Zagadnienia wyznaniowe w ustawie z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny
Abstrakt
Celem artykułu jest krytyczna analiza przepisów dotyczących wolności sumienia i wyznania, które zawarto w ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. Rozważania koncentrują się na zagadnieniu służby zastępczej, informacji o religii lub przekonaniach na żołnierskiej tabliczce tożsamości, ograniczeniu świadczeń rzeczowych ze względów religijnych, odraczaniu służby wojskowej alumnów seminariów i innych szkół duchownych oraz przenoszeniu duchownych do pasywnej rezerwy. Punkt odniesienia stanowią przy tym unormowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przeprowadzone badania prowadzą do wniosku o nierównym traktowaniu osób sprzeciwiających się odbywaniu służby wojskowej ze względów sumienia w zależności od tego, czy powołują się na przekonania religijne czy na wyznawane zasady moralne. Zakres uprawnień jednostek niesłusznie powiązano przy tym ze statusem ich wspólnot religijnych.
Słowa kluczowe:
wolność sumienia i religii, ustawa o obronie ojczyzny, służba zastępcza, klauzula sumienia, duchowny, sprzeciw sumienia, służba wojskowaBibliografia
Abramowicz, Aneta Maria. 2018. Równouprawnienie związków wyznaniowych w prawie polskim. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Banaszak, Bogusław. 2020. „Konstytucyjne obowiązki obywateli Rzeczypospolitej Polskiej”. W: Dziedzictwo i współczesność ładu moralnego, red. Stanisław Leszek Stadniczeńko, Piotr Zamelski, 215-234. Warszawa: Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie.
Bielecki, Marek. 2016. „Odmowa pełnienia służby wojskowej przez Świadków Jehowy jako realizacja klauzuli sumienia. Uwarunkowania prawno-historyczne”. Studia z Prawa Wyznaniowego 19: 107–128.
Boć, Jan. 1998. Komentarz do art. 85. W: Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. Jan Boć, 149–150. Wrocław: Wydawnictwo Kolonia Limited.
Brzozowski, Wojciech. 2010. Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP. Warszawa: Wolters Kluwer.
Chyliński, Henryk. 1969. „Wyznanie”. W: Mały słownik religioznawczy, red. Zygmunt Poniatowski, 465–466. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Cupriak, Jakub. 2014. „Członkostwo w związku wyznaniowym”. W: Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. Artur Mezglewski, 32–35. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Działocha, Kazimierz. 2003. Komentarz do art. 85. W: Konstytucja Rzeczypospolitej. Komentarz. T. 3, red. Leszek Garlicki, 1–7. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Florczak-Wątor, Monika. 2019. Komentarz do art. 85. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja, 275–278. Warszawa: Wolters Kluwer.
Gałka, Jan. 2021. „Praktyka funkcjonowania instytucji służby zastępczej po 1989 r. w świetle regulacji obowiązków w dziedzinie obronności w polskich konstytucjach oraz prac nad Konstytucją”. Przegląd Legislacyjny 3: 39–64.
Grabowski, Radosław. 2009. „Służba zastępcza”. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, red. Wiesław Skrzydło, Sabina Grabowska, Radosław Grabowski, 555–556. Warszawa: Wolters Kluwer.
Grzebyk, Patrycja. 2016. Komentarz do art. 85. W: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1: Komentarz do art. 1–86, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, 1887–1897. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Kamiński, Stanisław, Zofia J. Zdybicka. 1974. „Definicja religii a typy nauk o religii”. Roczniki Filozoficzne 1: 103–160.
Krukowski, Józef, Krzysztof Warchałowski. 2000. Polskie prawo wyznaniowe. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
Kuźmicka-Sulikowska, Joanna. 2008. „Osobowość prawna Kościołów i innych związków wyznaniowych w Rzeczypospolitej Polskiej”. Acta Universitatis Wratislaviensis 3048: 89– 109.
Leszczyński, Leszek. 2022. „Konstytucyjne klauzule generalne – między konstrukcją legislacyjną a jej implementacją”. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 1: 44–54. DOI https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.1.44.
Maroń, Grzegorz. 2021. „O pojmowaniu religii w polskim porządku prawnym”. Forum Prawnicze 3: 37–54. DOI https://doi.org/10.32082/fp.3(65).2021.366.
