art. 1–86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek. Warszawa: Legalis.
Pilich, Mateusz. 2012. „Prawne aspekty nauczania religii i krzewienia religijności w szkołach publicznych”. W: Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, red. Tadeusz J. Zieliński, 17–61. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.
Skrzydło, Wiesław. 2013. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa–Kraków: Wolters Kluwer.
Sobczyk, Paweł. 2013. Konstytucyjna zasada konsensualnego określania stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR.
Stanisz, Piotr. 2009. „Zasada dwustronności w stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi”. W: O wielowymiarowości badań religioznawczych, red. Zbigniew Drozdowicz, 137–148. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Stanisz, Piotr. 2023. „Między radykalną separacją a systemem Kościoła państwowego. Relacje państwo–Kościół w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej na tle rozwiązań europejskich”. W: Wierność zasadom. Księga jubileuszowa w 90. rocznicę urodzin Profesora Wojciecha Łączkowskiego, red. Lidia K. Jaskuła, Sławomir Fundowicz, 439–462. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Stanisz, Piotr, Marta Ordon (red.). 2013. Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4–5 Konstytucji RP). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Suchocka, Hanna. 2015. „Konstytucyjne formy regulacji stosunków między państwem a Kościołem katolickim i innymi związkami wyznaniowymi”. W: Katolickie zasady relacji państwo–Kościół a prawo polskie, red. Józef Krukowski, Mirosław Sitarz, Henryk Stawniak, 75–86. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Tuleja, Piotr. 2023. „Komentarz do art. 25”. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja. Warszawa: Wolters Kluwer.
Uruszczak, Wacław. 2009. „Art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Problemy interpretacyjne”. W: Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, red. Paweł Borecki, Andrzej Czohara, Tadeusz J. Zieliński, 477–486. Warszawa: LexisNexis.
Walencik, Dariusz. 2010. „Realizacja art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. Państwo i Prawo 6: 42–54.
Walencik, Dariusz. 2011. „Konsensualna regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w Rzeczypospolitej Polskiej”. W: Kościół a polityka, red. Marcin Worbs, 97–112. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Wierczyński, Grzegorz. 2016. „Komentarz do § 74 rozporządzenia w sprawie «Zasad techniki prawodawczej»”. W: Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, red. Grzegorz Wierczyński, 476–486. Warszawa: Wolters Kluwer.
Witkowski, Zbigniew. 2000. „Opinia w sprawie zagadnień wynikających z art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. Przegląd Legislacyjny 2: 97–107.
Wronkowska, Sławomira 2005. Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa. Poznań: Ars Boni et Aequi.
Wronkowska, Sławomira, Maciej Zieliński. 2021. Komentarz do Zasad techniki prawodawczej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Wronkowska, Sławomira, Zygmunt Ziembiński. 2001. Zarys teorii prawa. Poznań: Ars Boni et Aequi.
Zieliński, Maciej. 2009. „Wybrane zagadnienia wykładni prawa”. Państwo i Prawo 6: 3–10.
Zieliński, Maciej. 2017. Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer.
Zieliński, Tadeusz J. 2003. „Regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w trybie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP”. Państwo i Prawo 7: 48–54.
John Paul II Catholic University of Lublin
Ks. prof. dr hab., Katedra Prawa Wyznaniowego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
https://orcid.org/0000-0002-2437-8513Opole University
Ks. dr hab., prof. UO, Zespół Badawczy „Law & Religion”, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Opolski, ul. Katowicka 87a, 45-060 Opole
https://orcid.org/0000-0002-1027-3980Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