Mezglewski, Artur. 2008. „Działalność naukowa i edukacyjna”. W: Artur Mezglewski, Henryk Misztal, Piotr Stanisz. Prawo wyznaniowe, 167–175. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Motak, Dominika. 2010. „Religia – religijność – duchowość. Przemiany zjawiska i ewolucja pojęcia”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica 43: 201-218.
Ożóg, Michał. 2016a. „Ograniczenie egzekucji sądowej i administracyjnej w zakresie przedmiotów służących do wykonywania praktyk religijnych”. Przegląd Prawa Egzekucyjnego 9: 43–66.
Ożóg, Michał. 2016b. „Wolność sumienia i religii w stanach nadzwyczajnych w polskim systemie prawnym”. Forum Prawnicze 4: 48–67.
Ożóg, Michał. 2018. „Postawa pracowników podmiotów leczniczych w kontekście realizacji prawa pacjenta do opieki duszpasterskiej w Polsce”. Przegląd Prawa Wyznaniowego 10: 107 – 125.
Ożóg, Michał. 2021. „Prohibition on the obligation to disclose one’s worldview, religious beliefs, or religion in the light of Article 53(7) of the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997”. Studies in Logic, Grammar and Rhetoric 2: 243–265. DOI https://doi.org/10.2478/slgr-2021-0014.
Pietrzak, Michał. 2010. Prawo wyznaniowe. Warszawa: LexisNexis.
Skorupka, Stanisław, Halina Auderska, Zofia Łempicka (red.). 1989. Mały słownik języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Skrzydło, Wiesław. 2013. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Sobczak, Witold. 2012. „Zakaz niewolnictwa”. W: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich (Osobistych) i Politycznych. Komentarz, red. Roman Wieruszewski, 196–217. Warszawa: Wolters Kluwer.
Sobczyk, Paweł. 2001. „Wolność sumienia i religii w art. 53 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.”. Prawo Kanoniczne 3/4: 207–223.
Sztajer, Sławomir. 2018. Pojęciowa konstrukcja świata religijnego. Przekonania religijne a procesy poznawcze. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
Winczorek, Piotr. 2008. Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Warszawa: Wydawnictwo „Liber”.
Wronkowska, Sławomira, Zygmunt Ziembiński. 1997. Zarys teorii prawa. Poznań: Wydawnictwo Ars boni et aequi.
Zduniak, Agnieszka. 2018. Event w życiu społecznym i religijnym. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Zieliński, Tadeusz Jacek. 2007. „Pojęcie religii, wyznania, związku wyznaniowego i kościoła w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Prawo i Religia 1: 29–53.
Żuradzki, Tomasz. 2016. „Uzasadnienie sprzeciwu sumienia: lekarze, poborowi i żołnierze”. Diametros 47: 98–128.
Uniwersytet w Białymstoku
Dr, Zakład Prawa Konstytucyjnego Porównawczego, Katedra Prawa Konstytucyjnego, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku, ul. Mickiewicza 1/218, 15-213 Białystok, e-mail: m.ozog@uwb.edu.pl
https://orcid.org/0000-0002-4315-5235Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
- Zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autor publikacji przenosi na wydawcę autorskie prawa majątkowe do utworu na wszelkich polach eksploatacji znanych w chwili zawarcia umowy.
- Teksty składane do publikacji w „Studiach z Prawa Wyznaniowego" nie mogą naruszać praw autorskich osób trzecich. Oryginalność publikacji naukowej autor potwierdza w oświadczeniu składanym w trakcie zgłaszania tekstu oraz w podpisywanej umowie wydawniczej.
- Autorzy mają prawo zamieszczać swoje prace (w wersji udostępnionej przez wydawcę) w Internecie (np. w repozytoriach instytucjonalnych, academia.edu, researchgate.net lub na własnej stronie internetowej) dopiero po ich opublikowaniu w niniejszym czasopiśmie.
- Za zgodą redakcji opublikowane w czasopiśmie teksty mogą być przedrukowywane w innych publikacjach (ze wskazaniem miejsca ich pierwotnej publikacji).
- Redakcja zapewnia bezpłatny i otwarty dostęp (ang. open access) do całej zawartości czasopisma, zgodnie z definicją otwartego dostępu BOAI (Budapest Open Access Initiative).
